2025 yılı itibariyle, 1954 yılında hayatını kaybeden yazarların telif hakları sona eriyor. Bu durumda, yazarların eserleri artık herkes tarafından basılabilir hâle geliyor. 2025 yılında muhtemelen bu yazarları kitabevleri raflarında daha sık göreceğiz.
Burcu Gebeş
5846 Numaralı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre yazarın mirasçılarının, yazar öldükten 70 sene sonra eser üzerindeki hakları sona eriyor. Telif hakkı biten yazarların eserleri daha fazla yayınevi tarafından çevrilebiliyor ve basılabiliyor. Bu sayede, yazarın tanınırlığı ve eserlerinin okunma oranı da yükseliyor.
Edebiyat anlayışı ve önemli eserleri ile 2025 yılında kitaplarını daha çok görebileceğimiz 20 yazarı araştırdık.
Sait Faik Abasıyanık
18 Kasım 1906 doğan ve Türk hikâyeciliğinin önemli isimlerinden biri olan Sait Faik Abasıyanık, çağdaş hikâyeciliğe yaptığı katkılarla Türk edebiyatının önemli yazarlarından biri.
Modern Türk hikâyeciliğinin öncüsü kabul edilen Sait Faik, yenilikleriyle “kökü kendisinde olan” bir yazar olarak tarifleniyor. Klasik öykü tekniğini aşarak doğayı ve insanları sade, içten; hem olumlu hem de olumsuz yönleriyle, şiirsel ve ustaca bir dille aktardı.
Kendi özgün dilini geliştirirken André Gide, Comte de Lautréamont ve Jean Genet gibi yazarların etkisinde kalan Sait Faik, sonrasında gelen Ferit Edgü, Adalet Ağaoğlu ve Demir Özlü gibi birçok yazara da ilham kaynağı oldu.
Bazı Eserleri:
Semaver
Şahmerdan
Lüzumsuz Adam
Son Kuşlar
Alemdağ’da Var Bir Yılan
Arşak Çobanyan
Kısa öykü ve oyun yazarı, gazeteci, editör, şair, çevirmen, edebiyat eleştirmeni, dilbilimci ve roman yazarı olan Arşak Çobanyan 15 Temmuz 1872’de Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul’un Beşiktaş semtinde doğdu. Kökleri Erzincan’ın Eğin kazasına bağlı Apçağa köyüne dayanan Osmanlı Ermenisi bir ailenin çocuğuydu. Çobanyan’ın romantik üslupta birçok eseri olmasına rağmen, temel Ermeni realist yazarlarından biri olarak kabul ediliyor. İlk eserleri romantik olmakla birlikte, kendisini realizm akımının bir yazarı olarak gören Arpiar Arpiaryan ile tanıştıktan sonra gerçekçi tarzda yazmaya başladı. Ancak, romantik tarzda yazmayı hiçbir zaman tamamen bırakmadı. Revue Blanche, Revue de Revues, Revues de Encyclopedie gibi birçok prestijli dergide yazarak Fransız entelektüel çevrelerinde Ermeni tarihini, sanatını ve edebiyatını tanıttı.
Bazı Eserleri:
Şafağın Sesleri
Titremeler
Kağıdın Görkemi
Nahapet Küçük Divani (Nahabet Küçük’ün Toplu Şiirleri)
Hayreni Purastan (Ermeni Şiir Bahçeleri)
Azmiye Hami Güven
1904’de, Konya’da doğdu. Konya Kız Öğretmen Okulu’nu bitirdikten sonra eğitimini Edebiyat Fakültesi’nde tamamladı. Konya’da yayımlanan dergi ve gazetelerde şiirler kaleme alan yazar, edebi kariyerine 1932 yılında yayımlanan And adlı manzum hikâye ile başladı. Tefrika edilmiş Hemşire Nimet, Itırcık ve Piç isimli üç romanı var. Ancak bu üç romandan yalnızca Hemşire Nimet, 1951 yılında kitap olarak basıldı. Bu romanda yazar, Vidin’de varlıklı bir ailede dünyaya gelen ancak Balkan Harbi’nin çıkmasıyla yuvası dağılan Nimet’in, Batı ile Doğu arasında savrulan zorlu hayatını anlatır. Romanın başkahramanı Nimet, mühendis olan babasının yönlendirmesiyle Almanya’da eğitim görmüş, birçok yabancı dil bilen, Batı kültürüne hâkim, yurtsever bir Türk kadınıdır.
