Aynı şeyleri tekrar tekrar yaşıyorsunuz ve yolunda gitmeyen bir şeyler olduğunun farkındasınız. Nereden, nasıl başlamalısınız? İşte tam bu noktada kendinizle ve hayatla yüzleşmeye hazırsanız işe Jeffrey Young  ve Janet Klosko’nun bu kitabını okumakla başlayabilirsiniz.

Sabriye İpek / sabriyeipek@gmail.com

Kişi farkında olmadan belli kalıplara göre yaşar ancak bazen öyle bir kısır döngü içine girer ki kendini ve yaşadıklarınısorgulamaya başlar. Young ve Klosko Hayatı Yeniden Keşfedin kitabında bilişsel terapide yeni geliştirdikleri şema terapisi ile kısır döngülere neden olan bu örüntülerin keşfedilebildiğini ve uygun tekniklerle bu örüntülerle başa çıkılabileceğini anlatıyor.

Örüntü yani şema küçük yaşta olumsuzlukların kişiliğimizin bir parçası hâline gelmesi ve buna bağlı olarak uyaranlara gösterdiğimiz bilişsel, davranışsal ve duygusal tepkilerdir. Bu olumsuzluklar kişinin çocukluk yaşantısında ailesi veya yakın çevresi tarafından yapılan, terk edilme, eleştirilme, aşırı korunma, istismar edilme, yok sayılma ya da yoksun bırakılma davranışlarıdır.

Jeffrey Young tarafından geliştirilmiş olan Şema Terapi modeli ise çocukluk döneminde yaşanılan problemlerin, yetişkinlik dönemindeki düşünce ve davranış kalıplarını yani örüntüleri oluşturması nedeniyle bu kalıpların keşfedilmesini ve değiştirilmesine odaklı. Yazarın Şema Terapi – Ayırıcı Özellikler adlı kitabı da şema terapisine yönelik yazılmış.

Şemalar Nelerdir?

Young, Şema Terapi ile ilgili çalışma yaparken benzer sorunları gruplandırarak on bir şema oluşturmuş. Kişinin altı farklı ihtiyacından birinin veya birkaçının karşılanmaması bu on bir şemadan birine veya birkaçına vesile oluyor.

Kişiliğimiz hâline gelen bu şemalara sahipken neler yaşıyor olabiliriz?

• Başınıza korkunç şeyler geleceğinden endişe duyarak yaşamınız sekteye mi uğruyor?
• Özel ilişkilerde ve iş ilişkilerinde hayır diyemiyor ve sonuçta yine mutsuz mu oluyorsunuz?
• Terk edileceğinizi düşündüğünüz için kendiniz mi olamıyorsunuz?
• Güzel şeyleri hak etmediğinizi düşünerek kendinizi kusurlu olarak mı görüyorsunuz?
• Sosyal ortamda kendinizi yalnız ve yabancı mı hissediyorsunuz?
• Başarılı olmak için çok çalışıyor ama hâlâ istediğiniz başarıyı yakalayamadığınızı düşünerek kendinizi daha çok mu hırpalıyorsunuz?
• Kendinizi çevrenizde bulunan kişilerden daha aşağıda mı görüyorsunuz?

Young, bunlara benzer düşünce ve davranış kalıplarının birer şema olduğunu söylüyor. 

Bunlar:

• Terkedilme. 
• Kuşkuculuk ve kötüye kullanılma. 
• Duygusal yoksunluk. 
• Sosyal izolasyon. 
• Bağımlılık. 
• Dayanıksızlık.
• Kusurluluk. 
• Başarısızlık. 
• Boyun eğicilik. 
• Yüksek standartlar. 
• Haklılık.

Şemalardan Kurtulabilir miyiz?

Yeterince isterseniz ve çabalarsanız “evet” şemalardan kurtulabilirsiniz. Yeterince çaba gerektirir çünkü kalıpları yıkmak, yeni bir kişilik inşa etmek emek isteyen bir süreçtir ve sürekliliği olmalıdır. Baskın bir şeması olan kişi hem bu kalıplarda yaşamak ister (çünkü ona göre güvenli bir alandır) hem de bu kalıp ona dar gelir ve değişmek, büyümek ister. Dolayısıyla kişinin güvenli sandığı alandan çıkarak başka bir kişiliğe bürünmeye çalışması çaba ve zaman alacak bir değişimdir. 

Kitapta her bir şemanın tespiti için okuyucunun bazı soruları puanlaması isteniyor. Belirli bir puan skalasına göre şemaya sahip olup olmadığınızı belirleyebiliyorsunuz. Kullanılan dil sade ve anlaşılır olduğu için okuyucu teorik bilgilere boğulmadan kolaylıkla anlayabiliyor. Sonrasında bu şemanın yani kalıbın dışında düşünme ve davranış sergilemek için bazı teknikler sunuyor. Bu şemanın çocuklukta nasıl geliştiğinin farkına varmaya başlıyorsunuz. Sonra bu şemaları aşmak için bazı adımlar veriliyor. Bu adımlar sekteye uğramadan yerine getirilirse dönüşüm başlıyor.

Okur Gözünden

Hem düşündüren hem farkındalık ve iç görü kazandıran hem de çözümler sunan çok besleyici bir kitap. Okuyucuyu bazı sorular üzerinde uzun uzun düşünmeye sevk ederek farkındalık kazandırıyor.

Kitapta her bir şema için danışan vakalarına yer veriliyor. Böylece okuyucu kendininkine benzer öyküleri okudukça yaşadıklarını başka gözle değerlendirmeye ve anlamlandırmaya başlıyor. Değiştirmesi gereken düşünce ve davranışlarını “başka birini inceliyormuş gibi” görmeye başlıyor.

Kişiyi kendisiyle, kökeniyle ve çocukluğuyla yüzleştirme konusunda başarılı bir kitap olduğunu düşünüyorum. Okuyun, üzerinde derinlikleriyle uzun uzun düşünün ve küçük başlangıçlarla kalıplarınızı zorlayın, dönüşümün başladığını fark edeceksiniz. 

Eğer kendinizle bir sorununuz yoksa ve bir ebeveyn iseniz veya ilerde bir ebeveyn olmayı düşünüyorsanız bu kitabı mutlaka okumalısınız. Bir çocuğun ruhunda farkında olmadan büyük yaralar açılabileceğini ve bu yaraların o çocukla bütünleştiği için hep bir yanının yarım kalabileceğini göreceksiniz. 

Künye

Yayınevi: Psikonet Yayıncılık
Özgün Adı: Reinventing Your Life
Çevirmen: Sandy Kohen
Tür: Araştırma / İnceleme / Psikoloji
Sayfa Sayısı: 456

Jeffrey E. Young  Kimdir?

Jeffrey E. Young, Ph.D., New York ve Fairfield Country’deki (Connecticut) Bilişsel Terapi Merkezleri’nin kurucusu ve yöneticisidir. Aynı zamanda Columbia Üniversitesi’nde Psikiyatri Departmanında öğretim üyesidir. Dr. Young bilişsel terapi üzerine uluslararası düzeyde tanınan bir konuşmacıdır. Bilişsel davranışçı terapi ve şema terapisi üzerine çok sayıda kitap yazdı. En ünlü iki kitabı ise Şema Terapi ve Hayatı Yeniden Keşfedin oldu.

Janet S. Klosko Kimdir? 

Janet S. Klosko, Ph.D., özel çalıştığı Kingston, New York ile müdür yardımcısı olduğu Long Island Bilişsel Terapi Merkezi’nin bulunduğu Great Neck, New York arasında gidip gelmektedir.

Diğer Okurdan içerikleri için tıklayın.