Kâğıt Ev – Carlos Maria Dominguez

İlk cümlesinden son cümlesine kadar okurun kendisini sorgulamasına neden olan Kâğıt Ev, kitap tutkunu Carlos Brauer ile edebiyat profesörü Bluma Lennon arasındaki gizemli ilişkiyi konu alıyor.

Bluma, Emily Dickinson’ın Şiirler’inin eski bir baskısını okurken arabanın altında kalarak ölür.

Bluma’nın yerine bakmak zorunda kalan ve kendisi de sıkı bir kitap tutkunu olan anlatıcının eline, merhum meslektaşına gönderilmiş, üzerinde Uruguay pulu olan bir zarf ulaşır. Zarfın üzerinde gönderici bilgilerinin olmamasının yarattığı şaşkınlık zarfın içinden çıkan kitapla daha da artar.

Zarfın içinden kir pas içinde, ön ve arka kapaklarında çimento kalıntıları olan Joseph Condrad’ın Gölge Hattı isimli kitabının eski baskısı çıkar. Kitabın içinde de Bluma’nın Carlos adında bir adama yazdığı küçük bir not vardır. Peki madem Bluma tarafından gönderilmişti bu kitap, neden iki sene sonra geri gelmişti? Carlos kimdi? Ve daha da ilginci, bu çimento kalıntıları da neydi?

Anlatıcı, daha önce kitaplarla sayısız eşsiz deneyim yaşamasına rağmen, bu kitabı eline aldığı andan itibaren aklında beliren bu soruların cazibesine dayanamayıp kitabın ve Carlos adındaki adamın gizemini çözmek için iz sürmeye başlar. Ve o noktadan sonra yazar, okuru; kitaplara, okumaya, arzulara dair yer yer düşündürücü yer yer korkutucu bir yolculuğa çıkarır.

“Kitap müptelalarını, parşömen misali derilerinden anlayabilirsiniz.”

Kitap düşkünü herkesin defalarca yaşadığı duygular, zamanla insanı sosyal ilişkilerden, gerçekliklerden koparıp tehlikenin sınırlarına getiren yoğunluklar yaratır. Ya kitaplar bizim bir parçamız hâline gelir ya da biz onların bir parçası hâline dönüşürüz. Başkalarının sahip olduğu kitaplar hakkında duyulan merak, bir kitabı başkasına ödünç verip vermeme arasında yaşanan kararsızlık, kitap ödünç verildiği anda ya geri gelmezse güvensizliğinin getirdiği o akılalmaz korku, o korkuya fazla dayanamayıp yenisinin alınmasına rağmen o kitabın, artık o kitap olmadığının insanın içinde bıraktığı burukluk, kütüphanede koyacak yer kalmadığı hâlde yeni kitaplara sahip olabilme ihtimalinin yarattığı heyecan, kitapları kütüphaneye nasıl dizmek gerektiği hakkında günlerce kafa yorduktan sonra ortaya çıkan esere başkalarının gıptayla bakmasının getirdiği gurur… Kısacası zaman geçtikçe kitapların insanı nasıl esir aldığını, kitaplara masumca duyulan o sevginin insanı nasıl içten içe kemiren bir tutkuya, hatta deliliğe dönüştüğünü fark etmek beni epey sarstı.

Kitapların içerik olarak beni doyurmalarının yanı sıra fiziksel olarak da elimin altında olmalarının, onlara sahip olmamın bende yarattığı güvenin sinsi bir şekilde biriktirme deliliğine evrildiğini fark etmek kütüphanemi yeniden gözden geçirmeme sebep oldu ama düşündüğüm kadar başarılı olamadım. Nedenini ise yazar açıkladı, “Çoğunlukla bir kitaptan kurtulmak ona sahip olmaktan daha zordur. Kitaplar, sanki asla geri dönemeyeceğimiz bir anın tanıkları gibi, bir ihtiyaç ve unutkanlık anlaşmasıyla tutunurlar insana… Bir daha okumayacak olsak da başlığında eski, belki de kaybolmuş bir duyguyu taşıyan bir kitabı kaybetmektense bir yüzük, saat veya şemsiye kaybetmeyi yeğleriz.”

“Kütüphane zamana açılan bir kapıdır”

Ödüllü çizer Peter Sis’in çizimleriyle okura kısa nefes molaları verdirten Kâğıt Ev, okura iki farklı okuma sunuyor. İsterseniz fazla kurcalamadan, tek bir solukta okuyabileceğiniz bir metin olarak size keyifli birkaç saat geçirtiyor, isterseniz de kendinize bir okuma rotası çıkartacak kadar geniş referanslarıyla sizi başka hayatlara tanık olmaya davet ediyor. Kitabı okumayı bitirdiğimde elimde okunmayı bekleyen geniş bir kitap listesi, aklımdaysa tek bir soru kaldı, “Kitaplar mı insanların kaderini değiştirir yoksa insanlar mı kitaplarınkini?”

Carlos Maria Dominguez kimdir?

Arjantinli yazar ve gazeteci Dominguez, 23 Nisan 1955’de Buenos Aires’te dünyaya geldi. Kariyeri Arjantin’in Kriz dergisinde başladı. Edebî eleştiri başta olmak üzere birçok yazınsal türde ürün verdi. 2002’de yayımlanan novellası La Casa de Papel (Kâğıt Ev) kısa sürede yirmiden fazla dile çevrildi ve yayımlandığı her ülkede büyük başarı yakaladı. Türkiye’de de yakaladığı bu başarının ardından, 2020’de Waldemar Hansen’in Ani Ölümü romanı da Türkçeye çevrildi.

Diğer kitap incelemeleri içi tıklayın.