Sumerli Ludingirra – Muazzez İlmiye Çığ

Sümerli Ludingirra kitabı Muazzez İlmiye Çığ’ın kazı çalışmalarında bulunan, Sümer diliyle yazılmış yazıları öyküleştirmesiyle ortaya çıkmış. Sümerliler tarafından medeniyetin temellerinin atılması ve Sümerlilerin birçok yeniliğe öncülük etmeleri her zaman ilgimi çekmişti. Bu yüzden kitabın Sümerli birinin yaşam öyküsünden oluştuğunu gördüğümde çok heyecanlandım.

Kitap Ludingirra’nın bu yaşam öykülerini neden yazdığını anlatmasıyla başlıyor. Ludingirra bir öğretmen fakat yaşlandığı için öğretmenliği bırakmış, şairlik ve yazarlık yapıyor. Unutulmaktan korktuğu için öyküler yazmaya karar veriyor. Unutulma korkusunun zaman ve millet ayırt etmediğini görüyoruz bu sayede… Bütün insanlar hatırlanmamaktan korkuyor.

Yazmak Üzerine

“Öğretmenlikten ayrıldığım zaman yaşamımın sonu geldi diye birdenbire büyük bir umutsuzluğa kapılmıştım. Biraz sonra toparlandım ve kendimi bırakmamaya, elimden geldiğince çalışmalarımı sürdürmeye karar verdim. Bu yaşam öykümü yazmaya başlamam, adeta yeni bir kan getirdi damarlarıma. Bunu bitirmeden hiç ama hiç ölmek istemiyorum!” – Ludingirra

Ludingirra’nın bu denli büyük bir yazma tutkusu olmasaydı bu kitap da var olmayacaktı. Aslında Sümerliler yazıyı bulmakla yazmak için duyulan heyecanı ve yazma tutkusunu da keşfetmiş oldular. Ludingirra’nın günümüzdeki “yazmasam deli olacaktım” diyen tutkulu yazarlarla aynı hisleri paylaştığını söyleyebiliriz.

Yazı geçmiş ile bugün arasında sihirli bir bağdır

Ludingirra’nın korkuları, yaşadığı heyecanlar, acılar, mutluluklar çok tanıdık. Kitabı okurken Ludingirra’nın yerine kendimi koydum ve hissettiklerini ben de hissettim. Bu kitap sayesinde 4 bin yıl önce yaşamış Ludingirra ile empati kurabildim. Bazen geçmişte yaşamış insanların da bizimle aynı duyguları hissedebileceğini unutuyoruz. Ya da bu bize hiç hatırlatılmıyor. Geçmişte yaşayan milletlerin sadece savaşlarını veya buluşlarını konuşuyoruz. Derslerde bunları öğreniyoruz. Fakat onların da insan olduğunu, duygularının olduğunu düşünme fırsatımız olmuyor. En azından benim olmuyordu. Sümerlilerin yaşadıkları yerler, yazıyı bulmaları, buluşları, ziggurat adı verdikleri tapınaklar, gelişmiş oldukları konular vb. hakkında bilgi edinmeye çalışmaktan Sümerliler acaba nasıl hissediyorlar diye düşünmeye fırsatım olmamıştı. Bu kitap sayesinde onların duyguları ve yaşadıkları olaylara verdikleri tepkiler hakkında fikrim oldu.

“Ünlü yazarımız Orhan Pamuk’un ‘Beyaz Kale’ romanını okumam bana bir ufuk açtı. O, kitabını hakiki bir yazmadan almış gibi fakat çeşitli bilgilerden yararlanarak yazmıştı. Hâlbuki bende 4 bin yıl önce yazılmış orijinal belgeler vardı. 55 yıldan beri onlardan edindiğim bilgileri bir Sümerlinin yaşam öyküsü olarak anlatırsam geniş bir ortama ulaşabileceğimi düşündüm ve onu yazmaya başladım.” – Muazzez İlmiye Çığ

Yazarın kitapla ilgili söylediği bu söze bakarak kitaptaki olayların tamamının gerçek olduğu fakat günümüzde daha net anlaşılması amacıyla yazar tarafından geliştirildiği sonucuna varıyoruz. Metinleri ham haliyle okumadığımız için ve belki de bazı yerlerde yazarın yorumlarına da yer verildiği için kitabın kapağında “geçmişe dönük bilimkurgu” ibaresi yer alıyor. Fakat kitapta birçok kez kitabın kurgu olmadığı yinelenmiş. Bu durumun bir çelişkiye sebep olduğunu düşünüyorum. Kitabın ne kadarı kurgu ne kadarı gerçek tam anlamıyla anlaşılırsa okuma zevki de aynı oranda artacak.

Sonuç olarak Sümerli Ludingirra sayesinde Sümerliler 4 bin yıl önce yaşamış olsalar da insanların alışkanlıklarının, yaşayış biçimlerinin, hayattan beklentilerinin büyük ölçüde değişmemiş olduğunu görüyoruz. Bu yüzden kitabı okurken heyecanım hiç kaybolmadı. Sürükleyici bir kitap olduğunu düşünüyorum. 4 bin yıl önceki hayat hakkında önemli bir kaynak. Kadın – erkek ilişkileri, toplumda kadına bakış, dil ve kültür gibi birçok konuda bilgiler içeren bu kitap, birkaç saatliğine “hem tümüyle yabancı hem de büsbütün tanıdık” bir dünyanın kapılarını aralıyor.

Siz bu kitabı okudunuz mu? En çok dikkatinizi çeken mesaj neydi? Yorumlarda paylaşır mısınız?

—

Muazzez İlmiye Çığ Kimdir?

Muazzez İlmiye Çığ Sümerolog, bilim insanı ve tarihçi. 20 Haziran 1914 yılında Bursa’da dünyaya geldi. 15 Şubat 1936 tarihinde Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Hititoloji bölümüne kaydoldu. 1940 yılında Ankara Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesi Çivi Yazılı Belgeler Arşivi’ne uzman olarak atandı. Müzede çalıştığı 31 yıl boyunca meslektaşı Hatice Kızılyay ve Dr. F. R. Kraus ile birlikte müzenin deposunda bulunan Sümer, Akad ve Hitit dillerinde yazılmış on binlerce tableti temizleyip, sınıflandırıp numaralandırdı, 74 bin tabletten oluşan çivi yazılı belgeler arşivini oluşturdu, 3 bin tabletin kopyasını yapıp katalog halinde yayımladı.

Prof. Kramer’in “History Begins at Sumer” adlı kitabını Türkçeye çevirdi. Kitap 1990’da “Tarih Sümerle Başlar” adıyla Türk Tarih Kurumu tarafından yayımlandı. Kitabın çok ilgi görmesi üzerine 1993’te çocuklara yönelik “Zaman Tüneliyle Sümerlere Yolculuk” da dahil Sümer ve Hitit kültürlerini tanıtan 13 kitap yazdı.

Diğer kitap incelemelerini okumak için tıklayın.