Bilim kurgu okumaya nereden başlamalı diye düşünüyorsanız sizi Türkiye’nin ilk bilim kurgu kütüphanesi ile tanıştıralım: Özgen Berkol Doğan Bilimkurgu Kütüphanesi. Hafta içi her gün ziyaretçilerini kabul eden kütüphane, pek çok yazarı da ağırladığı etkinliklere ev sahipliği yapıyor. Üstelik İstanbul’da sessiz sakin yerler arayanlar için de birebir.
Özgen Berkol Doğan, Boğaziçi Üniversitesi Fizik bölümü öğrencisi olan, bir yandan da CERN’de eğitiminin bir bölümünü sürdüren pırıl pırıl bir bilim insanıydı. Maalesef, 2007’de yaşanan bir uçak kazasında genç yaşta hayatını kaybetti. Babası Nevzat Doğan ve annesi Ferhan Doğan, yaşadıkları zamansız kaybın acısını telkâri ustası zarafetiyle işleyerek sonsuz bir dünyaya dönüştürdü. Artık Özgen Berkol Doğan’ın adı yüzlerce kitaptan oluşan bir kütüphaneyle yaşıyor ve her gün yeni insanlara ulaşıyor.
Özgen Berkol Doğan Bilimkurgu Kütüphanesi, Türkiye’nin ilk ve tek bilim kurgu kütüphanesi. Refik Durbaş, Ülkü Tamer ve Yılmaz Özdil gibi isimler kütüphane fikri ortaya çıktığında kitap bağışlayarak destek verenler arasında yer alıyor. 2022’nin de bitişiyle 10 yılı geride bırakan kütüphanenin durumu ve bilim kurgu okurlarıyla ilgili Ferhan Doğan ve Nevzat Doğan ile söyleştik. İyi okumalar!
Kuruluşunuzdan bugüne dek geçen süreye baktığınızda ziyaretçi profili ve okuma kültürü hakkında neler söylemek istersiniz?
Ferhan Doğan: Türkiye’de, küçümsenmeyecek kemikleşmiş bir bilim kurgu okuru grubu olduğunu gördük. Bunun dışında sonradan bilim kurguya ilgi duyan, merak eden kullanıcılarımız da oldu. Bu giderek artıyor.
Nevzat Doğan: Şunu da itiraf edeyim; biz kütüphaneyi açmadan da bilim kurguya ilgi bu kadar çoktu da bizim mi haberimiz yoktu, yoksa biz açıldıktan sonra mı ilgi arttı onu da bilemiyoruz.
Üyelik sisteminiz var mı? Varsa nasıl çalışıyor?
FD: Evet, üyelik sistemimiz var. Yıllık aldığımız ücret karşılığında üye yapıyoruz. Derlememizin bütünlüğünü bozmamak için kitapların dönüşünden emin olmak istiyoruz. Bu ücreti öğrenciler için daha düşük tuttuk.
Kütüphane içerisinde Türkçe dışındaki dillerde yayımlanan eserleri bulmak mümkün mü?
FD: Türkçe dışında Almanca, Arapça, Azerice, Çince, Danca, Endonezyaca, Ermenice, Estonca, Farsça, Fransızca, Gürcüce, Hemşince, Hintçe, Hollandaca, İbranice, İngilizce, İspanyolca, İsveççe, İtalyanca, Japonca, Kürtçe, Korece, Letonca, Macarca, Moğolca, Norveççe, Özbekçe, Polca/Lehçe, Portekizce, Rumence, Rusça, Sırpça, Süryanice, Tayca, Yunanca, Vietnamca eserler mevcut.
ND: Harry Potter 73 dile çevrilmiş. Biz bunları toplamaya karar verdik. Şu anda kütüphanemizde 30 farklı dilde Harry Potter var. Latincesi ve Esperanto dilinde olanı yurt dışında yaşayan bir dostumuz tarafından temin edilmiş ama henüz bize ulaşmadı. Böyle bir koleksiyon dünyada başka bir kütüphanede yok.
Kitap bağışı kabul ediyor musunuz?
FD: Bilim kurgu, fantastik, ütopya, distopya, masal, çizgi roman türündeki bağışları kabul ediyoruz.
Dünyadaki kütüphane örnekleri gibi, sadece kitap ödünç alma ve araştırma yapma üzerine değil, aynı zamanda etkinlikler de düzenliyorsunuz. Bahsetmek ister misiniz? Okurlarımız etkinliklerinizi nerelerden takip edebilir?
FD: 2012 yılında açıldığımızdan bu yana ekim-mayıs döneminde, her perşembe etkinlik düzenliyoruz. Berkol’un mesleğini ve hobilerini baz alarak her ayın ilk haftası fizik/bilim, ikinci hafta edebiyat, üçüncü hafta fotoğrafçılık/dağcılık/doğa, dördüncü hafta sinema olarak belirledik. Bunun dışında hafta sonları korku sineması, kitap tanıtımı, genç bilim kurgu yazarlarıyla toplantılar düzenliyoruz.
ND: Örneğin son olarak: Kayıp Rıhtım’ın derlediği Tüm Panayırların Heyulası öykü antolojisini, Ozan Ertürk’ün Ruhban kitabını tanıttık. Okurlarımız etkinliklerimizi sosyal medya hesaplarımızdan takip edebilecekleri gibi e-posta adreslerini kütüphanemize verip e-posta grubumuza dâhil olarak da haberdar olabilirler.
