4. Maymun – J. D. Barker

Japonya’nın Nikkö kentindeki Nikkō Tōshō-gū tapınağının girişinde bulunan üç maymun figürü, Japonca bir kelime oyunu olan “Kötü bir şey görmedim, kötü bir şey duymadım, kötü bir şey bilmiyorum,” ifadelerini temsil eder. Maymunlardan birinin gözleri, birinin kulakları ve diğerinin ağzı kapalıdır.

Amerikalı yazar J. D. Barker 4. Maymun romanında, bu kelime oyununu bir adım ileriye taşıyarak “Kötü bir şey yapmadım,” ifadesini temsil eden dördüncü maymundan esinlenen şeytani zekâya sahip olan bir seri katilin tüyler ürperten hikâyesini anlatıyor.

4. Maymun romanı, J. D. Barker’ın çarpıcı üslubu sayesinde okurun hayal gücünde güçlü bir senaryo ve iyi bir yönetmenle çekilmiş başarılı bir polisiye gerilim filmi kadar net canlanıyor. Bu bakımdan kitabın kapağına polisiye gerilim türündeki iki Amerikan filmi kastedilerek “Se7en, Kuzuların Sessizliği ile Buluşuyor”şeklinde düşülen notu isabetli buldum.

4. Maymun romanı iki koldan ilerliyor

J. D. Barker bir yandan cinayetlerin çözülmesi için uğraşan polis ekibinin hikâyesini kaleme alırken okura diğer yandan katilin çocuk yaşta tuttuğu günlüğünü aktarıyor.

Olaylar iki koldan ilerlerken katilin psikopatisinin kaynağına iniyorsunuz. J. D. Barker’ın yazma becerisi o kadar ileri düzeyde ki konu edilen onca dehşete rağmen kendimi katil için üzülüp ona acırken bulduğumu itiraf etmeliyim. Bana göre romanın uluslararası çok satanlar listesinde yer almasının nedeni çok başarılı bulduğum kurgusu.

Katilin dehşet verici günlüğü

Günlük dehşet verici! Sayfalar ilerledikçe polisin her an bir adım önünde olan dâhiyane katili yakından tanımaya başladığınız için hikâyenin bütününe ait taşlar giderek yerine oturmaya başlıyor.

Katilin yavaş yavaş açığa çıkan karanlık sırları insanlık dışı, akıl almaz türden…

“…Annem ve babam elleri birbirine kenetli, gözlerinde aşkla, yaşlı bir ağacın gölgesinden beni seyrederlerken, ben diğer çocuklarla oynardım. Bir top ya da frizbinin peşinden koştururken annemle babamın şakalaşıp gülüştüklerini duyardım. ‘Bana bakın! Bana bakın!’ diye seslenirdim. Bakarlardı. Beni gururla izlerlerdi. Oğulları, neşeleri… O ağacın altında ikisi de gülümserken onlara bakardım. Boğazlarının bir kulaktan diğerine kadar kesik olduğunu hayal ederdim, açık yaradan kan fışkırıyor ve o fışkıran kan önlerindeki çimlerin arasında birikiyordu. Gülerdim, kalbim güm güm atardı, çok gülerdim.”

J. D. Barker, olaylar ilerledikçe günlüğü detaylandırarak gerilimi ustalıkla arttırmakla kalmıyor bu sayede hikâyenin gizemini romanın son sayfasına kadar korumayı başarıyor.

4. Maymun romanı kitap kapağı ve tercümeye dair…

Japonca bir kelime oyunu olan ve üç maymun figürü ile temsil edilen “Kötü bir şey görmedim, kötü bir şey duymadım, kötü bir şey bilmiyorum,” ifadeleri hepimizin gündelik hayatında kullandığı bir söylem. Hatta “Üç maymunu oynamak” tabirini bilmeyen, duymayan yoktur aramızda. Bu doğrultuda maymun figürlerinin romandaki sıralamasıyla ilgi aklım biraz karıştı.

Üç maymunun Türkçedeki kullanımı “Görmedim, duymadım, bilmiyorum” şeklinde yerleşmiş olmasına rağmen 4. Maymun romanının kapağında üç maymun figürünün “Bilmiyorum, görmedim, duymadım,” şeklinde dizilmesi kitabı elime aldığım anda dikkatimi çekti. Cem Özcan tarafından tasarlanan kapağı Amerikan baskısının kapağından daha etkili bulmama rağmen bu önemli ayrıntının göz önünde bulundurulmasını isterdim.

Kitabın bütününde başarılı bir çalışmaya imza atan çevirmen Tolga Toprak’ın da 4. Maymun romanının ana unsuru olan üç maymunun temsili cümlelerini Türk okura aktarırken söylemlerin sıralamasına dikkat etmesini yeğlerdim.

Konudan emin olmak için metnin içeriğindeki maymun figürlerinin sıralamayla kapaktaki dizilişlerine tekrar göz attım ama maalesef yine bir tutarlılık göremedim.

“…Birinci maymun kulaklarını, ikinci maymun gözlerini ve üçüncü maymun ise ağızını kapatmış durumda. “Kötü bir şey duymadım, kötü bir şey görmedim, kötü bir şey bilmiyorum,” anlamlarını ifade ediyorlar…” (s.42)

Son olarak J. D. Barker’ın üslubundan etkilendiğimi altını çize çize ifade etmek isterim. Diyebilirim ki 4. Maymun romanı açık arayla, uzun zamandır okuduğum en çarpıcı gerilim polisiye romanlarından biri.

Diğer kitap incelemelerini okumak için tıklayın.