Gönüllü Okuyuculuk Projesi ders çalışmakta zorlanan görme engelli öğrencilere çevrim içi ve ses kayıtlarıyla destek veren gönüllülerin oluşturduğu bir platform. Farklı meslek gruplarından gönüllüler haftada iki saatlerini ayırarak görme engelli öğrencilere destek olabiliyor.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye nüfusunun %1.4’ü görme engelli. Görme engelli bireylerin yaş dağılımına bakıldığında 100 bininin öğrenme çağında olduğu görülüyor. Oysa ülke genelinde toplamda 1200 görme engelli öğrenciye özel eğitim verebilen ilk ve ortaokul sayısı 17 ve bunların da sadece ikisi İstanbul’da. Ayrıca 15 ve üzeri yaşlardaki görme engellilere de temel ve mesleki eğitim veren, biri Ankara’da diğeri İstanbul’da iki rehabilitasyon merkezi bulunuyor. Lise ve üniversitede görme engellilere özel eğitim veren okul mevcut değil ve öğrenciler kaynaştırılmış eğitim adı altında normal lise ve üniversitelerde eğitim alıyorlar.
Görme engelli bireylerin yaşadığı en önemli sorun, gözlerinin görmemesi değil onlara sağlanan olanakların yetersizliği ve diğer insanlarla aralarındaki fırsat eşitsizliğidir.
Kaynaştırma eğitimi engelli ve engelsiz öğrencilerin bireyselleştirilmiş eğitim programlarıyla eğitsel ve sosyal yönden bütünleşmesini sağlamayı hedefleyen bir sistem. Çıkış amacı da engelli bireylerin ilgi ve yeteneklerini en iyi şekilde kullanması, akranları ile aynı eğitimi almaları, aynı ortamı deneyimlemeleri, hiç kimseye ihtiyaç duymadan ve bağımlı olmadan yaşamalarına destek olmak. Ancak ülkemizdeki görme engelli bireyler için öğretmen ve materyal yönünden eksikler olduğu için bu kaynaştırma eğitimi amacına ulaşamıyor. Öğrenciler öğretmenlerin dersi anlatırken betimleme konusunda yetersiz kalmaları nedeni ile özellikle görsel içerikleri olan matematik, coğrafya, fizik, biyoloji gibi derslerde çoğunlukla başarılı olamıyorlar. Okul ve sınıfların erişilebilirlik mevzuatından uzak olduğu, müfredat içeriğinde ve sunumunda engelliler esas alınmadığı için görme engelli öğrencilerin eğitiminde ciddi aksamalar yaşanıyor.
2021 yılı Milli Eğitim Bakanlığı bütçesinin iç kurumsal dağılımına baktığımızda engellilerin eğitiminden sorumlu Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün bütçesinin Bakanlık bütçesine oranı % 1’ler düzeyinde. Bakanlık diğer öğrencilere olduğu gibi görme engelli öğrencilere de ücretsiz ders kitaplarını (kabartılmış noktalardan oluşan Braille alfabesiyle basılmış şekilde) dağıtıyor. Eğitimde Görme Engelliler Derneği Başkanı Emre Taşgın, öğrencilerin bukaynaklara eksiksiz ulaşmakta sıkıntı çektiğini, Braille baskılarının yetersiz olduğunu belirtiyor.
İstanbul Gönüllüleri, Gönüllü Okuyuculuk Projesi öğrenim çağındaki görme engelli öğrencilere fırsat eşitliği sağlamak ve destek olmak amacıyla başlatıldı. “Ülkemizde görme engelli bireylerin eğitim olanakları yetersiz. Projemiz bu amaçla destek noktası olmakla birlikte gönüllü sayımızın az olması nedeniyle sınırlı sayıda öğrenciye destek olabiliyoruz,” diyen Proje Koordinatörü Banu Arıcan sorularımızı yanıtladı.
İstanbul Gönüllüleri, Gönüllü Okuyuculuk Projesi nasıl başladı? Amacı nedir?
Proje, İstanbul Gönüllüleri platformunun topluma, İstanbul’a faydalı olmak vizyonu ile görme engelli bireylerin eğitim olanaklarından eşit ve adil biçimde yararlanması, görme engelli öğrencilerin meslek edinme süreçlerini desteklemek, kendilerine ve ailelerine bu yolculukta destek olabilmek amacıyla 2019 yılında İstanbul gönüllüsü Nur Emirgil, Ali Kara, Ergin Özcan tarafından başlatıldı.
