Portekiz’e Yolculuk – José Saramago
José Saramago’nun keşfetmeyi amaçlayan bir “gezgin” profiliyle 1979 yılı Portekiz’ini anlattığı Kırmızı Kedi Yayınevi’nden yayımlanan kitabı Portekiz’e Yolculuk, yazarın sanattan mimariye, restoranlardan yemek kültürüne ve ülkenin tarihine dair notlarını içeriyor.
Orjinal Adı: Viagem a Portugal
Ülke: Portekiz
Türü: Anı, Anlatı, Günlük-Gezi Notları
Okur Yaşı: Genel Okur Kitlesi
Hedef Kitle: José Saramago’yu ve gezi içerikli kitapları sevenler
Sayfa Sayısı: 580 Sayfa
Çevirmen: Saliha Nilüfer
Çeviri: ☺️
İmla: ☺️
Ebat: 13,5 x 19,5 cm
İnceleme
“Doğru değil bu. Yolculuk asla sona ermez. Sadece gezginler sona gelir. Hatta onlar bile belleklerinde, anılarında ve anlatılarında devam eder yollarına. Gezgin sahildeki kumlara oturup da ‘Daha fazla görecek bir şey yok,’ dediğinde böyle olmadığını biliyordu. Bir yolculuğun sonu sadece bir diğerinin başlangıcıdır. Henüz görülmemiş olanın görülmesi, görülmüş olanın bir kez daha görülmesi, baharda görülenin bir de yazın ya da gündüz gözüyle görülenin yağmurda, ekim dikim zamanında, meyvenin olgunlaştığı zamanda, taş yerini değiştirdiğinde, gölge yerini değiştirdiğinde görülmesi gerekir. Atılan adımları tekrar etmek, yeni güzergâhlar belirlemek için var olanın üstünden geçmek gerekir. Yeniden başlamak gerekir yolculuğa. Daima. Gezgin yola geri döner böylelikle.”
Saramago, tek başına altı ay süren bir yolculuğa çıkar, bu yolculuğu, “Portekiz’e Yolculuk – Gezginin Çıktığı Yolculuktaki Hikâyesi” diye adlandırır.
Görmeyi görmek
Gezdiği, gördüğü her yer ve her şey için felsefi saptamalarda bulunur. Görmeyi görmek için belki de. Tıpkı Körlük kitabının girişinde yazdığı, “Bakabiliyorsan gör. Görebiliyorsan fark et,” sözleri gibi. Aslında bilinen ya da farkında olunana yapılan bir yolculuk değil de gerçekte tüm görülmeyene yapılan bir yolculuk: “İşte size en iyi felsefe: Her şey bir yolculuktur. Görünen de gözden ırak duran da elinizle dokunduğunuz da hayal meyal sezdiğiniz de dökülen suların gümbürtüsü de dağları çevreleyen bu uysal uyuşuk hava da yolculuğa dâhildir.”
Evet, elimizde yazılı bir metin, kitap var ancak yazar Saramago, bizlere ağızdan ağıza anlatılagelen masal tadında bir yolculuk sunuyor. Kendinizi, “Bu nasıl bir yolculuk kitabıdır?” diye sorarken yakalıyorsunuz. “Oraya buraya getirilip götürülen turistle karıştırmamak gerek gezgini, bu yolculukta zamanı sadece tarih ve sanata derinlemesine dalmaya yetecek; köprüleri kurmayı becerir ve kelimeleri de yerli yerinde kullanabilirse, vaktiyle yeni bugünse artık eskimiş tuğlaları dizen, günümüzde de aynı inşaat hareketlerini tekrar eden ve yeni hareketler inşa etmeyi öğrenen insanlardan –kesinlikle daima insanlardan- söz ettiği anlaşılacaktır. Gezginin yazdıkları muğlaksa onu okuyan netleştirecektir nasılsa! Bu onun boynunun borcudur.”
Yolcuktaki hikâyede “gezgin”in Saramago’nun kendi içine dönüşünü, bugüne kadar yapmak isteyip de yapamadıklarını, eğrisiyle doğrusuyla seçimlerini, umutsuzluklarının yanında kendi ifadesiyle “küçük mucizelerine” de tanıklık ediyoruz.
Hediye
José Saramago’nun Portekiz’e Yolculuk adlı kitabının benim için anlamı büyük. Sosyal medya üzerinden takip ettiğim bir derginin “Hangi ülkelere gitmek istersiniz, neden?” sorusunu, “Portekiz. Avrupa’nın en batı ucunda asimile olmuş, kendi kimliğini inşa etmiş, farklı. Üstelik Saramago’nun yazdığı, kokladığı, nefes aldığı yürüdüğü sokaklarda bir adım da kendimden iz bırakmak, ah keşke!” diye yanıtladım ve bu minik cümlecikler bana 2022 yılının ilk hediyesini getirdi. ?
Hayli hacimli bir kitap olmasına rağmen belki Saramago’yu sevdiğimden belki de yeni yılın ilk hediyesi olduğundan sıkılmadan “gezgin”le birlikte; nehirleri, dağları aştım, kiliseler ve şapellerde dualar mırıldandım, Arantes’te “sarrabulho lapası” yedim, tarihe ellerimle dokunduğumu hissetim.
Peki ya siz bu kitabı okudunuz mu? Okumadıysanız “gezgin”le yola çıkmaya ne dersiniz?
José Saramago kimdir?
Portekizli yazar, şair, oyun yazarı ve gazeteci José Saramago, 16 Kasım 1922-18 Haziran 2010 tarihleri arasında yaşamıştır. Portekiz’in başkenti Lizbon’un kuzeyindeki küçük bir köy olan Azinhaga’da doğdu. Yoksul bir köylü ailenin oğlu olarak büyüdü. Ailesiyle birlikte taşındığı Lizbon’da öğrenim gördü. Öğrenimi sırasında kırsal kesimde çalıştı. Ekonomik sorunları nedeniyle okulu bıraktı. Makinistlik eğitimi aldı. Teknik ressamlık, redaktörlük, editörlük ve çevirmenlik gibi birçok işte çalıştı.
Daha sonra bir yayınevinde, yayın hazırlığı ve üretim departmanında görev yaptı. Diario ve Lisboa gazetelerinde kültür editörü olarak çalıştı. Siyasi yorumlar yazdı. Portekiz Yazarlar Birliğinin yönetim kurulunda görev üstlendi. 1976’dan sonra kendini tümüyle kitaplarına verdi. İlk romanı Günah Ülkesi 1947’de yayımlandı. 1995 yılında kaleme aldığı Körlük adlı eseriyle birlikte geniş kitlelerce tanındı, büyük bir başarı yakaladı. Eserlerinde mitleri, ülkesinin tarihini ve gerçeküstü imgelemi kullanan yazar, 1998 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi olmuştur.
Diğer kitap incelemelerini okumak için tıklayın.
Yorumlar
Henüz Bir Yorum Yok