Kozmokomik Öyküler – Italo Calvino
Italo Calvino’nun keskin zekâsının ve inanılmaz mizah gücünün eşliğinde bir evren turuna var mısınız? Kozmokomik Öyküler’le tarih öncesinden günümüze kadar her şeyin yaratılışına kahkahalar eşliğinde şahitlik ederken yazarını hayranlıkla anıyoruz. Bu inceleme 1990 yılında Can Yayınlarından çıkan baskıya ait ancak kitap, 2007 yılından beri YKY tarafından yayımlanıyor.
Orjinal Adı: Le Cosmicomiche
Ülke: İtalya
Türü: Bilim kurgu
Okur Yaşı: 14 yaş ve üzeri genel okur kitlesi.
Hedef Kitle: Mizah, bilim kurgu, fantastik yazım sevenler.
Sayfa Sayısı: 160 sayfa
Çevirmen: Eren Yücesan Cendey
Çeviri: ☺️
İmla: ☺️
Ebat: 13 x 20 cm
İnceleme
Yüz milyon yıl ışık yılı uzaklıktaki bir galaksiden, üzerinde “SENİ GÖRDÜM!” yazan bir karton sarktığını görürseniz ne yaparsınız?
Sizi bilemem ama Kozmokomik Öyküler’in kahramanı Qfwfq buna, bir kartona “N’OLMUŞ YANİ?” yazarak cevap veriyor; tam ona göre bir davranış.
Olan biten her şeyin en başından beri var olan Qfwfq evrenin yaratılışına şahit olmuş ve o günleri her fırsatta ballandırarak anlatmadan duramıyor:
“Övünmek gibi olmasın, ilk andan beri, evrenin var olacağı konusunda bahse tutuşmuştum, kazandım da,” derken nasıl da böbürlendiği gözümüzden kaçmıyor. Bu çokbilmiş, son derece ukala, kumarbaz, çapkın, geveze atamız, uzay-zaman öncesinden günümüz modern toplumlarına kadar her yerde her biçimde olmayı başaracak kadar da becerikli. Şekilsiz bir plazma, bir dinozor, tek bir nokta ya da bir element olmak onun için işten bile değil. Şeydenebilecek şeylerin dahi olmadığı madde öncesinden, ilk atomların ortaya çıkışına, güneşin ve dünyanın oluşumuna kadar her dönemde olan biteni ilk ağızdan anlatıyor. Biz de modern Gök Bilimi kuramlarının ne kadar doğru olduğunu, onun sayesinde anlıyoruz.
Kuram: Güneş sisteminin gezegenleri, biçimsiz bir bulutsunun ve akışkanın karanlık dönemlerde yoğunlaşması sonucu katılaşarak oluştular.
Qfwfq, önceleri ailesiyle birlikte bulutsuların üstünde yamyassı uzandıklarını, orada öylece durduklarını anlatıyor. Bulutsunun altında –üzeri çok soğukmuş çünkü- örtünerek, uyuklayarak, herkesin orada olup olmadığını anlamak için arada bir ses vererek ve tabii ki kaşınarak –dönüp duran parçacıklar işte!- zaman geçiriyorlarmış. Taa ki babası, “Dikkat edin, burası ele geliyor!” diye bağırana kadar.
Qfwfq, altlarındaki bulutsunun ilk yoğunlaşmaya başladığı o günleri özlemle anarken annesinin “Off ne yana yatacağımı bilemiyorum,” diye sızlanmasından söz etmeyi unutmuyor; hiçbir şey eskisi kadar yumuşak değilmiş artık, oluşmakta olan tanecikler her yerlerine batıp duruyormuş.
Kuram: Samanyolu’nun dış kesimine yerleşmiş olan Güneş, tam bir galaksi devinimi için 200 milyon yıl harcadı.
Qfwfq’ın anlattıklarından işareti ilk olarak onun keşfettiğini de öğreniyoruz. Hiçbir şeyin öbüründen farklı olmadığı bir yerde ilk işareti keşfetmekle kalmayıp bir de onu galaksinin kıyısına, uzay boşluğuna bırakmış üstelik. (Düz ya da eğri bir çizginin, en ufak bir girinti ya da çıkıntının ya da bir noktanın dahi olmadığı bir zamanda bunu başarabilmek gerçekten büyük ustalık istiyor.) Amacı tabii ki 200 milyon yıl sonraki ikinci turda aynı yerden geçerken bu izi bulmakmış. Bulmuş da ama bu süreçte başına gelenler anlatılır gibi değil.