“Gönüllü Okuyuculuk Projesi” görme engelli bireylere nasıl ulaşıyor? Kaç öğrenci projeden destek alıyor?
İstanbul Gönüllüleri, görme engelli bireylere sosyal medya veya çeşitli kanallar ile tanıtımlar yapıyor. Bu sosyal duyuruların yanı sıra, görme engelli bireylerin çevresi ile de projemizi ulaştırabiliyoruz. Şu anda projenin ders kitabı okuyuculuğu bölümünden 300 öğrenci destek alıyor.
Projenin çalışma şeklinden bahsedebilir misiniz?
Projemizin iki kolu var: sesli kitap okuyuculuğu ve ders kitabı okuyuculuğu.
Sesli kitap okuyuculuğunda gönüllülerimizin seslendirdiği ders ve test kitabı dahil her türlü kitabı sesli kütüphanelere bağışlıyoruz. Şu an Boğaziçi Üniversitesi Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuvarı (GETEM) kütüphanesine kitaplarımızı bağışlıyor, tüm Türkiye’den görme engelli bireylere ulaşmasını sağlıyoruz. Bugüne kadar 501 gönüllümüz 114 test ve 508 farklı türde kitap seslendirdi. 145 kitabın seslendirme çalışması da devam ediyor.
Sağlık raporu veya engelli kimlik kartı gibi bir yolla görme engelli olduklarını belgeleyen bireyler GETEM kütüphanesine üye olabiliyor ve eserlere 7 gün 24 saat internet veya telefon olan her yerden ulaşabiliyorlar.
Ders kitabı okuyuculuğunda ise ilkokul düzeyinden yüksek lisans seviyesine kadar görme engelli öğrenciler ile online platformlarda gönüllülerimiz haftada en az iki saat bire bir ders yapıyor, öğrencilerimizin okul sınavlarına ve YKS, LGS, EKPSS, ALES vb gibi sınav hazırlıklarına destek oluyoruz. Ayrıca gönüllü branş öğretmenleri ile ingilizce kursu, matematik kulübü çalışmaları ile diğer branşlardan sınıf dersleri de yapılıyor. 533 ders kitabı okuyucusu gönüllümüz 300 öğrencimize destek oluyor.
Gönüllü desteğinin öğrencilerin akademik ve sosyal başarılarına olan etkisini takip ediyor musunuz?
Projemizin öğrencilerimize etkisini en iyi ölçebildiğimiz sonuç sınav başarıları oluyor. Öğrencilerimizin okul sınavlarında, ülke genelindeki sınavlarda aldıkları sonuçları takip ediyor, gerekli noktalarda desteklemek için saha sorumlularımız ile aksiyonlar planlıyoruz. Sosyal yönden ise gönüllülerimiz ile daima iletişim içinde olarak takiplerimizi yapıyoruz.
2021 yılında YKS’ye giren öğrencilerimizde yapılan çalışmaların sonuçları öğrencilerimizin ve projemizin başarısıdır diyebiliriz. YKS 2021’de; İlk 10.000’de 4, ilk 70.000’de 10 öğrencimiz yer aldı. 2022 EKPSS’de öğrencilerimizin ilk 1000’de yer aldığı çok güzel sonuçlar elde edildi.
Banu hanım ile söyleşimize tam burada bir ara verip projeden yararlanan öğrencilerden biri olan sevgili Zülal Tannur’a söz verelim:
“Merhabalar. Ben Zülal Tannur. Microsoft’un teknolojiye yön veren kadın liderlerindenim. Microsoft’un öğrenci elçisi ve bir Boğaziçi Üniversitesi öğrencisiyim. Aynı zamanda da bir girişimciyim. Dünyanın ilk görme engelli nöro bilimcisi olmak için çalışıyorum.
İstanbul Gönüllüleri ile üniversiteye hazırlanırken tanıştım. Eğitim materyallerinin erişilebilir olmaması nedeniyle sınava hazırlanırken okuyucu desteğine ihtiyaç duyuyordum. Bu noktada sınava hazırlandığım bir yıl boyunca İstanbul Gönüllüleri’nden destek aldım. Eşit ağırlıkta Türkiye 2402’si olarak bölümüme yerleştim. Başarılı olmamda İstanbul Gönüllüleri’nin emeği çok büyük.
