Parasal Konularda Yaptığımız Hatalar – Attila Köksal
Dünya Tasarruf Günü için Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği, FODER’in Yönetim Kurulu Başkanı Attila Köksal’ın Scala Yayıncılıktan çıkan Parasal Konularda Yaptığımız Hatalar adlı kitabını inceledik.
Ülke: Türkiye
Türü: Ekonomi
Okur Yaşı: Genel Yetişkin Okur Kitlesi
Hedef Kitle: Yeterince finansal bilgisi olmadığını düşünen ve yatırım yapmaya başlamak isteyen okurlar.
Sayfa Sayısı: 394 sayfa
İmla: ☺️
Ebat: 16 x 24 cm
İnceleme
Yaklaşık otuz senedir içinde olduğu sermaye piyasasının hem teorik bilgisine hem de pratik tecrübesine sahip olan Attila Köksal, birçok şirketin halka arzında görev almış, yatırım fonu kurmuş, portföyler yönetmiş. Türk halkının yatırım konusundaki düşüncelerini öğrenip yönelimlerini incelemiş ve birçok koldan Türk yatırımcısına yardımcı olmak için çaba göstermiş. Bu çabalardan ilki, Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği, yani kısaca FODER’in Başkanı olarak Türk Silahlı Kuvvetleri, çiftçiler, ev hanımları ve hatta çocuklar için finansal bilinçlendirme projelerinde etkin rol alması. İkincisi, eli para tutan, yani kendi parasını kazanmaya başlayan herkesin sahip olması gerektiğini düşündüğü kitaplarından biri olan bu rehber kitap.
Kitabın yapısı
Ekonomist Levent Nart ve Psikolog Acar Baltaş, sunuş bölümündeki yazılarıyla kitaba değer katmışlar. Levent Nart’ın vurguladığı konu, klasik iktisatçılar ve davranışsal ekonomistler arasındaki çekişme. Çekişmekten ziyade birbirlerini tamamlamaları gereken bu iki finansal yönelimi bilmeden parasal konularda harekete geçilmemesi gerektiğinin üstünde duruluyor.
Acar Baltaş ise 2002 Nobel Ekonomi Ödüllü psikolog Daniel Kahneman’ın bilinmesinde öncülük ettiği davranışsal ekonominin Türk toplumuna özgü örneklerle verilmesini çok değerli bulduğuna, bu açıdan kitabın bir rehber niteliğinde olduğuna dikkat çekiyor.
Kitap, üç bölümden oluşuyor. İlk bölüm, yatırımlarımızda beynimizin bizi yanılttığı durumlar. Bu bölüm, bilişsel bilimler alanına giren temel mantık hataları ve ön yargıları içeriyor. İkinci bölüm, Türk halkının tasarruf ve yatırım eğilimlerini detaylı inceliyor. Üçüncü bölümde ise parasal konularda sık yapılan hatalar, örneklerle anlatılıyor. Kitabın ekinde piyasalardaki riskler, bireysel emeklilik sistemi hakkında detaylar ve kitap tavsiyeleri de yer alıyor.
Beynimiz bizi nasıl yanıltıyor?
Bilişsel bilimlerin bir dalı olan davranışsal ekonomi, beynin işleyişi ile parasal konularda verdiğimiz kararların ilişkisine yoğunlaşır. Robert J. Sternberg’in Akıllı İnsanlar Neden Bu Kadar Aptal Olabilirler kitabında da örneklerle anlatıldığı gibi, beynin işleyisi, ne yazık ki zekâdan bağımsız olarak, birtakım yanılgılar içerir. Zekâdan bağımsızdır çünkü yanılsamaları, ön yargıları ve kestirmeleri bilsek de etkilenmekten kendimizi alıkoyamayız. Parasal konularda da bu yanılsamalar, doğru kararı vermemizi etkileyebilirler.
1970’lerde bilinmeye başlayan davranışsal ekonominin tanınması, Daniel Kahneman, Amos Tversky, Richard Thaler, Robert Shiller, Meir Statman, Shlomo Benartzi ve ülkemizde de sunumlar yapan Dan Ariely ile başlar. Daniel Kahneman’ın Thinking Fast and Slow kitabı ve Prof. Dr. Acar Baltaş’ın Akılsız Duyguların Cezasını Kararlar Çeker kitabı, günlük hayatta alınan kararların arka planındaki işleyişi bize anlatır.
Birinci bölümdeki yanılsamaları Attila Köksal üçe ayırır: İnançlarda ısrardan doğan ön yargılar, bilgi işlem hatalarından doğan ön yargılar ve duygusal kısayollar ve ön yargılar. Attila Köksal, Türkiye’nin içinde olduğu güvensizlik ortamının sonucu olarak finansal varlıkların dörtte üçünden fazlasının kısa vadeli Türk lirası ve döviz cinsi mevduatta durduğunu, sürü psikolojisine kapılan vatandaşların farklı yatırımları tercih etmediklerini söyler.
Her bir yanılgının Türkiye’deki bir durumla örneklendirilmesi ve açıklanması, parasal konulara yeni ilgi duyanları ve daha tecrübeli olup da bu ön yargıların farkında olmayanları bilgilendirmek için birebir.
