Zamanın Olmadığı Bir Evren: Gödel ve Einstein’ın Unutulan Mirası

Yazan: Palle Yourgrau

Düzenleyen: Zeynep Ceren Burak

Einstein ve Gödel gibi iki önemli bilim insanın arkadaşlığını ve Gödel’in üzerinde çok az konuşulan  teorisi hakkında önemli bir kitap olan Zamanın Olmadığı Bir Evren: Gödel ve Einstein’ın Unutulan Mirası raflardaki yerini aldı.

Sitede Yayınlanma Tarihi: 21 Ocak 2025

Orjinal Adı: A World Without Time: The Forgotten Legacy of Godel and Einstein

Orjinal Dili: İngilizce

Ülke: Amerika

Türü: Araştırma-bilim

Dizi: Bilim

Yayın Tarihi: 14.02.2006

Türkçe Baskı: 10.01.2025

Okur Yaşı: Yetişkin

Editör: Baha Zafer

Yayın Direktörü: Ekrem Demirli

Sayfa Tasarımı: Faruk Özcan

Sayfa Sayısı: 264

Çevirmen: Mustafa Bayrak

Ebat: 12,5 x 19,5

İnceleme

Bilim insanlarının en çok keşfettikleri ile ilgileniriz Onların da özel hayatları, arkadaşları, duyguları olduğu gerçeği hep bir gizem olarak kalır. Dünyaca ünlü bilim insanları olan Albert Einstein ve Kurt Gödel çok iyi arkadaş olmalarının yanında Gödel, Einstein’in izafiyet teorisine vurgu yapan, çok da hoşuna gitmeyen bir kanıta imza atmıştı: İzafiyet Teorisi tarafından tanımlanan herhangi bir evrende zaman var olamaz. Bu teori bilim dünyasının dışındaki sıradan insanlar için çok anlam ifade etmese de  bilim ve felsefe dünyasını sarsması beklenirdi. Ama ne yazık ki unutuldu. Daha da vahimi teorinin aksi  ispatlanamadan.

Vakıfbank Kültür Yayınları tarafından Türkçe’ye kazandırılan ve Palle Yourgrau  tarafından kaleme alınan, Zamanın Olmadığı Bir Evren: Gödel ve Einstein’ın Unutulan Mirası hem iki bilim insanının dostluklarına ışık tutuyor hem de rafa kaldırılmış bilimsel bir çalışmayı gözler önüne seriyor.

 

Kitaptan tadımlık

1930’lu yıllarda Avrupa’yı kasıp kavuran Nazi fırtınasıyla kendilerini Amerika’nın kıyılarında bulan iki adam gözlerini açtıklarında aynı güvenli akademik sığınağa düştüklerini fark etmişlerdi. Ayrıcalıklı bir entelektüel kulüp olan Princeton İleri Araştırmalar Enstitüsü’nün üyelerinin tek bir görevi vardı: Düşünmek. Fakat Gödel ve Einstein halihazırda çok daha ayrıcalıklı bir kulübe üyeydiler. Almanca konuşan bir diğer kuramcı olan Werner Heisenberg’le beraber asrın en temel üç bilimsel gelişmesine imza atmışlardı. Ayrıca üçünün keşifleri de keskin ve tedirgin edici sınırlar çiziyordu. Einstein’ın izafiyet kuramı bilgi taşıyan tüm sinyallerin akışı için bir sınır -ışık hızını- belirliyordu. Ayrıca zamanı saatlerle ölçüp zamanın kendisine de sınır çiziyordu.Artık zaman mutlak değildi ve ölçüm çerçevesine göre kısıtlı veya izafiydi. Heisenberg’in kuantum mekaniğindeki belirsizlik ilkesi, maddenin temel parçacıklarının konum ve momentumuna ilişkin eş zamanlı bilgimize sınır çizmişti. Bu yalnızca neyi bilebileceğimizle ilgili bir sınırlama değildi; Heisenberg’e göre bu sınır gerçekliğin kendisi için geçerliydi. Son olarak Gödel’in -kısa bir süre sonra Harvard Üniversitesi’ndeki bir törende “asrın en önemli matematiksel hakikati” olarak bahsedilecek- eksiklik teoremi, matematikteki temel doğrulara ilişkin bilebileceklerimize kalıcı bir sınır çiziyordu: Tamamen biçimsel olan sonlu veya yinelemeli hiçbir aksiyom dizisi, matematiksel doğrular kümesini eksiksiz bir şekilde ifade edemezdi. Dolayısıyla hiçbir mekanik alet, hiçbir bilgisayar matematikteki doğruları eksiksiz bir şekil[1]de ifade edemeyecektir. Gödel’in vakit kaybetmeden ifade ettiği gibi buradan şöyle bir anlam çıkıyordu: Bir şekilde bu alandaki doğruları bütünüyle kavrayabiliyorsak o halde biz veya zihinlerimiz makine veya bilgisayar değildir (Yapay zekâ fanatikleri bundan pek memnun kalmamıştı).

Palle Yourgrau kimdir?

1950 yılında Güney Afrika Cumhuriyeti’nde doğmuştur. Lisans eğitimini Cornell Üniversitesi’nde tamamladıktan sonra Kaliforniya Üniversitesi’nde doktora yapmıştır. 2005 yılından beri Brandeis Üniversitesi’nde felsefe profesörü olarak çalışmaktadır. İlgi alanları arasında doğum ve ölümün metafiziği, epistemoloji, matematik ve dil felsefesi, uzay ve zaman felsefesi gibi konular yer alır. Kurt Gödel hakkında kaleme aldığı kitaplarla bu alanda adından söz ettirmeyi başarmıştır. Ayrıca Simone Weil’in yaşamını konu ettiği kitabı 2019 yılında Türkçe’ye kazandırılmıştır.

 Kitap ön izlemesi için tıklayın. 

Yeni çıkan kitap tanıtımlarını incelemek için tıklayın.

 

Yorumlar (0)

Yorumlar

Henüz Bir Yorum Yok

Be the first to review “Zamanın Olmadığı Bir Evren: Gödel ve Einstein’ın Unutulan Mirası”

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir