Agatha Christie, Charles Dickens, Melisa Sözen, Martin Scorcese, Nejat İşler, Christopher Nolan, Robert De Niro… Bu isimlerin ortak özellikleri ne mi? Hepsini bu yıl kitaplardan uyarlanan filmlerde ve dizilerde izleyebiliyor olmamız. 2023’te kitaplardan uyarlanan filmler ve dizilerden öne çıkanları sizler için derledik.
Kitaplardan uyarlanan filmler ve diziler her zaman büyük ilgi görür. Her ne kadar okurlar çoğu zaman izledikleri uyarlamalarla ilgili hayal kırıklığına uğrasalar da sevdikleri kitapları ve bu kitaplarda yaratılan dünyayı ekranda görmenin cazibesine hayır diyemezler. 2023 yılı bu açıdan oldukça bereketli bir yıl. Pandeminin ardından yeni yeni canlanmaya başlayan beyaz perde, bu sene birbirinden önemli yazarlar, yönetmenler ve oyuncuları bir araya getiriyor. Netflix, Prime, Disney Plus gibi popüler platformların da bu kadar çok içerik üretebilmek için edebiyat uyarlamalarına başvurmaları kaçınılmaz. Sonuçta ortaya birbirinden keyifli seyirlikler çıkıyor. İzlemeden önce kitabını okumak isterseniz işte bu yıl ekrana uyarlanan kitaplardan bazıları.
Kitaptan uyarlanan filmler: Geçen yıllarda ne izledik?
Bu yılın belki de en sabırsızlıkla beklenen filmi aslında bir kitap uyarlaması; Dune 2 ya da tam adıyla Dune Çöl Gezegeni Bölüm 2. Frank Herbert’ın 1965-1985 yılları arasında yayımlanan altı kitaplık serisi bilim kurgu edebiyatının en önemli eserleri arasında yer alıyor. Filmin iki bölüm şeklinde uyarlandığı ilk kitap 1966 yılında Hugo Ödülü ve Nebula Ödülü kazandı. Uzak bir gelecekteki feodal bir yıldızlar arası toplumda, soylu hanedanlar arasındaki mücadelenin merkezindeki Paul Atreides’in hikâyesini anlatan Dune’dan uyarlanan ilk film, 2021 yılında izleyiciyle buluşmuştu. Çok beğenilen film, serinin ilk kitabının yalnızca yarısıydı. İkinci kitabın da serinin üçüncü filmi olarak uyarlanması bekleniyor. Yönetmenliğini Denis Villeneuve’nun üstlendiği filmin oyuncu kadrosunda Timothée Chalamet, Zendaya, Rebecca Ferguson, Josh Brolin, Austin Butler, Christopher Walken, Stellan Skarsgård, Javier Bardem gibi isimler var. Dune: Çöl Gezegeni, 1984 yılında ünlü yönetmen David Lynch tarafından da sinemaya uyarlanmıştı.
Agatha Christie uyarlamaları, kitapları gibi her zaman çok sevilir. Daha önce Christie’nin Doğu Ekspresi’nde Cinayet ve Nil’de Ölüm kitaplarından uyarlanan filmlerin yönetmeni olan Kenneth Branagh bu sefer Elmayı Yılan Isırdı (Hallowe’en Party) kitabını A Haunting in Venice adıyla izleyiciyle buluşturmaya hazırlanıyor. Kenneth Branagh bu filmde Agatha Christie’nin ünlü karakteri Hercule Poirot’yu üçüncü kez canlandıracak. 1969 yılında yayımlanan Elmayı Yılan Isırdı, bir cadılar bayramı partisinde işlenen bir cinayet ve işlenmiş olabilecek bir başka cinayet etrafında dönen klasik bir Christie romanı. Cinayet(ler)in gizemini çözmek de elbette yine yetenekli dedektifimiz Poirot’ya düşüyor.
Senenin ilk kitap uyarlamalarından biri Fredrik Backman’ın 2012 tarihli aynı adlı kitabından sinemaya uyarlanan ve Ocak ayında gösterime giren Hayata Röveşata Çeken Adam. Filmin başrolünde Hollywood’un sevilen ismi Tom Hanks var. Hayata Röveşata Çeken Adam eşini kaybetmiş, huysuz ve yalnız bir emekli olan Otto’nun (Kitapta Ove) hayatına odaklanıyor. İsveçli yazar Frederik Backman’ın kitapları başta İngilizce olmak üzere pek çok dile çevriliyor ve dünya çapında büyük beğeniyle okunuyor. Bununla birlikte Hayata Röveşata Çeken Adam, Backman’ın Türkçeye çevrilen tek kitabı. Belki bu uyarlama sayesinde yazarın diğer kitaplarını da Türkçede okuma fırsatı buluruz. Yazarın 2019 yılında yayımlanan kitabı Anxious People’ın da 2022 yılında diziye uyarlandığını ve bu diziyi Netflix’te izleyebileceğinizi hatırlatalım.