Eserleri:
And
Hemşire Nimet
Itırcık
Piç
İsmail Habip Sevük
İsmail Habip Sevük ya da İsmail Hakkı Sevük, Türk yazar, edebiyat tarihçisi, gazeteci ve siyasetçidir. 1892’de Edremit’te dünyaya geldi. İsmail Habip Bey, 1925’te basılan, Türk Teceddüt Edebiyatı Tarihi ile dikkatleri üstüne çekti. Yazar, bu çalışmasında Tanzimat’a kadar olan Türk edebiyatının genel görünümünü anlattı, yenileşme içindeki edebiyatı ele aldı ve Türk edebiyatını Fransız edebiyatıyla eş zamanlı olarak verdi. Sevük, Tuna’dan Batı’ya ve Yurttan Yazılar kitapları ile gezi türünde çalışmalar yaptı.
Atatürk’le ilgili anılarını O Zamanlar eserindeAtatürk’ün kişiliğini ve devrimlerini değerlendiren yazılarını da Atatürk için adlı kitabında topladı.
Batı kültür ve sanatını oluşturan şair ve yazarların yaşamlarını ve sanatlarını, Avrupa Edebiyatı ve Biz adlı iki ciltlik eserinde Türk edebiyatı ile kıyaslayarak anlattı.
Bazı Eserleri:
Tuna’dan Batı’ya, 1935-44.
Türk Teceddüt Edebiyatı Tarihi, 1925.
Atatürk İçin, 1939.
Edebiyat Bilgileri, 1942.
Avrupa Edebiyatı ve Biz, 1940-41.
Remzi Oğuz Arık
Türkiye’de arkeoloji ve sanat tarihi alanında bir ekol haline gelen, milli görüşleri, denemeleri ve bilimsel çalışmalarıyla Türk kültürüne önemli katkılar sunan Remzi Oğuz Arık, 15 Temmuz 1899’da Adana’nın Kozan ilçesine bağlı Kabaktepe köyünde doğdu. Yayın hayatına 1918’de adım atan Arık’ın çalışmaları, özellikle 1930’lu yıllardan itibaren yoğunluk kazandı. Avrupa’daki eğitimini tamamladıktan sonra yurda dönen Arık, arkeoloji alanında çok sayıda makale, bilimsel rapor ve kitap yayımladı. 1940’lı yıllarda ise düşünsel çalışmalara ve yayınlara daha fazla ağırlık verdi. Bazı eserleri, ölümünden sonra içerikleri değiştirilmeden kitaplaştırıldı. Nitekim tüm çalışmaları ve Arık hakkında yazılanlar, 1989 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Remzi Oğuz Arık Bibliyografyası başlığıyla yayımlandı.
Bazı Eserleri:
Karaoğlan Kazıları, (1938)
Halkevlerimizde Müze, Tarih ve Folklor Çalışmaları Kılavuzu (1947)
Türk Müzeciliğine Bakış (İki ayrı cilt, Türkçe ve Fransızca,1953)
Truva Klavuzu, (1953)
Türk Sanatı, (1976)
Collette
1873 yılında Güney Fransa’nın bir taşra kasabasında doğan Sidonie-Gabrielle Collette, emekli bir subay olan babası ve renkli kişiliğiyle dikkat çeken annesinin etkisiyle, taşra yaşamının tekdüzeliğinden uzak bir çocukluk geçirdi. Ailesinin yaşadığı maddi sıkıntılar, onu yazarlığa yönlendirdi. 1913 ile 1923 yılları arasında tiyatro eleştirileri kaleme aldı. Eserlerinde genellikle etik sınırlamalardan yoksun cinselliği, kadın bedenini ve arzularını ele aldı. Kahramanlarının çoğu, içgüdü ve duygularıyla hareket eden karakterlerdi. Yapıtlarında sade bir dil kullanırken, diyaloglarında büyük bir ustalık sergiledi. 1945 yılında, Fransa’nın en prestijli edebiyat kurumlarından biri olan Académie Goncourt’un ilk kadın üyesi oldu.
