Neredeyse Aynı Şeyi Söylemek

Neredeyse Aynı Şeyi Söylemek, dünyaca ünlü bir akademisyen, filozof ve yazar Umberto Eco’nun kendi çeviri deneyimlerinden ve çeviri kuramlarına dair derin bilgisinden yola çıkarak metinlerin bir dilden diğerine aktarılmasının sanıldığından çok daha karmaşık bir süreç olduğunu gözler önüne serdiği önemli bir yapıt. Eco’ya göre çeviri, diller arası bir dönüşümden çok, anlamlar arasında bir yolculuk. Bu bağlamda, çevirmenin her tercihi, yalnızca sözcüklerin değil, kültürel referansların ve tarihi bağlamların da nasıl aktarılacağını belirler.

Neredeyse Aynı Şeyi Söylemek, Eco’nun çeşitli kaynaklardan derlediği zengin örneklerle bu süreci ayrıntılı şekilde inceliyor. Eco, kendi eserlerinin farklı dillere çevrilmesi sırasında karşılaştığı zorluklardan, Amerikan filmlerinin İtalyanca dublajında yaşanan dönüşümlere, İncil çevirilerinden klasik edebiyatın farklı dillerdeki versiyonlarına kadar geniş bir yelpazede çeviri problemlerini masaya yatırıyor. Ayrıca, çeviri kuramına önemli katkılar sunmuş Roman Jakobson, George Steiner, Charles Sanders Peirce gibi düşünürlerin yaklaşımlarını değerlendiriyor.

Neredeyse Aynı Şeyi Söylemek, çeviriyle ilgilenen herkes için vazgeçilmez bir başvuru kaynağı olduğu kadar dilin ve anlamın sınırlarını sorgulayan herkes için de ufuk açıcı bir okuma sunuyor. Çevirinin yalnızca teknik bir süreç değil, aynı zamanda etik bir sorumluluk olduğunu vurgulayan Eco, her çevirmenin aslında bir yazar kadar yaratıcı sürecin içinde olduğunu gösteriyor. Doğan Kitap tarafından yayımlanan, eğlenceli anekdotlarla ve akademik derinlikle örülmüş bu kitap, çeviri sanatının ne denli incelikli ve düşündürücü bir uğraş olduğunu bir kez daha kanıtlıyor.

Arka Kapaktan

İtalya’nın Libya’yı işgali ve asi çetelerle yıllarca süren çarpışmalarıyla ilgili anıların henüz taze olduğu yıllarda geçen çocukluğumda sık sık anlatılan bir hikâyeyi anımsıyorum. İşgal kuvvetlerinin peşine takılan bir İtalyan maceraperest o dili hiç bilmese de kendini Arapça çevirmeni olarak işe aldırmıştı. İsyancılardan olduğu varsayılan biri yakalandığında sorguya tabi tutuluyordu; İtalyan subay İtalyanca olarak sorusunu soruyor, sahte çevirmen de uydurduğu Arapçasıyla bir şeyler söylüyordu; sorguya çekilen kişi hiçbir şey anlamıyordu ve kim bilir neler söylüyordu (olasılıkla yanıt da anlaşılamıyordu) ve çevirmen kendi keyfine göre şahsın yanıt vermeyi reddettiğini ya da her şeyi itiraf ettiğini uyduruyordu ve genellikle isyankâr idam ediliyordu. Tahminime göre dalavereci arada sırada merhamete geliyor, sorguladığı zavallının ağzına onu kurtaracak sözler de uyduruyordu. Her neyse, bu hikâyenin nasıl sonuçlandığını bilmiyorum. Çevirmen belki hakkına düşen parayla onurlu bir hayat sürmüştür, belki de sahtekârlığı ortaya çıkmıştır ve başına gelebilecek en kötü şey işten atılması olmuştur.

Bu öyküyü anımsadıkça asıl çevirinin daima ciddi bir iş olduğuna, hiçbir yapısökümcü çeviri kuramının etkisiz kılamayacağı bir meslek ahlakı gerektirdiğine inanıyorum.

Umberto Eco Kimdir?

İtalyan yazar, filozof, göstergebilimci ve kültürel eleştirmen Umberto Eco (1932-2016), 20. yüzyılın en önemli entelektüellerinden biri kabul edilir. Orta Çağ estetiği, göstergebilim, medya ve edebiyat teorisi üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Eco, dünya çapında popülerlik kazanan Gülün Adı (1980) ve Foucault Sarkacı (1988) gibi romanlarıyla geniş bir okur kitlesine ulaştı.

Aynı zamanda çocuk kitapları, çeviriler ve çok sayıda akademik eser kaleme alan Eco, İtalya’nın en köklü eğitim kurumlarından Bologna Üniversitesi’nde uzun yıllar profesör olarak ders verdi. 1985 yılından itibaren L’Espresso dergisinde düzenli köşe yazıları yazdı ve ölümüne kadar bu yazılarını sürdürdü. Eco’nun çeviri, dil ve anlam üzerine çalışmaları, günümüzün önemli referans kaynakları arasında yer almaktadır.

Yeni çıkan kitap tanıtımlarını incelemek için tıklayın.