Vatandaş için Medenî Bilgiler – Mustafa Kemal Atatürk
Atatürk, kurduğu cumhuriyetin layıkıyla işlemesi için gerekli bilgilerin Türk halkına öğretilebilmesi amacıyla farklı konularda kitaplar yazdı ve yazdırdı. Atatürk’ün Vatandaş için Medenî Bilgiler Kitabı, Ata’mızın Türk ulusu hakkında düşündüklerini öğrenebilmek için harika bir eser.
Ülke: Türkiye
Türü: Politika
Okur Yaşı: Genel Okur Kitlesi
Hedef Kitle: Atatürk’ün cumhuriyetin ilk yıllarında yazdığı kitaplara ilgi duyanlar.
Sayfa Sayısı: 168 sayfa
İmla: ☺️
Ebat: 13,5 X 21 cm
İnceleme
Atatürkçü Düşünce Derneği, Cumhuriyetin 88. yılında Vatandaş için Medenî Bilgiler kitabını yayımlamış ve yayımlama sebebi olarak devleti yıkacak projelere karşı mücadele içinde olmalarını belirtmiş. Atatürk’ün ileri görüşlülüğü sayesinde yazılmış bu kitabı 2012 senesinde yayımlayan Atatürkçü Düşünce Derneği’ne teşekkür borçluyuz.
Kitapta Atatürk’ün el yazısı ve el yazısının okunmasını kolaylaştırmak amacıyla metnin bilgisayarda yazılmış hâli beraber veriliyor.
İki cilt olarak hazırlanmış
Atatürk, Vatandaş için Medenî Bilgiler kitabını iki cilt hâlinde hazırlattı. Bu kitabın birinci cildi, Bakan Afet İnan’ın seçimler, vergiler, askerlik ve vatandaş için gerekli diğer bilgiler üzerine yazdığı notları içeriyor. Recep Peker tarafından yazılan ikinci cilt ise devlet kurumlarının, Türkiye Büyük Millet Meclisinin, hükümetin, yerel yönetimlerin ve belediyelerin kurulma ve işleme kurallarını, şirket ve bankalarla olan ilişkileri ve siyasi partileri konu olarak ele alıyor.
Başvekil İsmet Paşa Hazretlerine…
Kitap “Başvekil İsmet Paşa Hazretlerine” diyerek başlıyor. Atatürk’ün İsmet Paşa’dan yapmasını istediği bazı şeyler vardı. Bu kitapların Milli Eğitim’e entegre edilmesini rica etti. Hatta birinci cildin bir senede, ikinci cildin de ikiye bölünüp iki sene içinde bitirilmesini uygun gördü.
Atatürk, kitapların yazarları tarafından, para karşılığı olmaksızın eğitim amaçlı bağışlandığını ve yazılanların önemini vurguluyor. 1931 senesinde yazılmış bu ön söz, Atatürk’ün cumhurbaşkanlığı süresinde vatandaşların devlet kurumlarında neler olup bittiğini ve kendi yurttaşlık görevlerini öğrenip bilinçlenmelerine verdiği değeri de gösteriyor.
Atatürk’e göre ulusun tanımı
Medenî Bilgiler kitabı, ulusun tanımı ile başlıyor. Kürt, Çerkez, Boşnak diye bölünmelerin, düşmanın uzantısı olan geri kafalı akılsız insanlar tarafından yapıldığını, Türk ulusunun ortak geçmişe, ahlaki ve hukuki anlayışa sahip olduğunu ileri sürüyor. Buna karşın aynı dinden olmayı kabul eden Türklerle birleşmeyi kabul etmemiş olan Arap topluluklarının durumu eleştiriliyor. İçimizdeki Hristiyan ve Musevi vatandaşların kendi vicdanlarıyla bağlandıkları Türk ulusallığının, onların yabancı olarak görülmesine engel olacak derecede soylu bir ahlaka sahip olduğu ifade ediliyor.
Devletin tanımı
Atatürk kitapta ulus kavramından sonra devlet kavramı da açıklıyor. İlk vurgusu, devletin insan grubunu işaret ettiğidir:
Devlet, “[b]elli bir toprakta yerleşmiş ve kendine özgü bir güce sahip olan bireylerin bütününden oluşan bir varlıktır.” Halk üzerinde kullanılacak bir siyasi yetki değildir.
Egemen bir devletin millet meclisine ve hükümete ihtiyacı vardır. Bu örgütler ise halkçılık ilkesine, temsilîhükümet ilkesine, anayasanın öteki yasaların üzerinde olması ilkesine dayanır. Atatürk bu ilişkiyi bir bina ve temelleri olarak değerlendirir.
Devlet biçimleri adlı bölümde farklı milletlerden örneklerle saltanatçılık, sınıfçılık ve demokrasi terimleri açıklanıyor. Demokrasi düşüncesini “sürekli yükselen bir deniz” olarak niteliyor ve belirgin niteliklerini açıklıyor.
Cumhuriyetin tanımı
Cumhuriyetin tanımını yaptığı bölümde son sözün, ulus tarafından seçilmiş mecliste olduğunu, meclisin vekillerinin görevlerini yapmadığını düşünen ulusun başkalarını seçebileceği belirtiliyor. Meclis, cumhurbaşkanı ve hükümetin başlıca görevi halkın özgürlüğünü, güvenini ve huzurunu sağlamaktır ve başkaca görevleri yoktur. Görevlerini kötüye kullananların gerektiğinde ulusa hesap verme zorunluluğu olduğu vurgulanır.
