Gidersen Yıkılır Bu Kent – Ahmet Telli
Yazan: Gonca Gül Kurtulmuş
Everest Yayınlarının Açık Havada Şiirler serisinde yayımlanan, Ahmet Telli’nin seçme şiirlerinden oluşan Gidersen Yıkılır Bu Kent kitabını okuması olduğu kadar taşıması da kolay. Birçok kitabı ödül alan, şiirleri dergi ve gazetelerde yayımlanan Ahmet Telli’yi tanımak, tanıyanlar için de arada dönüp yeniden buluşmak için harika bir eser.
Ülke: Türkiye
Türü: Şiir
Okur Yaşı: Genel Okur Kitlesi
Hedef Kitle: Şiir seven tüm okurlar.
Sayfa Sayısı: 96 sayfa
İmla: ☺️
Ebat: 10 x 17 cm
İnceleme
Hastanede sıra bekleyeceğimi bildiğim bir gün, evden çıkmadan önce, hastanede otururken zorlanmadan okuyabileceğim bir kitap aramak için elim aceleyle kitaplığımdaki henüz okumadığım kitaplar bölümüme gitti. Everest Yayınlarının Açık Havada Serisi gözüme ilk çarpan kısım oldu çünkü bu serinin içinde de yazdığı gibi “Açık Hava Dizisi okura otobüs, tren, vapur ya da metrolarda, tüm güzergahlarda eşlik edebilecek çeviklik ve ebattaki kitaplardan oluşuyor.” Birçok kitabını aldığım bu seriye Ahmet Telli’nin ismiyle beni cezbeden Gidersen Yıkılır Bu Kent kitabıyla başlamak istedim.
Şair bir eğitmen
1946 yılında Çankırı’da doğan Ahmet Telli, Anadolu’da birçok okulda Türkçe ve Edebiyat öğretmenliği yapmış bir şair. Gazi Eğitim Enstitüsü’nde öğretmenlik yapan Telli, 12 Eylül döneminde Cigerhun’un şiirleri hakkında yazdığı bir yazı yüzünden tutuklandı.
Darbe Günlerinden Aşk
Gemiyi nehre indirelim Marquez’e selam
Alçak uçuş yüksek volüm halkta vesvese
Sen şarabın kırmızısını elmanın yeşilini
Cürm halinde yakalasın bizi ahlak polisi
Serbest kaldıktan sonra çeşitli yayınevlerinde editörlük ve yayın yönetmenliği yaptı. 1993 yılında mahkeme kararıyla öğretmenliğe geri döndü. 1980 yılında Hüznün İsyan Olur adlı şiir kitabıyla Ömer Faruk Toprak Şiir Ödülü’nü Metin Altıok ile paylaştı. Bu kitabından sonra eleştirmenler şiirlerinin Nazım Hikmet ve Hilmi Yavuz etkileri taşıdığını, başkaldıran ve romantik tarzıyla da Attila İlhan’a yakın durduğunu söyledi. Ardından 1982 yılında Saklı Kalan kitabına Yazko Şiir Özendirme Ödülü verildi. Ahmet Say bu ödülün şair için bir dönüm noktası olduğunu, daha önce yayımlanan Dövüşen Anlatsın’daki gibi kolaycı, slogancı bir tarz yerine, bu kez incelikli bir söyleyişin ağır bastığını söyler. 2010’da yayımlanan Nida eseriyle ise 2011 Akdeniz Altın Portakal Şiir Ödülü’nü aldı.
Şiirime Dair
En çok sevda sözcüğünü kullandım şiirlerimde
sonra acı, hasret, bekleyişler ve sabır
hangi sözcük yakın durmuşsa bunlara
hangi sözcük bir ilmik atmışsa ötekine
alıp kullandım yüz kere bin kere
kimi kez
hep aynı şiiri yazdığımı sandım
Doğayla iç içe aşk ve şiir
Telli’nin Anadolu’da yaşadığı, Anadolu’yu içselleştirdiği neredeyse her şiirinde okuyucuya kendini hissettiriyor. Şiirleri “tanelenen buğday başakları, kış günlerinden bahçeyi ısıtan gül fidanları, dağlara sessizce çöken bulutlar, pusu yamaçlardaki çakal gölgeleri, fesleğen gibi kokan seslerle” dolu. Bu dizelerin her biri zaman zaman çekilen bir hasretin çaresizliğini, zaman zaman güzel günlerin bir daha asla gelmeyeceği umutsuzluğunu yükleniyor.
