Yazar menajeri mi, edebiyat ajanı mı? Yazar menajeri ne iş yapar? Nasıl yazar menajeri olunur? Ne kadar kazanırlar? Yazar menajeri ile yazar koçu arasında fark var mı? Amerika’da yaklaşık yüz elli yıllık geçmişe sahip yazar menajerliğinde ülkemizdeki durum ne? Akıllardaki sorulara yanıt aradık.

Anıl İlkay Bozkurt

Dünyada, özellikle Amerika ve Avrupa’da, tecrübeli ya da yeni, her yazar bir menajer ile çalışmayı seçiyor. Yazar dosyasını tamamladığında kitabının yolcuğu yeni başlıyor. İşte bu noktada sürecin devam eden farklı aşamaları için menajerler ya da diğer ismiyle ajanlar sorumluluğu alıyor.

Yazar menajeri ne iş yapar?

Yazar menajeri veya edebiyat ajanı, yazar ile ilgili diğer taraflar arası ilişkileri yöneten kilit  bir pozisyondadır. Yazarın kariyerini yönlendirmesi ve yazım faaliyetlerinin planlanması için profesyonel destek sunar.  Yayıncılar, film ve dizi yapımcıları ve diğer üçüncü taraflar nezdinde temsilci kimliği ile iletişim ve pazarlık süreçlerini yönetir. Sahip olduğu tecrübe ve yetenek ölçüsünde yazarın yazma faaliyetlerinin yürütülmesini kolaylaştırmak için rehberlik ve danışmanlık yapar.

Yazar menajeri, yazarın kariyer hedefine uygun olarak yazdığı ve yazacağı eserler için planlama yapar ve yazar ile fikir alışverişinde bulunur. Yayıncılar, yapımcılar ve gerekli durumlarda diğer taraflar ile pazarlık aşamalarını yürüten menajer, sözleşme işlemleri, pazarlama, tanıtım ve satış faaliyetlerinin de sorumluluğunu taşır. Yazar menajeri, gerekirse uzman kişiler ile iş birliği yaparak finansal ve hukuki işlemleri takip eder. 

Yazarın kariyeri boyunca yanında olan yazar menajeri, yazma faaliyeti ve eserleriyle ilgili yazarın ihtiyaç duyduğu tüm ilişkilerin yürütülmesinde etkili rol oynar. Bu sayede yazar, yazmaya ve eserine odaklanır, kariyer çizgisini istediği noktaya taşır. Bu çizgiyi yakalamak adına yazarın ihtiyaçlarını doğru belirlemesi ve buna uygun yetkinlikler taşıyan, tecrübeli bir menajer ile anlaşması gerekir. 

Yazar menajeri ne kadar kazanır?

Yazar menajerinin geliri yazar ile anlaşma şekline bağlıdır; sabit bir maaş belirlenebilir veya yazarın işlerinin geliri üzerinden belirlenen komisyon oranı esasına dayanabilir. Temelde yazar menajerinin kazancı, yazarın yazarlık faaliyetlerinden elde ettiği gelirle doğrudan ilişkilidir. Yeni bir yazarın telif geliri düşük olacağı için genellikle maaş anlaşması yapılır, çok satan yazarın eser geliri yüksek seyredeceğinden yüzde üzerinden anlaşılır. Yazarın telif gelirinden pay almak üzere anlaşan yazar menajeri, yazarın eserleri ile bağlantılı elde ettiği gelirlerin tamamı üzerinden komisyon alır. Bu komisyon yayıncılar, film ve dizi yapımcıları ve diğer üçüncü taraflarla yapılan anlaşmalar sonucunda yazarın elde ettiği gelirler üzerinden hesaplanır.

Yazar menajerinin kazancının belirleneceği şekil, yazarın elde ettiği gelir düzeyine endeksli olmakla birlikte menajerin tecrübesine ve anlaştığı işin kapsamına göre değişebilir.

Sonuç olarak; yazar menajerinin kazancı, yazarın eserlerinden elde ettiği gelirle doğrudan ilişkilidir ve yazar menajerinin taşıdığı sorumluluğun kapsamına ve sağladığı verime göre değişkenlik gösterir.

Ünlü yazar menajerleri kimler? 

Dünya çapında ilk yazar menajerliği anlaşması günümüzden yaklaşık yüz elli yıl önce Amerika’da yapılmış. Bugün Amerika ve Avrupa’da neredeyse tüm yazarlar bir menajerle veya ajansla çalışır. Yazar, işinin yazmak olduğunu bilir. Yayıncı anlaşması, pazarlama ve halkla ilişkiler faaliyetleri, telif haklarında çıkabilecek sorunların çözümlenmesi, yurt dışı anlaşmaları gibi konularla ilgilenmek istemez ve çoğunlukla bu işler için vakit bulamaz. 

Ülkemizde yayıncılık sektörü Amerika ve Avrupa’daki yapı ile kıyaslandığında hayli küçük ölçekte ancak edebiyatımızla birlikte gelişmeye açık ve büyüme potansiyeline sahip. 