Türkçeye çevrilen bazı eserleri:
Cicim
Caniko
Caniko’nun Sonu
Dişi Kedi
Avare Kadın
James Hilton
James Hilton, 1900 yılında İngiltere’nin Leigh kasabasında doğdu ve eğitimini Cambridge’te tamamladı. Yirmiden fazla kitabın yazarı olan Hilton, aynı zamanda senarist olarak da tanındı. Mrs. Miniver filmi için yazdığı senaryo, ona en iyi senaryo dalında Oscar ödülü kazandı. Güle Güle Bay Chips kitabının yazarı olan Hilton’un en ünlü eserlerinden biri de Yitik Ufuklar’dır. Yayınlandığı dönemde dünya çapında büyük bir başarı elde eden bu kitap, yayıncılık tarihinde ilk cep kitabı olarak önemli bir yer edindi. Yitik Ufuklar, 1937 ve 1973 yıllarında iki kez sinemaya uyarlandı.
Türkçeye çevrilen bazı eserleri:
Livia
Güle Güle Bay Chips
Gaip Ufuklar Kod: 5-F-45
Unutulan Yıllar
Yitik Ufuklar
Charles – Albert Cingria
1883 doğumlu Charles-Albert Cingria, babası Osmanlı İmparatorluğu döneminde zenginleşmiş Ragusa’lı (Hırvatistan) bir aileye, annesi ise köklü bir Polonyalı aileye mensuptu. Eğitimine Saint-Maurice Manastırı’nın gramer okullarında ve Engelberg Manastırı’nda başladı ancak bu okullardan mezun olmadı. Daha sonra Cenevre ve Roma’da müzik eğitimi aldı ve bu alandan mezun oldu. 1902-1909 yılları arasında İsviçre, Fransa, İtalya, Almanya, İspanya, Afrika ve Türkiye’yi kapsayan geniş bir seyahat dönemi geçirdi.
Türkçeye çevrilen eseri, Cenevre’de Levanten Bir Ruh: Charles-Albert Cingria kitabında kendinden şöyle bahsediyor: “Yaşım on iki buçuk ve otuz altı bin. Kökenim yeryüzü cenneti. Eğitimim, tabii ki bana dayatılmamış olan eğitim. Hangi kentte mi yaşıyorum: Birçok kentte, köylerde, kasabalarda, su birikintilerinde ve metruk yerlerde…”.
Cingria, bu kitabında Osmanlı topraklarından Kuzey Afrika’ya uzanan geniş bir coğrafyada, insanlığın temelini oluşturduğuna inandığı Doğu’nun gelenek ve kültürlerini keşfetmeye çalıştı. Batı’nın ve Batılı devletlerin medeniyet adı altında Doğu halklarına uyguladığı insanlık dışı politikalara tanık oldukça, Doğu uygarlığının değerleriyle özdeşleşme arayışına yöneldi.
Türkçeye çevrilen eseri:
Cenevre’de Levanten Bir Ruh: Charles-Albert Cingria
Stig Dagerman
Stig Dagerman, 1923 yılında doğmuş İsveçli bir yazar ve gazeteci. İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki dönemde kaleme aldığı etkileyici eserleriyle tanınır. Yazılarında Nietzsche’den esinlenen derin felsefi düşünceler ve güçlü duygusal ifadeler dikkat çeker. İsveç edebiyatında fyrtiotalism akımının önemli bir temsilcisi olan Dagerman, ahlak ve vicdan, cinsellik, toplumsal felsefe, sevgi, şefkat, adalet, korku, suçluluk ve yalnızlık gibi evrensel temaları işler. Karamsar bir içeriğe sahip olmasına rağmen, eserlerinde zaman zaman hiciv ve alaycı bir mizahla burlesk unsurlar barındırır.