Daha önce 1985 yılında Steven Spielberg tarafından Mor Yıllar ismiyle sinemaya uyarlanan Pulitzer ödüllü Alice Walker romanı Renklerden Moru, 2023 yılında bu kez de müzikal olarak beyaz perdeye uyarlanacak. Renklerden Moru, 1900’lerin başında hayatı boyunca erkeklerin taciz ve baskısına maruz kalmış Celie ekseninde, siyahi kadınların dayanışmalarını ve direnişlerini çarpıcı bir dille okuyucuya aktaran çok etkileyici bir roman. Kitabın 2023 uyarlamasının Aralık sonunda gösterime girmesi bekleniyor.
Ünlü yönetmenlerden büyük uyarlamalar
Ünlü yönetmen Martin Scorsese de bir kitap uyarlamasıyla ekranlara dönüyor. Üstelik Robert De Niro ve Leonardo DiCaprio gibi isimlerle. Daha önce de pek çok kitabı sinemaya uyarlayan Scorsese, bu sefer Davdi Grann’in 2017 yılında yayımlanan Dolunay Katilleri: Osage Cinayetleri ve FBI’ın Doğuşu kitabını izleyicilerle buluşturacak. Kurgu dışı bir kitap olan Dolunay Katilleri, 1920’lerde topraklarında petrol keşfedilen Amerikan yerlilerinden Osage halkı üyelerinin teker teker öldürülmesi ve bu cinayetlerin araştırılmasını anlatıyor.
Bir diğer kurgu dışı kitap uyarlaması da her filmi heyecanla beklenen yönetmen Christopher Nolan’dan geliyor. Kai Bird ve Martin J. Sherwin’in 2005 yılında yayımlanan ve sonraki yıl Biyografi/Otobiyografi dalında Pulitzer Ödülü kazanan kitapları, American Prometheus: The Triumph and Tragedy of J. Robert Oppenheimer, “Oppenheimer“ adıyla izleyiciyle buluşmaya hazırlanıyor. Adından da anlaşılacağı gibi atom bombasının babası olarak bilinen fizikçi J. Robert Oppenheimer’ın hayatını anlatan kitap ve film, özellikle İkinci Dünya Savaşı yıllarına ve Manhattan projesine odaklanıyor. Filmde Oppenheimer’ı Nolan filmleridin gediklisi Cillian Murphy canlandırırken Murphy’ye, Emily Blunt, Matt Damon, Robert Downey Jr. eşlik ediyor. Kitap henüz Türkçe’ye çevrilmedi ama belki Christopher Nolan tarafından sinemaya uyarlanmış olması ve muhtemel başarısı bu önemli kitabın Türkçe’ye çevrilmesinin de önünü açar diyerek duamızı ediyoruz. 🙂
Son yıllarda adından sıkça söz ettiren Yorgos Lanthimos da İskoç yazar Alasdair Gray’in Whitbread Roman Ödülü ve Guardian Kurgu Ödüllü romanı Zavallılar’ı beyaz perdeye uyarlayacak. Kendine özgü tarzıyla tanınan Lathimos’un seçtiği Zavallılar aslında bir Frankenstein hikâyesi. Ancak 1992 yayımlanan kitabın “canavarı” bir kadın! Eylül ayında gösterime girmesi beklenen filmin başrollerinde Emma Stone, Willem Dafoe, Mark Rufallo yer alıyor. Bu arada izleyicileri şaşırtan, sorgulatan ve etkileyen bir yönetmen olarak gördüğümüz Lanthimos’un Köpek Dişi, Istakoz ve Kutsal Geyiğin Ölümü filmlerini de izlemenizi önerelim.
Popüler kitaplardan uyarlanan diziler
Netflix, Prime, Disney Plus gibi platformların orijinal filmleri pek başarılı bulunmadığından olsa gerek son yıllardapopüler kitapların uyarlamalarını ekranlarına taşıyorlar. Genelde mini dizi şeklinde olan uyarlamalar izleyiciler tarafından da tercih ediliyor. Bu yıl dünya edebiyatının klasiklerini de dizi olarak platformlarda izleme fırsatımız olacak.