Yazar menajeri ile ilk çalışmayı yapan yazar Murathan Mungan ve menajerli ilk kitap Üç Aynalı Kırk Oda. Türkiye’nin ilk menajeri ise Barbaros Altuğ. Batılı modeli örnek alarak yola çıkan Altuğ, uzun bir süre rakipsiz olarak yazar ve yayın dünyası arasında köprü kurdu. Sonrasında yazar koltuğuna da oturan Barbaros Altuğ’un benzerleri olsa da edebiyat dünyasında işinin en iyisi olarak tanınıyor. 

Sektörde bilinen bir diğer isim Kalem Ajans’ın kurucu ortağı Nermin Mollaoğlu. Mesleğe başladığı zamanlarda ne iş yaptığını soranlara cevap vermekte zorlandığını söyleyen Mollaoğlu, bugün sayılı edebiyat ajanlarından biri. Ajans içinde menajerlik hizmeti yanında çeviri hizmetleri, telif hakları yönetimi, yayıncılık danışmanlığı gibi farklı servisler de mevcut. 

İnternet üzerinden sorgulama yapıldığında Türkiye’de yazar menajerliği, yazar danışmanlığı, yazar koçluğu tanımı altında pek çok isme rastlamak mümkün. Sektörde serbest çalışan profesyoneller için de zorluk yaratan bu durumun önüne, yazarın ihtiyacını net olarak belirlemesi ve birlikte çalışacağı uzmanın yetkinliklerini sorgulamasıyla geçilebilir. Aksi hayal kırıklarıyla sonuçlanan tablolar yaratabilir. 

Yazar menajeri mi, yazar koçu mu?

Yazarın kariyerinde kritik öneme sahip iki pozisyon olarak, yazar menajeri ve yazar koçu farklı görev alanlarına sahiptir. Yazar menajeri, bir yazarın yayıncılar, ajanslar ve diğer profesyonellerle çalışmasını organize eden, gerekli tüm kanallarla sağlıklı iletişim kurulmasını sağlayan ve öncelikle yazarın çıkarlarını koruyan bir danışman olarak hizmet sunar. Yazar koçu ise, yazarın yazı yazma becerilerini geliştirmesine, yazarlık sürecini daha iyi yönetmesine ve kariyerini planlamasına yönelik destek sağlar. Özellikle yazarın tıkanma yaşadığı noktalarda yol gösterir. 

Türkiye’de yazar koçluğu alanında tecrübeli, yetkinliğini ispatlamış uzman sınırlıdır ancak yazarlık kursları ve editörlük atölyeleri yazı yazma becerilerinin geliştirilmesine ve yazarlık sürecinin daha net tanımlanmasına yardımcı olabilir. Yazarlarla iletişim kurulabilecek platformlar da sektörün tanınması, network oluşturulması anlamında katkı sağlar.

Nasıl yazar menajeri olunur?

Ülkemizde menajerliğin bir okulu yok, kimse size şu okulun bu bölümünden mezun olduğunuzda menajer ya da ajan oluyorsunuz diyemez. Bir noktada bu iyi bir haber olarak düşünülüp farklı seçenekler değerlendirilebilir.

Yazar menajeri olmak için takip edilebilecek birkaç alternatif güzergâh:

• Yayıncılık öğrenimi: Basın ve yayıncılık alanında öğrenim görmek yazar menajeri olmak için iyi bir temel oluşturur. Alternatif olarak üniversitelerin dil ve edebiyat, halkla ilişkiler, psikoloji, felsefe bölümleri yazar menajerliğine açılan kapılar olabilir. 
• Yayıncılık sektöründe iş deneyimi: Yayıncılık sektöründe iş deneyimi kazanmak, yazar menajeri olmak için gerekli bilgi ve becerilerin elde edilmesinde fayda sağlar. Bu deneyim basın ve yayıncılık şirketlerinde asistan olarak başlangıç yapılarak elde edilebilir.
• Yazarlarla tanışmak ve çalışmak: Yazar menajeri olmak için yazarlarla iletişim kurmak ve çalışmak önemlidir. Bu, yazarların ihtiyaçlarının ve yazarlık sürecinin daha iyi anlaşılmasını sağlar. Yayınevinde çalışmak yazarlarla tanışmak için atılabilecek adımlardan biri olabilir. Özellikle editörlük tecrübesi yazma ve yazarla ilişki kurma anlamında fark yaratır.
• Networking: Yayıncılık sektöründe tanınan bir kişi olmak, doğru ilişkiler kurup yönetebilmek yazar menajeri olmak için önemlidir. Bunun için yayıncılar, ajanslar ve diğer sektör profesyonelleriyle ilişki kurmanın yollarını bulmak gerekir.
  

Yazar menajeri olma yolunda ilerlemek için özel kurumların ve yayıncılar birliğinin sertifika programlarına, atölye çalışmalarına katılınabilir. Yazarlık atölyeleri, editörlük programları yazma işini anlamaya yardımcı olur. Okuma kulüpleri de hem sosyalleşme hem de yazarlarla, çevirmen ve editörlerle tanışma fırsatı yaratır.
Yazar menajerliği mesleğini hedefleyenler, belirtilen seçenekleri değerlendirip usta- çırak ilişkisini de es geçmeden yolunu çizebilir. Yazar menajeri olmak için bu yollar takip edilerek yayıncılık sektöründe gelişme potansiyeli taşıyan bu alanda kariyer planı yapılabilir. 

Diğer gündem yazılarını okumak için tıklayın.