Türkçeye çevrilen eserleri:
Yılan
Alman Sonbaharı
Hella Wuolijoki
Juhani Tervapää takma adıyla bilinen Hella Wuolijoki, 1886 yılında doğmuş Estonya kökenli, Finlandiyalı bir yazar. En çok Niskavuori serisi ile tanındı. 1944-1949 yılları arasında Finlandiya Yayıncılık Şirketi’nin genel müdürü olarak görev yaptı. Wuolijoki, yine Juhani Tervapää takma adıyla güçlü kadın karakterlerin yer aldığı kitaplar yazdı. 1947 yapımı The Farmer’s Daughter filmi, yazmış olduğu 1937 tarihli Juurakon Hulda oyunundan uyarlandı.
Maxwell Bodenheim
Amerikalı şair ve roman yazarı Maxwell Bodenheim1892’de doğdu. 1920’ler boyunca on şiir kitabı ve 13 romanı yayımlandı. İmgecilerin tekniklerini benimseyerek Amerikan edebiyatında öne çıktı. Önemli eserleri arasında Minna and Myself (1918), Advice (1920) ve Naked on Roller Skates (1930) bulunur. Bodenheim, özellikle New York’un Greenwich Village bölgesinde 1920’ler ve 1930’larda bohem yaşam tarzının önemli bir figürüydü. 1933 tarihli romanı New York Madness, 2024 yılında yeniden yayımlandı.
Francis Brett Young
İngiliz roman yazarı, şair, oyun yazarı, besteci, doktor ve askerdi. İlk eğitimini Sutton Coldfield’daki özel bir okul olan Iona’da aldı. Babası Thomas Brett Young doktordu, annesi de tıp okuyan bir aileden geliyordu, bu yüzden ebeveynleri doktor olmasını istedikleri oğullarını Epsom College’a gönderdiler. Young, doktor oldu ve Birinci Dünya Savaşı sırasında orduda görev yaptı. Undergrowth küçük kardeşi Eric ile yazmış olduğu ilk roman denemesi oldu. Birçok yazar gibi bildiği yerleri ve meslekleri çalışmalarının arka planı olarak kullandı. Bu nedenle eserlerinde birbirinden uzak yerlerde geçen deniz, savaş ve tıbbi uygulamalara dair çok sayıda betimleme bulunuyor.
Winnifred Eaton
1875 doğumlu Winnifred Eaton, Çin-İngiliz soyundan gelen Kanadalı bir yazar ve senarist. Eaton, İngilizce kurgu yayınlayan Asya kökenli ilk Kuzey Amerikalı yazarlardan biriydi. Winnifred Eaton, edebiyat kariyerine Metropolitan Magazine’de yayınlanan A Poor Devil adlı öyküsüyle başladı. Yirmi yaşında evden ayrıldıktan sonra, Cincinnati ve Chicago’ya taşınmadan önce Jamaika’da stenograf olarak çalıştı ve burada daktilo işlerinin yanı sıra yazarlığı da sürdürdü. Çalışmaları sonunda Saturday Evening Post gibi prestijli yayınlarda yer aldı. Kulağa Japonca gelen Onoto Watanna takma adını benimseyen Eaton, karışık mirasından yararlanarak Miss Nume of Japan ile başlayan aşk romanları ve öyküleri yayınladı.
Frank Reeve ile evlendikten ve Alberta’ya taşındıktan sonra Eaton odağını Alberta temalı yazılara ve senaryolara kaydırdı. Gelişmekte olan film endüstrisinde tanınırlık kazandı, Universal Stüdyoları’nda birkaç senaryo ile tanındı ve MGM için hayalet yazarlık yaptı. Eaton’ın romanları ve senaryoları da dahil olmak üzere edebi katkıları Winnifred Eaton Arşivi’nde muhafaza ediliyor.