Netflix yıla Elena Ferrante uyarlaması Yetişkinlerin Yalan Hayatı dizisiyle başladı. Ferrante’nin kitapları tüm dünyada çok seviliyor ve okunuyor. (Elena Ferrante’nin kızlarıyız!) Bu da kitaplarının ekrana uyarlanması için yeterli. Sinemaya uyarlanan Karanlık Kız ve diziye uyarlanan çok sevilen Ferrante kitabı Benim Olağanüstü Akıllı Arkadaşım’dan sonra, 2019 yılında yayımlanan Yetişkinlerin Yalan Hayatı da izleyenler tarafından beğeniyle karşılandı. Bir büyüme hikâyesi olan kitabın mekânı yine Napoli ama bu defa Napoli’nin farklı yüzleri. Napoli tepelerinde ayrıcalıklı bir çocukluk geçiren Giovanna’nın şehrin yoksul mahallelerinden birinde yaşayan halasını ve ailesinin geçmişini ararken anne babasına duyduğu güven ve sevginin sarsılışını ilgiyle okuyacak ve izleyeceksiniz.
Anthony Doerr’in 2014’te yayımlanan Pulitzer ödüllü kitabı Göremediğimiz Tüm Işıklar, 2023 yılının bir diğer uyarlaması. Kitabı okuyup bizim gibi “tam beyaz perdelik” diye düşünen çok olacaktır -ki yalnız değiliz- Netflix de öyle düşünmüş. Kitaptan uyarlanan Netflix dizisi Kasım 2023’de izleyiciyle buluşacak. Dizinin Netflix resmi tanıtım fragmanı dönmeye başladı bile. Göremediğimiz Tüm Işıklar, biri Almanya’da diğeri Fransa’da yaşayan iki çocuğun İkinci Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde başlayan ve savaşın bitişine dek süren hikâyelerini anlatıyor. Savaşı iki çocuğun gözünden ve iki cepheden gidiş-gelişlerle anlatan kitap savaşın karanlığını, anlamsızlığını ve en çok da kötülüğünü umut dolu aydınlık karakterler üzerinden biraz ağır akan bir tempoyla da olsa oldukça etkileyici bir dille anlatıyor. Merakla bekliyoruz.
Goodreads oylarıyla 2019 yılında en iyi tarihi kurgu kategorisinin kazananı olan Taylor Jenkins Reid’in Daisy Jones &The Six kitabının dizi uyarlaması Mart ayında Amazon Prime’da gösterilmeye başlandı ve tıpkı kitabı gibi çok beğenildi. Kurmaca bir müzik grubu olan Daisy Jones & The Six’in izinde bizleri 1970’li yılların müzik dünyasına götüren kitap Reid’in diğer kitapları gibi çok sevildi ve bir solukta okunuyor. Kitabın ve dönemin atmosferini başarıyla yansıtan dizinin en ilgi çekici unsurlarından biri ise oyuncu kadrosu. Filmin esas kızı Daisy Jones’u canlandıran Riley Keough, müzik efsanesi Elvis Presley’nin torunu ve 2023 yılında hayatını kaybeden Lisa Marie Presley’nin kızı.
Charles Dickens’ın ölümsüz eseri Büyük Umutlar 2023 yılında bir kez daha izleyiciyle buluştu.1860-1861 yılları arasında haftalık olarak yayımlanan ve 1861 yılında kitap olan basılan Büyük Umutlar o günden beri bizleri büyülemeye devam ediyor. Bu büyünün etkisinde kapılan yapımcılar, kitabı sayısız dizi ve filme uyarladılar. Fakir Pip’in, düğün günü terk edildiği için bütün erkeklerden intikam almaya kararlı Bayan Havisham’ın evlatlık kızı Estella’ya olan aşkı ve kendisine bırakılan esrarengiz miras sonrası değişen hayat hikâyesini yüz yılı aşkın süredir aynı ilgiyle okuyor ve izliyoruz ve izlemeye de devam edeceğiz gibi görülüyor. 2023 yılında BBC tarafından beşinci kez diziye uyarlanan Büyük Umutlar’da eksantrik Bayan Havishham’ı Oscar ödüllü Olivia Coleman’ın canlandırdığını da belirtelim.
Türk edebiyatı uyarlamaları
Son yıllarda Türk edebiyatın önemli eserleri ardı ardına film ya da diziye uyarlanıyor. Özellikle kitaplardan uyarlanan Netflix dizileri bu platform üzerinden uluslararası seyirciye ulaşma şansı da buluyor.
