Bu haftaki konuğumuz kitap kulübü değil; bir vakfın bünyesinde uzun yıllardır etkin Roman İnceleme Seminerleri düzenleyen yarı akademik bir platform: Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı.
Banu Demir
Uğur Mumcu Vakfı Eğitim Koordinatörü, Ümit Bal ile yaptığımız söyleşide vakfın bünyesinde 1999 yılından beri düzenlenen Yazma Seminerleri’ndeki katılımcıların dönem sonrasında da bir araya gelmeyi sürdürme isteği ve talebi üzerine ilk kez 2002 yılında, Roman İnceleme Seminerleri’nin başlatılmış olduğunu öğreniyoruz.
“İlk yıllarda İnceleme Semineri’ne kabulde, Yazma Semineri’ne katılım şartı aranırken, daha sonra seminer herkese açık hâle dönüştürüldü,” diyor Ümit Hanım.
Kitap Seçimleri Nasıl Yapılıyor?
Seçimler genel olarak belli bir dönem, kavram, tür, akım ya da konu bütünlüğüne göre katılımcıların önerdiği kitaplardan yapılan seçkiyle belirleniyor. Buna göre, edebiyatın önemli yazarlarının yapıtları arasından yazıldıkları döneme ve temalarına ilişkin etraflıca konuşulup tartışılabilecek eserler belirleniyor ve kitap, tarihsel, sosyal, siyasal, edebî gibi pek çok açıdan inceleniyor. Birden fazla çevirisi olan romanların en iyi tercümelerinin seçilmesine özen gösteriliyor. Zaman zaman kadın yazarlar, Latin Amerika edebiyatı yazarları, Nobel ödüllü yazarlardan seçmeler yapılabildiği gibi mitoloji, korku, polisiye, distopya, bilim kurgu, savaş romanları gibi tematik konular da seçilebiliyor. Listeler her dönemin sonunda katılımcıların önerilerine göre seminerin kurucusu ve yirmi yıldır yöneticiliğini yapan hocaları, Mehmet Eroğlu’nun kararları ile şekilleniyor ve bir sonraki seminer başlamadan önce liste ilan edilmiş oluyor.
Toplantıların Akışı Nasıl?
İlk yıllarda uzunca bir süre 6 haftalık 3 dönem olarak, Salı günleri 19.30-21.30 saatleri arasında yapılan dersler salgınla birlikte çevrim içi olarak sürdürülmüş. Şimdilerde ise 10 günde bir 2 saatlik blok ders şeklinde yapılıyor.
Dersin ilk yarısında belirlenen romanın yazarının yaşadığı dönemin önemli olayları, romanın geçtiği yer veya yazarın coğrafyasıyla ilgili bilgiler, kitap belirli bir dönemi anlatıyorsa o dönemin tarihi olayları, yazarın çağdaşları gibi konularda genel bilgiler veriliyor. Bu bilgilerden sonra yazarın yaşamı, dâhil olduğu akımlar, o dönemin edebî özellikleri hakkında bir sunuş yapılıyor. Bu bilgilerin konuşulmasının ardından katılımcılar yazar ve kitap hakkında görüşlerini ifade ediyor ve genel değerlendirmeler, tartışmalar yapılıyor. Dersin sonunda da ufuk açıcı paragraflar, altı çizilen cümleler paylaşılıyor.
Şimdiye Kadar Okunan Kitaplar Hangileri?
Şimdiye kadar yaklaşık 400 adet roman -ki bazıları birkaç kez- ele alınıp irdelenmiş. Alanının ilk ya da en iyilerinin, her okurun bilmesinde fayda olan kitapların yer aldığı liste; um:ag Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı’ndan edinilebiliyor.
Önümüzdeki dönemde inceleyecekleri romanların listesi ise şöyle:
- Jean Christopher – Romain Rolland
- Kendime Düşünceler – Marcus Aurelius
- Ayışığı – Guy de Maupassant
- Deniz Üçlemesi & Geçiş Ayinleri & Yan yana – William Golding
- Laurinds Brigge’nin Notları – R.M.Rilke Malte
- Güzel sanatların Bir dalı Olarak Cinayet & İngiliz Posta Arabası Thomas de Quincey
- Kassandra – Christa Wolf
- Müşfikti Gece – F. Scott Fitzgerald
Diğer Kulüplerden Onları Ayıran Özellikler Neler?
