Kitap incelemesi, bir kitabı okuduktan sonra yazılan ve kitabın içeriği, yazım tarzı, anlamı ve diğer özellikleri hakkında yazılan bir yazıdır. Kitap incelemesi okuduğunuz kitabı daha iyi anlamamızı, kitaba eleştirel gözle bakmamızı sağlar. Peki kitap incelemesi nasıl yapılır? 

Yasemin Kaya

Okur olarak bir kitap için yazılmış inceleme yazısı okuyucuya kitap hakkında aydınlatıcı bilgi verirken onu kitabı okuyup okumamak konusunda da yönlendirir. Geçmişte okuduğumuz bir kitaba ilişkin yazılmış iyi bir inceleme yazısı bizde kitabı tekrar okuyormuş hissi de verebilir, kitabı yeniden sorgulamamızı hatta hatırlamamızı sağlar. 

Kitap incelemeleri okuyucular için yararlı olduğu kadar yazarlar için de faydalıdır. Çünkü yazarlara eserlerinin nasıl karşılandığını ve nasıl değerlendirildiğini gösterirler. Bu yazımızda kitap analizi nedir? Kitap incelemesi nasıl yapılır? sorularını yanıtlayacağız.

Adım adım kitap incelemesi

1. Kitabı okuyun: Kitabı okumak, incelemeniz için gerekli bilgiye sahip olmanızı sağlar. Kitabın içeriğini, yazım tarzını ve diğer özelliklerini anlamak için kitabı dikkatli bir şekilde okumalısınız.
2. Kitabı okurken notlar alın: Bu notlar, incelemenizi yazarken sizi yönlendirecek ve hangi konuların önemli olduğunu hatırlamanıza yardımcı olacaktır. Kitap hangi zamanda geçiyor? Yazar zamanda geri dönüşler kullanmış mı? Kronolojik bir akışa mı sahip? Kitap gerçek zamanlı ise yazıldığı dönemin özelliklerini taşıyor mu gibi pek çok konuda not tutabilirsiniz. 
3. Kitabın olay örgüsünü yazın: Kitapta neden-sonuç ilişkileri kurulmuş mu? Olaylar birbirine bağlı mı? Okurun aklında, olayların nasıl gerçekleştiğine ilişkin soru işareti kalıyor mu gibi sorulara yanıt arayın. Kitabın sizde ne gibi duygular uyandırdığını not edin.
4. Yazım tarzı hakkında yazın: Kitabın yazım tarzı nasıl? Eğer bir kurgu kitabı okuyorsanız yazar, kitapta ilahi anlatıcı mı kullanmış yoksa kitabı, karakterlerden birine mi anlattırmış? Kitap, gözlemci bakış açısıyla mı yazılmış ya da çoklu anlatım mı kullanılmış? Kitabın okunması kolay mı, zor mu, anlaşılır mı, karışık mı olduğunu yazın. Yazarın akıcı, duru, açık, yalın ya da ağdalı bir üslubu olabilir. Kitabın anlatımı (öyküleyici, betimleyici, açıklayıcı, öğretici, düşsel, mizahi anlatımı gibi) hakkındaki düşüncelerinizi yazın.
5. Kitabın konusu ve karakterleri hakkında yazın: Romanın ana fikri, temasını bulmaya çalışın. Tema aile, dostluk, aşk, ölüm, iyi ve kötünün çatışması gibi kavramlar olabilir. Kitabın karakterleri de hayli önemlidir. Ana karakterlerin yanı sıra yan romanın kurgusunu destekleyen yan karakterler hakkında düşüncelerinizi eklemeyi unutmayın. Hangi karakterleri sevdiniz, hangilerini sevmediniz, hangileri etkileyiciydi ve elbette neden sizi etkilediler?  
6. Sonuç bölümü yazın: İncelemenizin sonunda, genel olarak kitabı nasıl bulduğunuzu ve okuyup okumamak için nedenlerinizi açıklayın. Ayrıca, incelemenizi okuyanların ne gibi beklentileri olması gerektiğini de belirtebilirsiniz.
7. Düzenleyin ve yayınlayın: Yazdığınız incelemeyi okuyun, dil ve yazım hatalarını düzeltin. Ayrıca, incelemenizin ritmini ve düzenini kontrol edin. 

