George Orwell’ın yıllardır çok satanlar listelerinden inmeyen, yazıldığı günden beri her zaman okuyucusuna düzeni sorgulatan 1984, distopya türünde çok iddialı bir kitap. Yazarın geleceğe ilişkin kâbus senaryosu gerçekleşti mi?
Yelda Ergin / yeldaergin@hotmail.com
“Parti’nin dünya görüşü, onu hiç anlayamayan insanlara çok daha kolay dayatılıyordu. (…) Her şeyi yutuyorlar ve hiçbir zarar görmüyorlardı çünkü tıpkı bir mısır tanesinin bir kuşun bedeninden sindirilmeden geçip gitmesi gibi, yuttuklarından geriye bir şey kalmıyordu.”
George Orwell’in kült kitabı 1984, yazarın geleceğe ilişkin bir kâbus senaryosu. Bireyselliğin yok edildiği, zihnin kontrol altına alındığı, insanların makineleşmiş kitlelere dönüştürüldüğü totaliter bir dünya düzeni, romanda inanılmaz bir hayal gücüyle, en ince ayrıntısına kadar kurgulanmış. Geçmişte ve günümüzde dünya sahnesinde tezgâhlanan oyunlar düşünüldüğünde, ütopik olduğu kadar gerçekçi bir romandır 1984. Güncelliğini hiçbir zaman yitirmeyen bir başyapıttır; yalnızca yarına değil, bugüne de ilişkin bir uyarı çığlığıdır.
Big Brother (Büyük Birader) kavramıyla 1984’te tanıştık
Orwell distopya türünde iddialı bir eser vermiş. Tamamıyla sistem eleştirisi üzerine yazılmış bir başyapıt. Düşünün, kurulu bir sistem var ve tıkır tıkır işliyor. Büyük Birader ne derse, ne isterse öyle yapılıyor. Tek bir kişinin dünyayı ele geçirdiği bir düzen. Tabii ki bunu elde etmek için savaşlar, kayıplar olmazsa olmazlar. Ve sonunda düşünceleri, yaşamları elimine edilmiş insanlar. Tıpkı robot gibi. Ne denirse onu yapmak zorundalar yoksa buhar olup uçup gidecek ve sonsuza dek yok olacaklar. İnsanın, bireyin hiç değeri yok. Her yaptığın tele-ekran denilen aygıtlardan takip ediliyor. Bu size de akıllı telefonları hatırlatmıyor mu? Duygularınızı dahi yüksek sesle dile getiremiyorsunuz çünkü izleniyorsunuz, muhalif sözcükler yok olmanıza sebep olabilir. Duygulardan, aşk ve sevgiden arındırılmış insanlar. Üreme bile görev icabı yerine getiriliyor. Ne kadar soğuk geliyor değil mi kulağa? Orwell 1984’te bunu o kadar gerçekçi bir dille anlatmış ki… Ve yıllar önce yazılan bir kitapta anlatılanlar şu anda kısmen de olsa gerçekleşmiş bile… Bu senaryonun ileride tam anlamıyla hayata geçmeyeceğinin garantisi var mı? 1984 ne kadar zaman geçerse geçsin inanıyorum ki, güncelliğini hiçbir zaman yitirmeyecek olan zamansız kitaplardan biri.
1984’ün başarısı kurguyu bize yaşatması
Distopyanın olayı bu işte! Anlatımdaki ustalık, kurgu ne kadar iyiyse okuru o kadar hikâyenin içine alıyor ve yaşatıyor. Kitabın birçok yayınevinden çevirisi mevcut. Bendeki baskı Can Yayınları’ndan çıkmış ve çevirisi Celal Üster tarafından yapılmış. Rahatlıkla okunuyor. Kitabın kapağına ilk olarak anlam yükleyemiyorsunuz fakat okudukça ve 101 Numaralı Oda’nın muhteviyatını öğrenince çok akıllıca düşünülmüş olduğunu görüyorsunuz.
Şimdi sırada 1984 yapımı 113 dakikalık kitaptan beyaz perdeye uyarlaması yapılan filmini izlemek var.
Orwell, 1984’te şöyle diyor:
“Özgürlük iki kere iki dört eder diyebilmektir.”
“En iyi kitaplar insana zaten bildiklerini söyleyen kitaplardır. “
“Eskiden bir erkek bir kızın bedenine bakınca, safça baştan çıkardı diye geçirdi aklından. Oysa artık katıksız aşk ya da katıksız şehvet diye bir şey kalmamıştı. Her şeye korku ve nefret karıştığı için, artık hiçbir duygu katıksız değildi.”
George Orwell kimdir?
25 Haziran 1903’te Motihari, Hindistan’da dünyaya gelen Eric Arthur Blair eserlerini George Orwell mahlasıyla yazdı. 20. yüzyıl İngiliz edebiyatının önde gelen kalemleri arasında yer aldı. Gazetecilik ve eleştirmenlik de yapan Orwell tüm dünyada 1984 adlı romanı ve bu romanda yarattığı Big Brother (Büyük Birader) kavramı ile tanındı. Hayvan Çiftliği de 1984 kadar ünlüdür. Eserlerinde yer alan netlik, zekâ, toplumsal adaletsizliğe karşı farkındalık ve totalitarizme karşı duruşu onun adeta imzası oldu. 21 Ocak 1950’de Londra’da hayata gözlerini yumdu.
Künye:
Yayınevi: Can Yayınları
Özgün Adı: Nineteen Eighty-Four
Çevirmen: Celal Üster
Yayına hazırlayan: Ayça Sabuncuoğlu
Tür: Distopya
Sayfa Sayısı: 352
Diğer Okurdan kategorisi içeriklerini okumak için tıklayın.