Türk halkının tasarruf ve yatırım eğilimleri
Avrupa’ya oranla genç nüfusumuz olsa da oransal olarak genç nüfusun azalıyor olması, emeklilik maaşlarının düşmesine sebep oluyor. Üstelik gelir dağılımının eşitsizliği, Türk insanının geleceğe güvenle bakmasını önlüyor. Türkiye’de tasarruf yapanların toplam nüfusa oranı ve düzenli tasarruf yapanların oranını görünce, işin ciddiyeti anlaşılıyor. Peki, Türk halkına neden tasarruf yapmadığı sorulduğunda ne gibi cevaplar geliyor? ING Bank’ın Türkiye Bireysel Tasarruf Eğilimleri Araştırması ve FODER’in İpsos araştırma şirketine yaptırdığı araştırmada Türkiye’de yaşayan 18 yaş üstü bireylerin parasal durumu anlatılıyor ve sebepleri inceleniyor.
Kitapta tekrar tekrar vurgulanan konu, 1971-2003 yılları arasında, birkaç nesli etkileyen yüksek enflasyonun dünyanın başka hiçbir ülkesinde gözlemlenmediği. Tam da bu yüzden ülkemizden örneklerle Türk vatandaşları için yazılan bu kitap bir rehber özelliğine sahip.
Finansa yeni ilgi duyan biri olarak altını çize çize okuduğum bu değerli kitapta aklıma yatmayan tek konu, Forex işlemlerinin şans oyunları arasında sayılması oldu (s.128). Foreign Exchange Market’ın kısaltması olan, aracı kurumlar ve bankaların da dâhil olduğu, farklı ülkelerin para birimlerinin, altın, bakır gibi emtainın alım satımını içeren bir yatırım aracı olan Forex, ülkelerin siyasi olaylarının ve ekonomik değişimlerinin takibini icap ettiren, hızlı değişen bir yatırım aracı ancak -bence- bir şans oyunu değil çünkü verilere dayanıyor.
Bu bölümde aynı zamanda 1986’dan bu yana yaşanan krizler, 1980-2020 arasındaki toplumsal şoklar da ekonomik oynaklığı açıklamak ve Türk halkının güvensizliğini vurgulamak açısından anlatılıyor.
Parasal konularda yaptığımız hatalar
Bitcoin Safiye, Astrolog Canyazar gibi sosyal medya fenomenlerinin peşine takılmayı, eş-dost tavsiyesine uymayı finansal danışmanlık almaya yeğleyen Türklerin hataları, on iki ana başlık altında toplanmış. Konuların üç aşağı beş yukarı aynı olmasından dolayı bilgilerin tekrarı gayet normal ancak bu bölümde, daha önce verilmiş bazı alıntılar, deyimler ve sözler yine verilmiş (ör. s.160).
Bu bölüm aynı zamanda temel finans terimlerinin de açıklandığı yer. Nominal faiz ve reel faiz hesabı, son derece ayrıntılı ve örnekli olarak işleniyor. Yıllık enflasyon, yıllık reel birikim artışı, toplam birikim artışı doneleri ile ilk yıl ve ikinci yıl birikimlerinin hesaplamaları öğretiliyor.
Düzenli birikim yapmanın değeri anlatılıyor. İhtiyat payının da giderlerde olması gerektiği gibi ipuçları paylaşılıyor. Telefona ya da bilgisayara indirilebilecek bütçe uygulamaları listeleniyor. Hatta çocukların harçlıklarını ve harcamalarını kontrol edebilecekleri Manibux uygulamasından bahsediliyor.
Kitabın ekinde ise piyasadaki riskler, bireysel emeklilik sistemi (BES) ve kitap tavsiyeleri var.
Attila Köksal Kimdir?
1978 İstanbul Erkek Lisesi, 1983 Boğaziçi Üniversitesi Makina Mühendisliği bölümü mezunu olan Attila Köksal, 1985 yılında Philadelphia’daki Drexel Üniversitesi’nden MBA derecesi aldı.
Yatırım bankacılığı kariyerine Princeton’da Center for International Financial Research Inc. de başlayan Köksal, sırasıyla Saudi American Bank, İnter Yatırım, İnter Portföy ve Demir Yatırım’da yöneticilik görevlerinde bulundu.
2002-2020 arası Ünlü Menkul Değerler’de Genel Müdürlük ve ardından Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerini sürdüren Köksal, 2011-2014 yılları arasında Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’nde Yönetim Kurulu Başkanlığı, çeşitli dönemlerde Borsa İstanbul, VOB A.Ş. ve CFA Institute’da Denetim ve Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerinde bulundu.
2021 Bahar Dönemi’nde Sabancı Üniversitesi’nde Davranışsal Finans dersi veren Köksal’ın, Parasal Konularda Yaptığımız Hatalar ve eş yazarlar ile kaleme aldığı Geleceğe Yatırım serisi altında Yarının Büyükleri İçin Tasarruf ve Yatırım Tavsiyeleri, Aileler İçin Tasarruf ve Yatırım Tavsiyeleri adlı üç kitabı bulunuyor.
Köksal, Nisan 2019 tarihinden beri FODER Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini sürdürüyor.
Atilla Köksal’ın kişisel blog sayfasında ücretsiz indirebileceğiniz iki kitabı olduğunu da hatırlatalım.
https://attilakoksal.blogspot.com/p/yayinlar.html
Kaynak: https://www.scalakitapci.com/attila-koksal
Diğer kitap incelemelerini okumak için tıklayın.
ASLI SABUNCU –
Oya hanım elinize sağlık. Esasında hepimizin artık maddi konularda yaptığımız yanlışları görmemiz için bir kaynak incelemesi yapmışsınız. Bu yazı için teşekkürler.