Körlük – José Saramago
Kitabı okurken “bakmak ve görmek” algılarını düşündüm. Gündelik hayatta sık kullandığımız “Baktım, fark etmemişim!”, “Evet, gördüm,” cümlecikleri aklıma takıldı. Gözümüzü kapatalım, sadece duyma ve dokunma yoluyla baktığımızı görüyor veya algılayabiliyor muyuz? Göz sadece bir uzuv, önemli ancak bakabilmeli, kavrayabilmelidir de. İşte José Saramago’nun Körlük kitabı da “Bakabiliyorsan gör. Görebiliyorsan fark et.” sözleriyle giriş yapıyor.
Orjinal Adı: Ensaio sobre a Cegueira
Ülke: Portekiz
Türü: Distopya
Okur Yaşı: Genel okur kitlesi
Sayfa Sayısı: 331 sayfa
Çevirmen: Işık Ergüden
Çeviri: ☺️
İmla: ☺️
Ebat: 14 x 19 cm
İnceleme
Adı bilinmeyen bir ülkenin bir kentinde, trafik ışıklarında arabasının direksiyonunda sarı ışığın yeşile dönmesini bekleyen bir adam ansızın kör olur. Karanlık bir körlük değil her yeri bembeyaz görmeye başlar. Yazarın ifadesiyle “süt denizine” düşmüş gibidir. Ardından adamla temas eden altı kişi daha kör olur ve körlük yayılır. Göze inen her perdeyle “beyazlıkla” aslında “uyanışı” fark edeceklerdir. Ülkede “körlük” salgını başlamıştır. Önce yedi kişi taşıyıcı ilan edilerek ülke yönetimi tarafından akıl hastanesinden bozma bir yere gönderilir ve karantinaya alınır. Salgınla birlikte önü alınamaz bir toplumsal kaosun betimlemesinin de akıl hastanesi olarak seçilmesi ilginçtir. Aslında göremiyor olmalarının dışında bir sorunu olmayan, fiziksel ve zihinsel olarak sağlıklı olan kişiler, zamanla bu karabasanda bir çeşit deliliğe geçiş yaparlar.
Kitaptaki karakterler ve yazım
Eserde karakterlerin isimlerine yer verilmemiş. Kişiler sıfatlarla tanımlanmış: İlk Kör ve karısı, Göz Doktoru, Doktorun Karısı, Bir gözü bantlı yaşlı adam, Şaşı çocuk, Büyük siyah gözlüklü genç kız. Postmodern bir yaklaşım izlenmiş.
Yazar José Saramago noktalama işaretleri olarak sadece virgül ve nokta kullanmış. İlk başta şaşkınlık yaşasanız da -örneğin konuşma çizgisinin olmayışını- yadırgamıyorsunuz. Eğlenceli geliyor.
Son söz
Eserde “körlük” metaforu üzerinden akıl hastanesinde yaşayan insanların, ahlaki değerler, merhamet, kaygı düzeyi yüksek kişilerin yaşadıkları korku, belirsizlik, açlık, tuvalet ihtiyacı, su, cinsel dürtüler gibi pek çok durumu ele alınıyor. Aslında bütün bunların bir “uyanış” olduğu vurgulanarak bugüne kadar görmezden gelinen toplumsal adaletsizlikler, düzen bozukluğuna göndermelerde bulunulur. Yazara göre körlüğün ortaya çıkışı; devlet, birey ve dindir. Sorunların çıkış noktasını, toplumda meydana gelen göreli kuralsızlık yani “anomi” olarak görür.
Distopik bir eser olan “Körlük”; akıcı, kolay anlaşılır, arada olaylar hakkında durup düşündüğünüz, bir sonraki sayfayı merak ettiğiniz okunması gereken kitaplardan biri.
José Saramago Kimdir?
Portekizli yazar, şair, oyun yazarı ve gazeteci José Saramago, 16 Kasım 1922-18 Haziran 2010 tarihleri arasında yaşamıştır. Portekiz’in başkenti Lizbon’un kuzeyindeki küçük bir köy olan Azinhaga’da doğdu. Yoksul bir köylü ailenin oğlu olarak büyüdü. Ailesiyle birlikte taşındığı Lizbon’da öğrenim gördü. Öğrenimi sırasında kırsal kesimde çalıştı. Ekonomik sorunları nedeniyle okulu bıraktı. Makinistlik eğitimi aldı. Teknik ressamlıktan redaktörlüğe, editörlüğe ve çevirmenliğe kadar birçok işte çalıştı.
Daha sonra bir yayınevinde, yayın hazırlığı ve üretim departmanında görev yaptı. Diario ve Lisboa gazetelerinde kültür editörü olarak çalıştı. Siyasi yorumlar yazdı. Portekiz Yazarlar Birliği’nin yönetim kurulunda görev üstlendi. 1976’dan sonra kendini tümüyle kitaplarına verdi. İlk romanı Günah Ülkesi 1947’de yayımlandı. 1995 yılında kaleme aldığı Körlük adlı eseriyle birlikte geniş kitlelerce tanındı, büyük bir başarı yakaladı. Eserlerinde mitleri, ülkesinin tarihini ve gerçeküstü imgelemi kullanan yazar, 1998 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi olmuştur.
Diğer Dünya Edebiyatı incelemeleri için tıklayın.
Fatma Doğru –
???