Ötekileştirmeyen Masallar – James Finn Garner
Ötekileştirmeyen Masallar kitabında Kırmızı Başlıklı, ormanda yalnız başına dolaşmasını tehlikeli bulan kurta: “Yalnız başıma da dolaşırım, istediğimi de yaparım,” diyor. Balo elbisesi herkesin ortasında eski püskü hâline dönüşen Külkedisi, utanmak yerine rahat giysilerine kavuştuğu için seviniyor. Pamuk Prenses zehirli elmanın yarısını kötü kraliçe ile paylaşıyor. Her şey çocukken okuduğumuz masallardan o kadar farklı ki!
Ülke: Amerika
Türü: Kurgu
Okur Yaşı: Yetişkin
Hedef Kitle: Gündelik hayatta söz ve davranışlarımıza sızan tüm ayrımcılıkların farkına varmak isteyen yetişkin kitle.
Sayfa Sayısı: 133 sayfa
Çevirmen: Devrim Evci
Çeviri: ☺️
İmla: ☺️
Ebat: 13x 20 cm
İnceleme
Yeğenim 15 yaşında ve ayrımcılığa karşı. Benim jenerasyonum siyah tenlilere zenci demekte sorun görmezdi, oysa o “zenci” dediğimde düzeltiyor, “siyahi” dememi istiyor. Zenci ifadesini aşağılayıcı buluyor. Aramızdaki bu fark üzerine düşünürken, yetiştiğimiz dönemdeki ayrımcı yaklaşımların hem dile hem de kültürümüze ne kadar derinden işlediğini fark ediyorum. İşin üzücü yanı, ayrımcılığa karşı olduğunu söyleyenler bile ayrımcı davranıyor ve bunu her gün kullandıkları sözcüklerle, davranışlarıyla yeniden kanıtlıyorlar ama farkında bile değiller. Çünkü yıllardır sorgusuz sualsiz kabul edip kullandığımız kalıplar hayatımızın içine işlemiş.
Bunlar ayrımcı ifadelerden sadece birkaçı: Adam gibi olmak, karı gibi gülmek, kız istemek, bayanlar tuvaleti, sözünün eri, delikanlı kız… İşte Ötekileştirmeyen Masallar, bizi içimize sızmış her türlü ayrımcılıkla yüzleştiriyor: Irkçılık, cinsiyetçilik, türcülük, yaş ayrımcılığı, cinsel yönelim ayrımcılığı, inanç ayrımcılığı… Yani insanların sadece ve sadece belirli bir ırka, türe ait ya da cinsiyete, cinsel yönelime, inanca sahip olmaları nedeniyle eşit görülmemeleri, dezavantajlı olmaları durumu.
14 masal, türlü türlü ayrımcılık
Kitabın en çarpıcı masalı bence Kırmızı Başlıklı. Daha adından başlıyoruz sorgulamaya “kız” nereye gitti diye. Kırmızı Başlıklı’nın özellikle ormandaki yürüyüşü sırasında kurtla yaptığı konuşma gerçekten komik.
Kurt: “(…) Bilmez misin ki bu ormanda küçük bir kızın yalnız başına dolaşması çok tehlikelidir.”
Kırmızı Başlıklı: “Bu cinsiyetçi ifadenizi pek nahoş bulduğumu söylemem gerek. Ama bunu kulak ardı edeceğim çünkü siz de toplum dışına itilmiş bir varlıksınız. (… ) Yalnız başıma da dolaşırım, istediğimi de yaparım. Şimdi izin verirseniz yoluma devam edeceğim.”
Masalın sonunda kurt onu yemek üzereyken odaya dalan oduncuya, şu sözlerle çıkışıyor Kırmızı Başlıklı: “Seni cinsiyetçi, seni türcü insan seni! Bir kadınla bir kurt yaşadıkları sorunları bir erkeğin yardımı olmadan çözemez mi sanıyorsun?”
Rapunzel masalında da Rapunzel prensle cadının sohbetini dinlerken, yıllarca uzun saçları aracılığıyla sömürüldüğünü fark ediyor, çok öfkeleniyor. Sonuçta hapsedildiği şatodan kurtulup Müziğin Özgürce Yaygınlaştırılması Derneği’ni kuruyor.
Peki ya Külkedisi’nin iyi kalpli perisine ne demeli? Büyü yapmadan önce Külkedisine: “(…) Demek baloya gitmek istiyorsun öyle mi? Bakıyorum güzelliğe dair eril kavramlar senin de aklını çelmiş. Bedenini sıkıca saran kan dolaşımını engelleyecek bir elbise mi giymek istiyorsun? Ayaklarının kemik yapısını harap edecek yüksek topuklu ayakkabılar mı giymek istiyorsun?” diye soruyor.
Kitapta 14 tane masal var. Bu masalların ön yargı ve ayrımcılıktan arındırılmış versiyonlarını okumak size farklı bir dünyanın kapılarını aralayacak. Belki ergen çocuğunuzu daha iyi anlayacaksınız. Fakaaattt… Eğer okuduğunuz masalın bu modernize edilmiş yeni hâli size fazla uçuk ve mantıksız gelirse, hatta “Ne zararı varmış canım o ifadenin,” diye düşünürseniz, kendinizi biraz sorgulamanızda fayda var. Çünkü farkında olmasanız da iyi niyetli olsanız da siz de ayrımcılık yapıyor olabilirsiniz. Öyle bir durumda, ilk araştırılacak konuyu buraya yazıyorum: Neden bayan değil de kadın?
James Finn Garner Kimdir?
James Finn Garner, Chicago’da yaşayan Amerikalı yazar ve hiciv ustasıdır. Michigan Üniversitesini bitiren yazarın ilk kitabı Ötekileştirmeyen Masallar, ABD’de 2.5 milyondan fazla sattı ve 20 dile çevrildi. Recut Madness, Apocalypse Wow, Once Upon a More Enlightened Time, Politically Correct Holiday Stories gibi başka kitapları olsa da Türkçeye sadece Politically Correct Bedtime Stories, Ötekileştirmeyen Masallar adıyla çevrildi.
Diğer Dünya Edebiyatı incelemeleri için tıklayın.
Yorumlar
Henüz Bir Yorum Yok