Atatürk burada cumhurbaşkanı ile hükümdar arasındaki farka dikkat çekiyor:
Hükümdar yetkisinin Tanrı’dan geldiğine inanır ve hesap vereceği makamın yine Tanrı olduğunu düşünür. Oysa cumhurbaşkanı yetkiyi halktan alır ve ülkeyi demokratik bir biçimde yönetemediğinde ulusa hesap verir. Tam da bu yüzden hükümet belirli bir sınıfın ya da grubun elinde olmamalıdır.
Anayasamız
Anayasamızın ilk üç maddesi de kitapta yer alıyor:
- Türk ulusu, bir halk yönetimi olan Cumhuriyet’le yönetilen bir devlettir.
- Türk devleti laiktir. Her yetişkin dinini seçmekte özgürdür.
- Türk ulusunun dili, Türkçedir.
Türk ulusunun yasa yapma ile görevlendirdiği meclis hakkındaki maddelerle devam ediyor:
- Meclis yasa yapma yetkisini doğrudan kullanır.
- Meclis yürütme yetkisini kendisinin seçtiği cumhurbaşkanı ve onun atayacağı bakanlar kurulu aracılığı ile kullanır. Meclis, hükümeti her zaman denetler ve düşürebilir.
Daha sonra yargı ile ilgili maddeler geliyor:
- Yargı yetkisi, ulus adına, usulü ve yasalar çerçevesinde bağımsız mahkemelerce kullanılır.
Görüldüğü gibi Atatürk değer verdiği Türk ulusunun belli gruplarca yönetilmesini önleyecek ve keyfiyetin cezasız kalmamasını sağlayacak her türlü mekanizmayı düşünmüş ve anayasaya madde olarak yerleştirmiş.
Devletin görevleri
Devletin görevi vatandaşa yöneliktir. Öncelikle güvenlik ve adaleti sağlamalıdır. Dış siyasette vatandaşın sözcüsüdür – hiçbir vatandaş bir başka ülke başkanı ile devlet adına konuşamaz.
Bunun dışında vatandaşa sağlanması gereken hizmetlerden de sorumludur. Bu hizmetler ulaşım, bayındırlık, eğitim, öğretim, sağlık, sosyal yardım, tarım, ticaret ve ekonomik konulardır.
Kitapta bu hizmetlerin özelleştirilmesini savunanlara “bireyci”, devlet tarafından karşılanması gerektiğini savunanlara da “devletçi” adını veriliyor. Atatürk, devletin bu sayılan hizmetlerden sorumlu olması gerektiğini anlatırken devletin ekonomik bir kurum olmadığını, yurttaşların sosyal yardımı, eğitimi, öğretimi ve sağlığıyla yakından ilgilenmesi gerektiğini savunur.
Limanların, kara yollarının, telefonun ülkenin güvenlik savunması için devletçe yönetilmesi gerektiği vurgulanıyor. Hatta bu saydıklarımızın toptan, tüfekten, her türlü silahtan daha önemli olduğu da belirtiliyor.
Özel çıkarlarla ekonomik düzen kurulamaz. Zaten hiçbir vatandaş devletten daha güçlü olamaz, olmamalıdır. Gerektiğinde kamu yararına çalışacak kurumların sayıları arttırılabilir.
Her Türk Özgür Doğar, Özgür Yaşar
Özgürlüğün en geniş tanımı, insanın düşündüğünü ve dilediğini yapabilmesidir ancak söz konusu bir ulusun bireyleri olunca özgürlük kavramı farklı yorumlanmalı. Bireylerin birtakım hakları var. Doğuştan gelen yeteneklerin özgürce geliştirilebilmesi hakkı bunlardan biri. Kanlı ve zorlu savaşlar sonucu elde edilmiş özgürlüğümüz çok değerli. Dolayısıyla “Her Türk özgür doğar, özgür yaşar. Ancak kesin olan bir şey var ki, o da yurttaşların, genel özgürlüğü ve esenliği için bireylerden, ancak devlet için gerekli olan bir bölüm özgürlüklerini bırakmaları istenebilir. (s.146)
Bağnazlığı aşma
Türkiye Cumhuriyeti’nin resmî dini yoktur. Herkes dilediğince ibadet edebilir. Vicdan özgür olmalıdır. Farklı inançları olanların birbirine hoşgörü göstermesi gerekir; bunun yerine kin ve nefret besliyorlarsa, bağnazdırlar. “[G]eleceği, geçmişin arasından görmekte” (s.168) inat edenler vardır ve düşünsel eğitimle bu durumun üstesinden gelmek mümkün olabilir.
Son Söz
Cumhuriyetin yeni kurulduğu yıllarda Atatürk’ün el yazısı ile Türk ulusunu bilgilendirmek için yazdıklarını okumak, insanı derinden etkiliyor. Elleriyle kurduğu cumhuriyete başka kim Atatürk kadar değer verebilir? Türk ulusu için duyduğu hayranlık, Türk Cumhuriyeti için hissettiği gurur her cümlesinde içtenlikle hissediliyor. Atatürk’ü, silah arkadaşlarını ve onlara savaşta destek olan Türk halkını saygıyla anıyoruz.
Diğer kitap incelemelerini okumak için tıklayın.
Yorumlar
Henüz Bir Yorum Yok