Bu dizilerden biri Perihan Mağden‘in 2012’de yazdığı Biz Kimden Kaçıyorduk Anne?’den aynı adla uyarlanan Netflix dizisi. Kitapta sürekli birilerinden kaçarak farklı otellerde yaşayan bir anne ile genç kızının marazlı ilişkisi anlatılıyor. Her gittikleri oteldeki odalarında kendilerine bir yaşam alanı yaratıp sonrasında sırt çantalarını alıp kaçmak zorunda olan anne ile kızın isimlerini bilmiyoruz, tam olarak neden kaçtıklarını da. Kitapta anne-kız dışında pek dişe dokunan karakter de yok. Bir kaçış hikâyesi olarak içinde psikolojik ve polisiye ögeleri de bolca barındıran ve okuyucuları tarafından beğenilen kitabın dizisinde anneyi Melisa Sözen, genç kızı Eylül Tumbar canlandırdı. Kitabın sinematografik yapısı beyaz perdeye uyarlanması için motive edici olsa da genel olarak okuduğumuz yorumlar dizinin kitabın derinliğine ulaşamadığı şeklinde. Uyarlandığı kitabın üzerine çıkan diziler/filmler sıkça karşımıza çıkmıyor. (Bu da bir başka yazının konusu olsun.:))
Yine Netflix’te izleyebileceğiniz bir diğer Türk edebiyatı uyarlaması ise İyi Adamın On Günü. Kitap Mehmet Eroğlu’nun polisiye üçlemesinin ilk kitabı. Üçlemenin diğer kitapları Kötü Adamın On Günü ve Meraklı Adamın On Günü. Kitap eski bir avukat olan Sadık’ın üniversiteden beri tanıdığı arkadaşı aynı zamanda eski karısının avukatı olan Maide’nin kendisine Tevfik isminde kayıp bir delikanlıyı -ki bu genç de Maide’nin evdeki yardımcısının oğlu- bulmasını istemesiyle başlıyor. Ruhen ve bedenen oldukça çökmüş, takıntılı bir insan portresi çizen Sadık dedektiflikte arada çuvallasa da kitap boyunca hiç de fena bir iş çıkarmıyor. Hayatındaki tüm kadınlar tarafından iyi adam olarak tanımlanan Sadık delikanlıyı aradığı on günlük macerada hayatındaki kadınlarla da yüzleşiyor. Mehmet Eroğlu’nun ilk polisiyesi okuyucularının geneli tarafından karakterleri incelikle işlenmiş, merakı canlı tutan ve sürükleyici olarak bulunuyor. Kitabın Netflix film uyarlamasında esere sadık kalındığı görülüyor. Yönetmen koltuğunda Uluç Bayraktar’ın oturduğu filmde Sadık’ı canlandıran Nejat İşler oyunculuğuyla göz dolduruyor. Keyifle izlenir, üçlemenin diğer filmleri beklenir. 🙂
Bonus: Aşk-ı Memnu çok yakında Netflix’te!
Netflix filmi olacak bir diğer uyarlama Türk edebiyatının en çok bilinen şaheserlerinden olan Aşk-ı Memnu. Halit Ziya Uşaklıgil’in Servet-i Fünûn döneminde yazdığı ve yazarın en olgun eseri olarak kabul edilen Aşk-ı Memnu, ilk olarak 1899-1900 yıllarında Servet-i Fünûn dergisinde tefrika edildikten sonra 1901’de kitap olarak yayımlandı. İstanbul’un Eyüp semtinde doğan yazarın hayatından izler taşıyan Aşk-ı Memnu, tefrika edildiği dönemde büyük ilgiyle karşılanmış. Roman, zengin ve orta yaşlı Adnan Bey ile evlenen güzel Bihter’in, Adnan Bey’in çapkın yeğeni Behlül ile yaşadığı yasak aşk ekseninde varlıklı bir ailenin hikâyesini anlatırken dönemin İstanbul’unun Batılılaşma çabaları ve aile yapısındaki değişimleri de yansıtıyor. Kitaptan uyarlanan diziler en az kitap kadar ilgi çekti ve geniş bir izleyici kitlesine ulaştı. İlki 1975’de yapılan uyarlama Halit Refiğ tarafından yönetilmiş ve TRT’de yayımlanmıştı. Dizide Behlül’ü Salih Güney, Bihter’i ise Müjde Ar oynamıştı. 2008-2010’da Kanal D’de yayınlanan uyarlamasında ise yasak aşkın kahramanlarını Kıvanç Tatlıtuğ ve Beren Saat canlandırdı. Dizi, final bölümüyle Türk dizi tarihinin en yüksek izlenme oranına sahip oldu. Aşk-ı Memnu iki dizi uyarlamasının ardından 2023 yılında Bihter adıyla bu defa film olarak izleyicinin karşısına çıkacak. Netflix’de yayımlanacak filmde Bihter’i Farah Zeynep Abdullah, Behlül’ü ise Boran Kuzum oynayacak. Bakalım eserin film yorumu dizileri kadar beğenilecek mi?
İlgili Bookinton Yazıları
Romandan Senaryoya Uyarlama Trendi Yükseliyor Mu?
Film ve Diziye Uyarlanmış Polisiye Romanlar
Türk Edebiyatında Filme Uyarlanmış Öğretmen Temalı Romanlar
Film ve Diziye Uyarlanmış En İyi Fantastik Kitaplar
Filme Uyarlanmış Yılbaşı Temalı Kitaplar
Roman ve Hikâyeden Uyarlanan Unutamadığımız Yeşilçam Filmleri
Bookinton’a özel diğer dosyaları incelemek için tıklayın.