Şu anda kendi start-up’ımı kurarken de onlarla yürümeye devam ediyoruz. Microsoft Imagine kapsamında yapay zekâ ve gönüllülüğü birleştirerek görme engellilere hem hızlı hem de nitelikli bir betimleme (görsellerin açıklanması) sunmayı amaçlayan bir mobil uygulama geliştiriyoruz. Gönüllü anlamında da İstanbul Gönüllüleri ile bir iş birliği yaptık. Eminim ki İstanbul Gönüllüleri sayesinde birlikte dokunduğumuz nice hayat daha güzelleşmeye devam edecek. Onlarla yolum kesiştiği için çok şanslı hissediyorum.”
Banu Hanım, Zülal gibi pek çok çocuğumuz başarı hikayelerini yazarken onların yanında yürüyebilme mutluluğu yaşatan bu projede kimler gönüllü olarak çalışabilir?
18 yaşın üstünde, kitap okumayı seven, toplum yararına çalışmak isteyen herkes projemize başvurabilir.
Gönüllü olarak katılanları nasıl destekliyorsunuz? Sistem nasıl işliyor?
Gönüllüler projemize başvurdukları andan itibaren sisteme dair e-posta ile bilgilendiriliyorlar. Bu bilgilendirmelerde deneme kaydının nasıl yapılacağı, okuma sırasında dikkat edilecek hususlar yer alıyor. Bunun dışında projemizde bulunan teknik ve betimle konusunda yetkin arkadaşlarımız ile her türlü destek, ihtiyaç duyulan her an veriliyor. Ayrıca tüm gönüllülerimiz deneyimlerini paylaşmak, sorularına yanıt bulabilmek için ortak Whatsapp/Telegram gruplarında buluşturularak hem sosyal bir ortam hem de amaç birlikteliği oluşturuluyor.
Ders kitabı okuyuculuğu bölümümüzde sınıflar düzeyinde bulunan saha sorumlularımız ile öğrenci ve gönüllü arasında köprü oluşturuluyor, öğrenciler ile gönüllülerin eşleşmeleri, takipleri, kitap destekleri yapılıyor. Öğrencilerimizin, gönüllülerimizin istek ve ihtiyaçlarına göre olabilen tüm yardımlar sağlanmaya çalışılıyor. Projemizin sürdürülebilmesi için 45 gönüllümüz teknik destek amaçlı bire bir olarak çalışıyor.
Proje ile ilgili yeni hedefleriniz nedir?
İlk hedefimiz gönüllü sayımızı artırarak daha çok öğrenciye ulaşmak, daha çok kitap seslendirebilmek. Sonrasında ise diğer görme engelli dernekleri ile hareket ederek görme engelli öğrencilerin eğitimde eşit imkânlara ulaşabilmeleri için sesimizi duyurabilecek girişimleri yürütebilmek. Ayrıca projemiz özelinde öğrencilerimize online bir platform oluşturarak okunan derslerin kaydını yaparak her an bu dersleri tekrar edebilecekleri imkânı yaratmak istiyoruz.
Gönüllü olmak isteyenler nasıl başvurabilir?
İstanbul gönüllüleri web sitesinin https://www.istanbulgonulluleri.org/gonullu_okuyuculuk adresinden proje ile ilgili bilgi alınabilir. Başvurular için aynı sitede yer alan gönüllü okuyucu başvuru formunu doldurmanız yeterli. https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfnlrZeZSBZcuMDh53Oj7r1SdlkbTmhZNQS2udN0_4FncH4UQ/viewform
Proje ile ilgili videoları aşağıda inceleyebilirsiniz.
Kaynakça
https://www.aile.gov.tr/media/88684/eyhgm_istatistik_bulteni_temmuz2021.pdf
https://ey-der.com/ana-sayfa/az-gorenler/
http://www.turged.org.tr/icerik.php?id=39
https://www.amerikaninsesi.com/a/gorme-engelli-ogreciler-uzaktan-egitimde-zorlaniyor/5730313.html
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/434442
Diğer Gündem içeriklerini okumak için tıklayın.