Kuram: Kömürleşme çağında su yaşantısını terk eden ilk omurgalılar akciğerli ve kemikli balıklardı. Bunlar kara yaşantısına geçtiklerinde gövdelerinin altındaki yüzgeçleri ayak olarak kullandılar.
Qfwfq o günlerden şöyle bahsediyor:
“Artık su çağının gözden düştüğü besbelliydi, büyük adımı atmaya karar verenler gittikçe çoğalıyordu, karada yapılabilecek işlerse dillerden düşmüyordu… genç balıkları kimse tutamaz olmuştu.”
Qfwfq, inatçı N’ba N’ba amcasını çamurlu lagün girintisinden çıkarmak için neler çektiğini anlatırken o günleri yeniden yaşadığını sanırsınız. Balık N’ba N’ba amca lagünden çıkmadığı gibi Qfwfq’un sevgilisi Lll’i de yanına çekmiş. Kabul edilir bir şey değil bu!
Kuram: Edwin P. Hubble tarafından yapılan ölçümlere göre evrenin tüm maddesinin uzaya yayılmadan önce tek bir noktada yoğunlaştığını saptamak olasıdır.
“Hepimiz oradaydık. Kaç kişi olduğumuzu hiçbir zaman bilemedim, saymak için az da olsa ayrılmak gerekiyordu, oysa hepimiz aynı noktayı kaplıyorduk,” diyor Qfwfq.
Herkesin her bir noktasının herkesle kesiştiği, bu yetmezmiş gibi sonradan evreni oluşturacak tüm maddenin yanı sıra Z’zu ailesinin ev eşyalarını da kapsayan bu tek noktada var olmanın sıkıntılarını anlatan Qfwfq’a hak vermemek çok zor.
Hem kozmik hem komik
Kozmokomik Öyküler’de kahramanımız Qfwfq ile birlikte evrenin dört bir yanında dolanır, uzayın eğimi üzerinde hidrojen molekülleriyle misket oynar, merdivenle aya tırmanırsınız; aşk hikâyeleri de işin cabası. Kitaptaki birbirine bağlı on iki öykü ayaklarınızı yerden keserken kahkahalarınız uzayın sonsuzluğunda yankılanır. Ciddi ve bilimsel bir konuyu olabilecek en çılgın, en eğlenceli biçimde anlatan Italo Calvino’nun parlak zekâsına ve mizah yeteneğine yeniden hayran olursunuz. Öykülerin absürtlüğü ile tezat oluşturan son derece sakin, abartısız anlatımı ise kahkaha katsayınızı artırır.
Kozmokomik Öyküler 1965 yılında İtalya’da yayımlandığında kısa sürede büyük ses getirmiş ve başta İngilizce olmak üzere pek çok dile çevrilmiş. Italo Calvino’nun diğer fantastik romanlarından farklı olan ve bilim kurgu tanımına giren bu kitapta post-modernizmin etkileri görülür. Bununla birlikte Calvino’nun diğer kitaplarında olduğu gibi burada da edebî kurgunun yeri yadsınamaz.
Not: Bu inceleme 1990 yılında Can Yayınlarından çıkan baskıya aittir. Kitap, 2007 yılında YKY tarafından Sıfır Zaman adlı öykü de eklenerek Bütün Kozmokomik Öyküler adı altında yeniden basıldı. Can Yayınları baskısı artık satışta olmadığı için inceleme yayınevi ve kitap kapağı olarak Yapı Kredi Yayınları altında listelendi. inceleme değerlendirmesi ise Can Yayınları baz alınarak yapıldı.
Diğer kitap incelemelerini okumak için tıklayın.
Günnur Aksakal Baykan –
Şahane bir inceleme! Üstelik incelenen edisyonla ilgili bilgi notu eklemek okurlar için gerekli bir bilgiydi, bu kadar düşünceli olduğunuz için teşekkürler.
Günnur Aksakal Baykan –
Şahane bir inceleme! Üstelik incelenen edisyonla ilgili bilgi notu eklemek okurlar için gerekli bir bilgiydi, bu kadar düşünceli olduğunuz için teşekkürler.