Ayı – Marian Engel
İnsanın iç dünyasının sırları bir hayvanla nasıl deşifre olabilir? Marian Engel’in 1976 yılında yayımlanan ödüllü romanı Ayı, Harfa Yayınları etiketiyle ve Duygu Akın çevirisiyle okuyucuyla buluşuyor.
İnceleme
Marian Engel’in bu çok ses getiren romanını tek sözcükle anlatmak gerekse, bu sözcük muhtemelen “cüretkâr” olurdu. Kitapta ana karakter Lou’nun kütüphane görevlisi olarak, tabiri caizse ıssız bir adadaki malikaneye gitmesiyle ilginç olaylar gelişmeye başlar. İçine kapanık biri olan Lou’nun karşılaştığı bir ayı ile kurduğu bağ ekseninde onun iç dünyasının gizemli yanları ve derinlerdeki arzuları gün yüzüne çıkar. Yayımlandığı dönemde tartışmalara konu olan ve tabuları yıkmaya yönelik bir eser olarak kabul edilen Ayı, insanın doğayla ilişkisine de farklı bir soluk getirdi. Zamanının ötesindeki bu çarpıcı romanı Duygu Akın çevirisiyle artık Türkçe okumak da mümkün.
Arka kapaktan
“Tuhaf olduğu kadar da olağanüstü bir kitap; bir evin mutfağı kadar somut ama bir masal kadar incelikli ve aynı rahatsız edici tınıya sahip.”
Ünlüler ne diyor?
Ses getiren, tabu yıkan bir kitap çıktığında edebiyat camiası pek tabii buna hiçbir zaman kayıtsız kalmaz. Hemen tartışmalar başlar; kimileri alkışlar, kimileri kıyasıya eleştirir, kimileri çekinceyle yaklaşır, kimileri de pek anlamadığını söyleyip kenara çekilir. Edebiyatın değişim ve dönüşüm gücü de aslında burada devreye girer zira tüm bu tartışmalar yazın dünyasını başka bir boyuta taşır. Yeni fikirlerle zenginleşen ve genişleyen edebiyat geleneği, artık bir gün öncesinin bile aynısı değildir. Madem ki sanat, söylenmemişi söylemek, cüret edilmeyenleri alıp göz önüne sermek demektir, Ayı da yıktığı duvarlarla işte böyle kendinden ve cesaretinden yıllarca söz ettirmeyi başarmıştır.
Kanadalı ünlü şair, yazar ve eleştirmen, Damızlık Kızın Öyküsü (The Handmaid’s Tale) ile yakından tanıdığımız ve aktivist kimliğiyle de öne çıkan Margaret Atwood tahmin edeceğiniz üzere çağının ötesindeki bu romanı ve ele aldığı konuyu destekleyen bir isim. Atwood, Ayı romanını bir cümle ile çokgüzel özetliyor ve şöyle söylüyor: “Tuhaf olduğu kadar da olağanüstü bir kitap; bir evin mutfağı kadar somut ama bir masal kadar incelikli ve aynı rahatsız edici tınıya sahip.”Hikâyenin hem gerçekçi yanına hem de masal dinliyormuş hissi veren anlatımına dikkat çekerken, kitabın artık alametifarikası olan rahatsız ediciliğini de atlamıyor.
“Bu büyüleyici ve katmanlı roman, bir kadının, adım adım manevi özgürlüğüne ve gücüne ilerlerken nihayetinde tüm canlılarla bir olma duygusunu kucakladığı tuhaf (bazıları garip bile diyebilir) ve dokunaklı yolculuğunu anlatıyor.”
Yukarıdaki sözler ise Kanadalı yazar Margaret Laurence’e ait. Gördüğünüz gibi, Kanadalı bu iki kadın yazar, kendi ülke edebiyatlarına böyle cüretkâr bir eser kazandıran ve her ne kadar birçok kesimi rahatsız etse de bu kitapla ismini duyuran Marian Engel’e adeta kucak açmış ve “İşte bu!” diyerek yüreklendimekten de geri durmamışlar.
Basında da adından söz ettiren Ayı, New York Times tarafından “Saf büyü… gerçeklerden halk masallarına, oradan da insan ruhunun zenginliğine uzanan simyavari bir dönüşüm…”şeklinde aktarılırken, The Times gazetesinde ise “Bir kadının özgürlük arayışına dair tuhaf, tuhaf olduğu kadar da canlandırıcı bir kitap… hem mükemmel bir kaçış hem de entelektüel bir okuma,” cümlesiyle kendine yer bulur. The National Post ise kısa ve öz bir biçimde, Ayı’nın “Kanada edebiyatının gelmiş geçmiş en iyi romanı,” olduğunu ifade eder.
Marian Engel kimdir?
1933 yılında Kanada’da doğan Kanadalı yazar Engel, McMaster Üniversitesi’ndeki Dil Çalışmaları eğitiminden sonra McGill Üniversitesi’nde Kanada Edebiyatı alanında yüksek lisans yaptı. 60’lı yıllarda kaleme aldığı öykülerle yazarlık kariyerine başladıysa da ona asıl şöhreti Ayı (Bear) romanı getirdi. Eserlerinde sıklıkla insanın doğayla ilişkisini irdeledi ve iç dünyası karmaşık karakterlere hayat verdi. Engel, 1985 yılında henüz elli bir yaşındayken aramızdan ayrıldı.
Künye
Yayınevi: Harfa Yayınları
Kitap Adı: Ayı
Kitabın Orijinal Adı:Bear
Yazar: Marian Engel
Çevirmen: Duygu Akın
Dizi: Kurgu
Tür: Roman
Basım Tarihi: 2023
Sayfa Sayısı: 144 sayfa
Ebat: 12,7 x 19,7 cm
Diğer yeni çıkan kitap tanıtımlarını okumak için tıklayın.
Yasemin Kaya –
Beni de kitap ve çevirisi hakkında çok olumlu eleştiriler okudum. İlk fırsatta okuyacağım.