Cicely Fox Smith
1882’de doğan Cicely, Kraliçe Victoria döneminin ikinci yarısında Kuzey İngiltere’de orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Cheshire’da doğan ve Manchester Kız Lisesi’nde eğitim gören Smith, genellikle deniz temalı şiirler yazmaya başladı. Smith hayatı boyunca çok çeşitli yayınlar için 600’den fazla şiir yazdı. Daha sonraki yaşamında, yazılarını kurgu ve kurgu dışı olmak üzere çeşitli konulara genişletti. Edebiyata yaptığı hizmetlerden dolayı İngiliz Hükümeti kendisine küçük bir emekli maaşı bağladı. Kız kardeşi Madge ile birlikte çocuk romanları da yazdı.
Miles Franklin
1879 yılında doğan Miles Franklin, My Brilliant Career adlı romanıyla tanınan Avustralyalı bir yazar ve feminist. Yazar, hayatı boyunca Avustralya edebiyatı biçiminin geliştirilmesine kendini adadı. En iyi bilinen romanı My Brilliant Career (Parlak Kariyerim), Yeni Güney Galler kırsalında kadınlığa adım atan Sybylla Melvyn adında önlenemez bir genç kızın hikâyesini anlatır. Avustralyalı yazar Henry Lawson’ın desteğiyle 1901’de yayımlandı. Yayımlanmasının ardından Franklin önce hemşirelik, ardından da Sydney ve Melbourne’da ev hizmetçiliği yaptı. Bu sırada The Daily Telegraph ve The Sydney Morning Herald gazetelerine “An Old Bachelor” ve “Vernacular” takma adlarıyla yazılar yazdı. Bu dönemde Sybylla’nın Sidney edebiyat dünyasıyla karşılaştığı My Career Goes Bung’u yazdı, ancak 1946’ya kadar basılmadı. Açıkça savaş karşıtı bir oyun olan The Dead Must Not Return da yayımlanmadı ya da sahnelenmedi, fakat Eylül 2009’da halka açık bir okuma yapıldı.
Julian Padron
1910 yılında dünyaya gelen Julián Padrón Venezuelalı bir yazar, gazeteci ve avukat. Julián Padrón 1929 yılında Venezuela dergisi Elite için yazmaya başladı. Daha sonra Arturo Uslar Pietri, Pedro Sotillo ve Bruno Plá ile birlikte El Ingenioso Hidalgo adlı edebiyat dergisini kurdu ve yönetti. 1935’te kurulan bu dergi fazla uzun ömürlü olmadı. Padrón gazetecilik alanında 1936 yılının başında Unidad Nacional gazetesinin kurucusu ve yazarı olarak çalıştı. Ayrıca 1945’ten 1947’ye kadar Venezuela gazetesi El Universal’in ortaklarından biri oldu ve diğer Venezuela gazete ve dergileriyle işbirliği yaptı.
Russell Wheeler Davenport
1899 doğumlu Russell Wheeler Davenport Amerikalı bir editör, siyasi danışman ve yazardır. Küçük kardeşi John Davenport da bir gazeteciydi. Davenport, 1930 yılında Fortune dergisinin yazı işleri kadrosuna katıldı ve 1937 yılında yönetici editör oldu. Fortune’da ilk Fortune 500 listesinin oluşturulmasına yardımcı oldu. II. Dünya Savaşı’ndan sonra,1952’ye kadar Life ve Time dergilerinin kadrosundaydı. 1944’te Simon ve Schuster, eserlerinden biri olan My Country, A Poem of America’yı yayınladı. The Dignity of Man adlı kitabı ölümünden sonra 1955’te yayınlandı.