Asmin
Kimdi cesaretimi kıran, üstelik
Yeni serüvenlere hazırlarken kendimi
Sesimi cılız, rüzgarımı yelkensiz
Bulan kimdi ki şimdi geniş zaman
Kipiyle düşürüyor gölgesini anılarıma
Bir de doğayla iç içe, insanın içini kasıp kavuran ancak hep geçmişte kalan aşk var. Ahmet Telli’nin dizelerinde aşk hep mücadele dolu, uğrunda savaşmaya değer, hatta şaire göre “Kavgadan uzak kalmışsan, sevgiden de uzak kalmışsın demektir,” ancak bu aşk bir zaman elde edilmiş olsa da şimdi yitirilmiş ve rüzgârın kokusunda, gülün kırmızısında, yaylalarda açan çiçeklerde kendini hatırlatan bir güzellik olarak karşımıza çıkıyor.
Dedi ki o
Derelerden geçtiydik seninle, azgın
Nehirlerden, çöl yalnızlıklarından
Sesin bir çavlandı güllerin fecrinde
Her yol ağzında bir daha öpüşürdük
Böğürtlen kokardı tedirgin boynun
Dizginlenemeyen dizeler
Bu satırlar beni hastanenin bekleme alanının ilaç kokusundan, endişeli yüzlerinden, çocuklarını zapt etmeye çalışan sabrı tükenmiş annelerin kızgın kaş göz hareketlerinden uzaklaştırırken Ahmet Telli’nin bazı şiirlerinin şarkı hâline geldiğini de okudum. İçinde bulunduğum hengamenin kakofonisinden kaçmak için kulaklıklarımı takıp Ahmet Telli’nin şiirini şarkı hâline getiren Grup Yorum’un Sıyrılıp Gelen yorumunu açtım. Kulaklarıma dolan sakinleştirici sesle bu satırların ardındaki anlamı aradım:
Soluk bir ay dolanıyor
kentin üstünde her gece
Her gece bilge bir gezgin
tavrıyla adımlıyor yolunu
Güz yanığı bir durgun
sessizlikle örtülü her şey
ve yırtılmış bir tül gibi
savrulup duruyor zaman
Suların sesini dinle şimdi
ormanın fısıldayışlarını
usulca yarılıyor dağların göğsü
bir aşkı dinlendirmek için
Bir yandan şarkıyı dinlerken bir yandan da edebiyatın gücünü düşündüm. Birkaç dizenin dahi bizi içinde bulunduğumuz gerçeklikten böylesine uzaklaştırabilmesine ancak bunu yaparken bizi yalana, olmayana değil, bir kentin üstünde dolanan soluk bir ayın gerçekliğine götürebilmesine bir kez daha hayranlık duydum.
Ahmet Telli Kimdir?
Ahmet Telli 2 Aralık 1946 tarihinde, Karabük ilinde doğmuş olan yazar ve şairdir. Hasanoğlan ve Kayseri Pazarören, Pınarbaşı öğretmen okullarında eğitim gördü. Öğretmen okulundan sonra dört yıl ilkokul öğretmenliği, daha sonra da Gazi Eğitim Enstitüsü’nü bitirmesinin ardından, Kastamonu, İnebolu, Doğanyurt, Kırıkkale ve Ankara Atatürk Lisesi’nde Türkçe ve Edebiyat öğretmenliği yaptı. 1981’de Gazi Eğitim Enstitüsü’nde öğretmenken, sıkıyönetimce tutuklanarak görevine son verildi. Kitapçılık, yayıncılık yaptı, çeşitli yayınevlerinde yönetici ve editör olarak bulundu. 1993’te mahkeme kararıyla öğretmenliğe döndü ve emekli oldu. İlk şiiri 1961’de yayımlandı.
Diğer kitap incelemelerini okumak için tıklayın.
Fatma Doğru –
Çok sevdiğim şair Ahmet Telli incelemesi için teşekkürler.
Günnur Aksakal Baykan –
Bookinton’da daha fazla şiir incelemesi görmek istiyoruz. Şiir okuma hevesi veren bir inceleme, çok teşekkürler.