Okuduğunuz kitabın konusunu, temasını iyi anlamış olmanız önemlidir ama okuyucularınızın ne beklediği de bir o kadar önemli. İncelemeniz bittiğinde internet sitelerinde, blogunuzda veya dergilerde yayınlayabilirsiniz. Eğer belli bir mecraya yönelik inceleme yazdıysanız bu mecraların inceleme formatlarına, yayınladığınız platformun kurallarına göz atmanızda fayda var. 

Kitap incelemesi hangi amaçlarla kullanılabilir?

1. Okuyucuların kitabı okumak isteyip istemediklerine karar vermelerine yardımcı olabilir. Bir kitap incelemesi, okuyucunun kitabın içeriği hakkında bilgi sahibi olmasına ve kendisi için uygun olup olmadığına karar vermesine yardımcı olabilir.
2. Kitabın yazarının niteliğini değerlendirmek için kullanılabilir. Bir kitap incelemesi, yazarın dil, tarz ve anlatımı gibi özelliklerini ele alabilir.
3. Kitabın mesajını veya konusunu değerlendirmek için kullanılabilir. Bir kitap incelemesi, kitabın ne tür bir mesaj veya tema taşıdığını ve bu mesajın veya temanın etkili olup olmadığını değerlendirebilir.
4. Kitabın popülerliğini veya önemini değerlendirmek için kullanılabilir. Bir kitap incelemesi, kitabın okuyucular tarafından nasıl karşılandığını ve kitabın genel olarak nasıl değerlendirildiğini gösterebilir.
5. Kitabın yazarlarının diğer eserleri ile karşılaştırmak için kullanılabilir. Bir kitap incelemesi, yazarın diğer eserleriyle karşılaştırılmasına ve yazarın eserlerinde nasıl bir evrim geçirdiğinin gösterilmesine olanak tanır.

Kitap incelemesinin ideal uzunluğu ne olmalı?

Kitap incelemesinin ideal uzunluğu, incelemenin yayınlanacağı ortam ve incelemenin amacına bağlıdır. Örneğin, inceleme bir gazetede veya dergide yayınlanacaksa, daha kısa ve öz olması beklenir. Bu tür bir inceleme birkaç paragraf olabilir ve kitabın temel özelliklerini, yazarın niteliğini ve kitabın okuyucular için ne tür bir deneyim sunabileceğini değerlendirmesi yeterlidir.

Eğer inceleme bir blogda veya sosyal medya platformunda yayınlanacaksa daha uzun ve daha detaylı olabilir. Bu tür bir inceleme birkaç sayfa uzunluğunda olabilir ve kitabın daha ayrıntılı bir analizini, özellikle de kitabın konusu, yazarlık tarzı veya karakterlerle ilgili hususları ele alabilir.

Eğer inceleme bir dergide yayınlanacaksa, bu daha uzun ve daha derin bir analizi içermelidir. Bu tip incelemeler birkaç sayfa uzunluğunda olabilir ve kitabın daha ayrıntılı bir analizi yapılabilir. İncelemede özellikle kitabın konusu, anlatımı, yazarlık tarzı, yazarın diğer eserleriyle karşılaştırmalar yer alabilir.

Ancak her durumda, kitap incelemesi okuyucunun kitabı okumak konusunda karar vermesi için yeterli bilgiyi sağlamalıdır. Kitap incelemesi örnekleri için Bookinton Kitap Platformu’ndaki inceleme yazılarımıza göz atın.

Yayınladığımız incelemeleri okumak için tıklayın.