Konseptiniz sayesinde bilim kurgu okurunun nabzını tutma imkânınız var. Geçen süre içinde Türkiyeli okurların bilimkurgu okuma alışkanlıkları ne yönde değişti?
FD: Kütüphanemizin ilk yıllarında genel dünya edebiyatına olan talep yüzde 25, bilim kurgu ve fantastik edebiyata yüzde 60 iken bugünlere geldiğimizde bilim kurgu ve fantastik edebiyata talep oranının arttığını görüyoruz.
Sizin gözleminize göre son zamanlarda en çok ilgi çeken yazar veya eserler hangileri?
ND: Bu sorunuza cevap vermem zor. FABİSAD, Yerli Bilimkurgu Yükseliyor, Kayıp Rıhtım, Bilimkurgu Kulübü gibi kardeş oluşumların yanında İş Bankası Yayınları’yla beraber çıkardığımız Ütopya Edebiyatı gerçek anlamda tam bir kaynak kitaptır. Ayrıca yine İş Kültür’le ortak çıkardığımız klasik bilim kurgu kitapları 30 bin adet basıldı ve dolayısıyla kütüphanenin ismi 30 bin okura ulaştı. İthaki, İBB Kültür AŞ gibi yayınevleri de bilim kurgu ve fantastik kitaplar yayımlıyor. Son okuduğum İBB Kültür AŞ’den çıkan İstanbul Öyküleri – 3 bilim kurgu öykü derlemesi güzel bir kitap. Aralarında yakından tanıdığım yazar arkadaşlar olduğu gibi hiç tanımadığım arkadaşlar da var; on öyküden oluşan iyi bir seçki. Ondan önce okuduğum, sonra da kütüphaneye edebiyat söyleşisine davet ettiğimiz Seran Demiral’ın Sanal Kent’i de güzel. O kadar çok yeni kitap çıkıyor ki ben okumaya yetişemiyorum. Onun için kitabından söz edemediğim arkadaşlar kusura bakmasınlar lütfen. Kütüphanemiz, Türkiye’de bilim kurgu yazarlarının ve okurlarının mabedi haline geldiği için, ne mutlu bize, yeni yazılan bütün kitaplar öncelikle bize geliyor ve biz de bu kitapları okurlara duyurmaya çalışıyoruz.
FB: Yukarıdakilere ek olarak Afşin Kum’dan Sıcak Kafa ve Göktuğ Canbaba’dan Çatlaklar ve Çocuk Kitapları son zamanlarda dikkatimi çekenler arasında.
Malum, ekonomik zorluklar yaşadığımız günlerden geçiriyoruz. Dolayısıyla kitap satın almak artık eskisi kadar kolay değil. Bu bağlamda kütüphanelerin varlığını nasıl değerlendiriyorsunuz?
ND: Haklısınız. İyi ki bu kütüphaneyi açmışız. Berkol bize böyle bir misyon bırakmış. Yoksa bu pahalılığa hangi bütçe dayanır? Üye olmayan kullanıcılar da kütüphanemizdeki kitaplardan yararlanabilirler. Ne yazık ki İstanbul dışındaki okurlara, üye de olsalar kitap gönderemiyoruz.
Oldukça keyifli ve faydalı içerikler olan bir YouTube kanalınız da var. Dilerseniz biraz bahsedelim.
ND: Açıldığımızdan bugüne kadar, ilk birkaç tanesi hariç, söyleşilerimizi kaydettik. İtirazı olmayan konuklarımızın videolarını YouTube kanalında yayımladık. Bu talep de İstanbul dışındaki takipçilerimizin “Biz üvey evlat mıyız? Her şeyden İstanbul’dakiler yararlanıyor,” serzenişinden sonra başladı. Böylece İstanbul dışında yaşayan takipçilerimize de ulaştığımızı düşünüyoruz. Bizi motive eden dönüşler alıyoruz.
Son olarak okurlarımıza neler söylemek istersiniz?
“Bırakalım onların tarihini hayal edenler değil, gerçekleştirenler yazsın. Bizimki hayal edenlere ve onların hayallerine açık olsun. Sesini duyacak hayallerini dinleyecek kimsenin olmadığı bir yaşamdansa, hayallerin ölümsüzleştiği bir ölüm olsun bu seferki. Onları gerçekleştirecek, hayata döndürecek bir deli çıkar elbet bir yerlerden. Maksat o hayalleri yeni sahiplerine ulaştırmak olsun. Maksat köprü kurmak, hayalleri taşımak, yeni hayallere olanak tanımak olsun.”
ND: Bülay Doğan’ın açılış davetiyesine yazdığı cümleler. İşte biz bu hayallerin peşine takıldık gidiyoruz. Hadi siz de gelin!
Zaman ayırdığınız için teşekkürler!
Özgen Berkol Doğan Bilimkurgu Kütüphanesi Nerede?
Özgen Berkol Doğan Bilimkurgu Kütüphanesi’nin adresi: Caferağa Mahallesi Safa Sokak No: 20 Kadıköy, İstanbul ve çalışma saatleri hafta içi her gün, 11.00-19.00. Buraya tıklayarak web sitesini de inceleyebilirsiniz.
Diğer uzman görüşü röportajlarını okumak için tıklayın.