Jacinto Benavente
Jacinto Benavente, 20. yüzyıl İspanyol edebiyatının önde gelen isimleri arasında kabul edilir. Benavente, 12 Ağustos 1866’da Madrid’de doğdu. 1894’te oyun yazmaya başladı. Toplumdaki üst ve orta sınıflara yöneltilmiş bir taşlama olan El nida ajeno (Yabancı Yuva) adlı ilk komedyasıyla tanındı. 1909’da Madrid Çocuk Tiyatrosu’nu kurdu. 1922’de edebiyat dalında Nobel Ödülüne layık görüldü. Uzun yıllar gazetecilik yaptı, tiyatro oyunlarında gelenek ve insani tutkuları işledi. 1928’de İspanya’da monarşinin yıkılacağını anlatan oyunu Para el cielo y los altanes (Cennet ve Kilise İçin) zamanın diktacı hükümeti tarafından yasaklandı.
Ludovic Dauş
1873’de doğan Ludovic Dauș, roman yazarı, oyun yazarı, şair ve çevirmen. Ayrıca bir politikacı ve tiyatro yöneticisi olarak yaptığı katkılarla da tanınır. Bir avukat olarak eğitim aldı ve bir süre yayıncı olarak çalıştı. Dauș, bürokratik saflarda tırmanırken edebi kariyerinde de ilerledi. Tanınmış bir oyun yazarı olmasına rağmen, I. Dünya Savaşı öncesinde dikkate değer olmayan bir şair ve tarih romanı yazarıydı. Çeviri çalışmaları ise birkaç dili kapsıyordu ve Kreutzer Sonatı, Madame Bovary ve Eugénie Grandet’nin romantik versiyonlarını içeriyordu.
Kalki Krishnamurthy
1899 doğumlu Ramaswamy Krishnamurthy daha çok Kalki takma adıyla bilinen, Tamil dilinde yazan Hintli bir yazar, gazeteci, şair, eleştirmen ve Hint bağımsızlık aktivisti. T Sadasivam’ın kurucu ortağı olduğu Kalki adlı bir dergiyi 1941 yılında kurdu. Krishnamurthy’nin yazıları arasında 120’den fazla kısa öykü, 10 novella, 5 roman, 3 tarihi aşk romanı, editoryal ve siyasi yazılar, yüzlerce film ve müzik eleştirisi var.
Kaynaklar:
https://www.iskultur.com.tr/yazarlar/sait-faik-abasiyanik?srsltid=AfmBOor2-k-XDv5OuQAs4wcAbc4oDuA2NVq6SiVcJtL67g1Zfi1c_0se
https://tr.wikipedia.org/wiki/Ar%C5%9Fak_%C3%87obanyan
https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/azmiye-hami-guven
https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0smail_Habip_Sev%C3%BCk
https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/remzi-oguz-arik-1899-1954/
https://www.canyayinlari.com/gabrielle-colette?srsltid=AfmBOorpAJEKRuN6JhBV46P_-khgzb6A9w9RzjIbnSL_3rPqePh7C8LA
https://www.canyayinlari.com/james-hilton
https://www.lecippe.ch/en/works.6/women-writers-male-writers.15/charles-albert-cingria.173.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Stig_Dagerman
https://en.wikipedia.org/wiki/Hella_Wuolijoki
https://www.britannica.com/biography/Maxwell-Bodenheim
https://en.wikipedia.org/wiki/Francis_Brett_Young
https://en.wikipedia.org/wiki/Winnifred_Eaton_(writer)
https://allpoetry.com/Cicely-Fox-Smith
https://en.wikipedia.org/wiki/Miles_Franklin
https://en.wikipedia.org/wiki/Juli%C3%A1n_Padr%C3%B3n
https://en.wikipedia.org/wiki/Russell_Davenport
https://tr.wikipedia.org/wiki/Jacinto_Benavente
https://en.wikipedia.org/wiki/Ludovic_Dau%C8%99
https://en.wikipedia.org/wiki/Kalki_Krishnamurthy
Charles A. Cingria (2008). Cenevre’de Levanten Bir Ruh, Epos Yayınları.
Diğer haberler için tıklayınız.