Yarı akademik bir platform olduklarından sadece kitabın okunup yorumlanmasına değil etkin bir okuma, irdeleme yapılmasına da önem veriyorlar. Söz konusu kitaplar, yazarın hayatı ve kitapla ilgili bilgiler Mehmet Eroğlu öncülüğündeki ekibin etkin ön hazırlıklarıyla ele alınıp dersten önce katılımcılarla paylaşılıyor. Mehmet Eroğlu, yazarı ve kitabını coğrafi – tarihi bağlamında ele alıp o dönemdeki dünyanın sosyal, kültürel ve siyasal bir analizini yapıyor. Ardından söz almak isteyenler, yazarın eserlerini ve söz konusu kitabını konusu, edebî değeri, sosyal-siyasal-sanatsal önemi ve yankıları açısından ele alıyor.
Kısacası yazar ve kitap masaya yatırılıp didikleniyor. Her katılım öncesi söz konusu kitapların okunup araştırma yapılması ve gönderilen notların incelenmesi gerekli ancak bazen henüz okumaya ya da araştırmaya fırsat bulamamış kişiler bile sadece katılıp dinleyerek de pek çok şey öğrenebiliyor. Ayrıca, dersler öncesinde gönderilen notlar sayesinde, her dönemin sonunda katılımcıların elinde derli toplu bir arşiv de oluşuyor.
Katılımcı Profilleri Nasıl?
Katılımcılar, hemen her meslekten ve değişik yaş gruplarından kalıcı romanlar okuyup görüşlerini paylaşan etkin bir okur kitlesi. Edebiyatsever grup, hukukçulardan çalışmayanlara, öğrencilerden hekimlere, akademisyenlerden esnafa, mühendis, finans sektörü çalışanlarından sanatçılara kadar pek çok kesime mensup kişilerden oluşuyor. Seminerlere hem Türkiye’nin hem de dünyanın dört bir yanından (ABD, Çin, İngiltere, Almanya, Hollanda, Finlandiya vb.) edebiyatseverler katılıyor.
Katılımcıların Yorumları
“Bu seminerlere on yıldır aralıksız devam ediyorum. Kendim için yaptığım en iyi şeyin bu seminer olduğunu düşünüyorum çünkü kendi okuma alışkanlıklarım ve iletişim araçlarının sunduğu kitaplardan farklı, kıyıda köşede kalmış, popüler olmayan ama iyi kitaplardan bu seminer sayesinde haberdar oluyorum. Ufkum genişliyor. Seminere başladığımdan bugüne kişisel yaşamımda pek çok konuda bakış açım değişti. Derste okuduğumuz kitapların yanı sıra Mehmet Eroğlu’nun anlattığı dönem ve yazara ilişkin bilgiler zor bulunur türden olduğu için entelektüel birikim kazandırıyor. Diğer kulüplerden farkının Eroğlu’nun birikimi diyebilirim. Yaşayan en büyük yazarlardan birinin gözetmenliğinde ciddiyet ve dikkatle sürdürülen seminerin, dünya standartlarında iyi bir yerde olduğunu söyleyebilirim.” – Zekiye Yaldız (Yazar)
“Dört dönemdir katılıyorum. Her buluşmamızda ayrı bir romanı inceleyeceğimiz bir atölyenin bana kattığı en büyük zenginlik okuma yelpazemin genişlemesi, bilmediğim yazarlarla tanışmam ve genel kültür düzeyimin artmasıdır. Atölyenin ilk dakikalarında Mehmet Eroğlu, ilgili yazarın yaşadığı zaman, yaşadığı ülkenin tarihi ve kültürü hakkında bilgi verir ve bir katılımcı olarak bu bilgi pınarından kana kana içmeye çalışırım. Büyük bir zevkle Mehmet Hoca’yı dinler ve notlar alırım. Belirlenen günde, inceleyeceğimiz yazarın biyografisi, ilgili eserle ilgili eleştiri yazıları katılımcılarla önceden paylaşılır ve durum atölyenin daha sistemli bir şekilde ilerlemesine katkı sunar. Atölyeye katılan arkadaşların kitap ile ilgili yorumları, entelektüel bilgi düzeylerinin yüksek olması da beni zenginleştiren bir başka durumdur. Edebiyata, yaşamı anlamlandırmaya ilgi duyan tüm kitapseverlerin atölyemize katılmalarını tavsiye ederim.” – Mehmet Sunguroğlu (Psikolog)
“Roman İnceleme Seminerleri’ne 15 yıldan fazla bir aradan sonra yeniden katıldım. İş yoğunluğu nedeniyle katılamadığım ve bundan dolayı eksiklik hissettiğim bu uzun dönem sonrası incelenmiş olan yüzlerce kitabın listesini alınca neler kaçırdığımın bir kez daha farkına varmış oldum. Katıldığım dönem içinde okumanın tadına yeniden vardığımı ve birlikte incelemenin getirdiği itici güç sayesinde hocamızın ve katılımcıların farklı ya da ortak bakış açılarını görmenin de etkisiyle okuma sürecimin ve deneyimimin gittikçe geliştiğini söylememe gerek var mı bilmiyorum. Yalnızca kitabı değil yazarı, tarihsel dönemi, edebî, felsefi ve biçim yaklaşımını birlikte ve farklı bakış açılarıyla değerlendirmenin bana ve okuma kültürüme çok şey kattığına inanıyorum.” – Özcan Güler (Bilgisayar Mühendisi)
“Bu seminer benim hayatımda yeni ufuklar açtı. Tarihle, felsefeyle ve mitoloji ile ilgilenmeye başladım. Seminerin olduğu günü iple çekiyorum ve her şeyi ona göre ayarlıyorum.” – Merih Burhan
“10 yıldır um:ag’da (Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı) Mehmet Eroğlu rehberliğinde roman inceleme seminerlerine katılıyorum. Roman inceleme derslerinde yazarın hayatı, yaşadığı dönem, kitabın genel değerlendirmesi, çeviriyse çevirinin de değerlendirip titizlikle seçilmesi ile kitapların oldukça geniş bir perspektiften incelenmesi olanağı sunuluyor.
