Zaman Sığınağı – Georgi Gospodinov
Yazan: Pınar Melis Yelsalı Parmaksız
Bulgar edebiyatının bol ödüllü ve eserleri pek çok dile çevrilen çağdaş yazarı Georgi Gospodinov, Zaman Sığınağı’nda Avrupa’yı ele geçiren geçmiş salgınına karşı okuru zaman sığınağına çağırıyor. Bakalım okur bu zaman sığınağından nasıl bir geleceğe çıkacak? 2023 Uluslararası Booker Ödülü’nü kazanan Zaman Sığınağı kitabını inceledik.
Orjinal Adı: Времеубежище
Ülke: Bulgaristan
Türü: Edebiyat
Okur Yaşı: Genel Yetişkin Okur Kitlesi
Hedef Kitle: Güncel sosyal ve siyasal konular üzerine düşünen edebiyatsever okurlar için dikkate değer bir kitap.
Sayfa Sayısı: 287 sayfa
Çevirmen: Hasine Şen Karadeniz
Çeviri: ☺️
İmla: ☺️
Ebat: 3 x 19,5 cm
İnceleme
23 Mayıs gecesi Londra Sky Garden’da yapılan canlı yayınla açıklanan 2023 yılının Uluslararası Booker Ödülü kazananı Zaman Sığınağı kitabı ile Georgi Gospodinov oldu. Daha önce Doğal Roman (1999) ve Hüznün Fiziği (2012) isimli romanlarıyla tanıdığımız Bulgar yazar Georgi Gospodinov’un Zaman Sığınağı kitabı da Metis Yayınları tarafından yayımlanıyor.
Çağımızın en başarılı edebiyatçıları arasında gösterilen Gospodinov’un üçüncü romanı olan Zaman Sığınağı, İtalya’nın en prestijli edebiyat ödüllerinden Premio Strega Europeo’yu da kazanmıştı.
Gizemli terapist Gaustine ile geçmiş salgını mücadelesi
Bu romanında Gospodinov ilk olarak Hüznün Fiziği’nde karşımıza çıkan gizemli terapist Gaustine ile bu defa Avrupa’yı etkisi altına alan geçmiş salgınına karşı nostaljik tedavi klinikleri kurmaya girişiyor. Çocukluğun odaları, duvar kâğıtları, gazeteler, çikolatalar… Hepsi ve daha fazlası özlenen anıların dekorunu oluşturmak için bir araya getiriliyor.
Çok geçmeden ülkeler de bu salgının etkisi altına giriyor. Böylece tüm Avrupa’da ulusal referandumlar yapılmaya başlanıyor, ülkeler geçmişin hangi dönemine özlem duyuyorsa bunu belirlemek için kamuoyu tartışmaları yapılıyor, sandıklar kuruluyor.
Görünüşte Gospodinov bu romanda geçmiş hakkında distopik bir hikâye anlatıyor gibiyse de roman, çağımızda bireysel ve kolektif bellek hakkındaki derin gözlemler ve daha da önemlisi nostaljinin siyasal amaçlar için araç olarak kullanılmasının varması muhtemel sonuçları üzerine okuru düşündürmesi nedeniyle, günümüz Avrupa siyasetini anlamak için benzersiz bir alan açıyor.
Savaşta atılan bombalardan korunmak gibi…
Kitabın İngilizce çevirisi Time Shelter ismini taşıyor. Bu çeviri bomb shelter kavramından yapılan bir alegori (eğretileme) üzerinden hareket ediyor. Gospodinov, tıpkı savaşta atılan bombalardan korunmak için sığınağa gider gibi, geçmiş savaşlarında gerçekleşen nostalji bombardımanından korunmak için okuru bir zaman sığınağına çağırıyor. Bu satırlar yazılırken, yazarın ülkesinin sınırında ve Avrupa’nın ortasında süren savaşı aklımıza getirdiğimizde yazarın romanda kurduğu tarihsel distopya bu kez gerçeğe dönüşüyor.
“Sürekli geçmiş üretiyoruz. Bizler geçmiş fabrikalarıyız. Canlı geçmiş makineleri, başka neyiz ki? Zaman yiyoruz ve geçmiş üretiyoruz. Ölüm bile çözüm değil. İnsanın kendisi gider ama geçmişi kalır. Sonra tüm bu şahsi geçmiş nereye gider? Onu satın alan, toplayan, atan birileri var mı? Yoksa rüzgârın sokakta savurduğu eski bir gazete gibi yuvarlanıp duruyor mu?”
“Geleceğin Avrupası artık mümkün değilse, biz de geçmişin Avrupasını seçelim. Durum basit, geleceğin yoksa, oyunu geçmişten yana kullanırsın.”
“Vatanınızı iyi tanımak iyidir, böylece onu tuzağın kapanma sesinden kısa bir süre önce terk edebilirsiniz.”
—
Georgi Gospodinov kimdir?
Zaman Sığınağı Georgi Gospodinov’la tanışmak isteyen okur için güncel, zekice yazılmış aynı zamanda duygusal ayrıntılarla örülmüş bir anlatı. 1968 yılında Bulgaristan’da doğan Gospodinov, Sofya Üniversitesi’nde Bulgar filolojisi okuduktan sonra edebiyat dünyasına 1992 yılında yayımlanan şiir kitabı ile giriş yapıyor. Şiir, öykü, roman ve deneme türlerinde eser üreten yazarın romanları yirmiden fazla dile çevrildi. Ulusal ve uluslararası pek çok önemli edebiyat ödülünün de sahibi olan yazarın şu ana kadar Türkçe’ye çevrilen iki romanı bulunuyor.
Diğer kitap incelemelerini okumak için tıklayın.
Yorumlar
Henüz Bir Yorum Yok