Şimdiye kadar her yıl 26-27 kitap okuduk. Seminerlerin 20 yıldan daha uzun bir süredir verildiğini de düşünürsek, okunan kitap sayısı oldukça ciddi bir rakamdır. Bu kitaplarla, Antik Yunan eserlerinden önemli çağdaş yazarlara kadar, kimi zaman bir temaya bağlı kalarak kimi zaman dönem kitapları kimi zaman da çeşitli ülkelerin yazarlarından geniş bir okuma arşivi oluşturma şansımız oldu. Zaman zaman um:ag dışından arkadaşlarımın gerek kitap seçimleri gerekse okuma konusunda -bildiğim kadarıyla- rehberliğime başvurmaları beni ayrıca mutlu ediyor. Yani um:ag’ın sadece katılımcılara değil, katılımcıların çevresindeki bir kişiye de dolaylı olarak katkıları oluyor.
Sonuç olarak ben um:ag Roman İnceleme Seminerleri’nin çok değerli olduğuna inanıyorum.” – Ümit Çağlar (Elektrik Mühendisi)
“Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı’nda yazar Mehmet Eroğlu rehberliğinde yürütülen Roman İnceleme Seminerleri’ne yedi yıldır aralıksız katılmaktayım. Okuduğumuz romanlar, yazarlarına ilişkin katılımcılara gönderilen notlar, seminerler sırasında Mehmet Hoca’dan edindiğimiz bilgiler, O’nun ve katılımcıların yorumları beni öylesine besliyor, mutlu ediyor ki sonraki yıllarda da katılmaya devam edeceğim.” – Murat Özsan (Yazar – Tıp doktoru)
“Nisan 2015’de seminere İnce Memed ile başladım. Kopmadan devam etmekteyim. Bu zamanın sonunda çok seçici oldum. Beğeni kriterlerim arttı. Birlikte okuduğunuz zaman kitap üzerindeki düşünceleri duyduğunuzda ‘aynı kitabı mı okudum?’ diye düşündüğüm zamanlar oluyor. Birlikte okumak bakış açınızı değiştiriyor ya da geliştiriyor. Tüm bilgiler size hazır geliyor. Ayrıca dönemin tarihini Mehmet Hoca’dan dinlemek de büyük bir şans.” – Hilmiye Serpil
Kulüp Adı: um:ag Roman İnceleme Semineri
Buluşma Sıklığı: Yılda 2 dönem toplam 18 ders ve 10 günde bir 2 saat.
Hangi Türde Okuyorlar: Roman
Platform: Çevrim içi
Kimler Katılabilir: Herkese açık
Katılımcı Sayısı: Her dönem 40-50 kişi.
Kurucular: Mehmet Eroğlu önderliğinde um:ag.
Başvuru için link: Kayıt dönemlerinde güncellenmiş bilgilerle açılan seminer sayfalarınawww.umagegitim.com linkinden erişilebilir.
Katılmak isteyenler, seminer dönemini kaçırmamak, um:ag haber ve duyurularını takip etmek için e-bültene üye olabilir. (Bülten üyeliği için tıklayın.) Eğitim, etkinlik ve duyurulardan haberdar olmak için Instagram, Twitter ve Facebook hesaplarını takip edebilirsiniz.
Diğer kitap kulüplerini incelemek için tıklayın.
