II. Dünya Savaşı'nda Türkler

Kitap, bugüne dek yapılan çalışmalarda büyük ölçüde göz ardı edilen bir soruya odaklanıyor: II. Dünya Savaşı Türkleri nasıl etkiledi? Eser, bu soruya bütüncül bir yanıt sunarak tarihsel bir boşluğu dolduruyor.

Savaşın ardından hayatta kalan Türklerin, Avrupa’daki mülteci kamplarından Türkiye’ye dönmek için verdikleri zorlu mücadeleyi ayrıntılı biçimde ele alıyor. Esir kamplarında yaşanan insanlık dışı koşulları gözler önüne sererken, devletlerin resmi verilerinden çok daha ötesine geçerek özel mektuplar, Kızılay raporları, şikâyet ve talepler, yayımlanmamış belgeler ve savaş tanıklarıyla yapılan röportajlara dayanıyor.

Ayrıca bu çalışma, II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinin 80. yıldönümünde, tarihin unutulmuş sayfasına yeni bir ışık tutuyor.

Arka Kapaktan

II. Dünya Savaşı’nda Türkiye Cumhuriyeti savaşa katılmamış olsa da Türkiye dışındaki SSCB, Balkanlar, Doğu Türkistan, Orta Doğu ve Kıbrıs Türkleri bu elim harbin ciddi mağduru olmuşlardır. Dünyanın dört bir yanındaki Türklerin bütün kaynakları seferber edilmiş, yüz binlercesi askere alınmış, yaralanmış ve hayatlarını kaybetmişlerdir.

Kazan ve Kırım Tatarları, Başkurtlar, Çuvaşlar, Sibirya Türkleri, Kazaklar, Kırgızlar, Özbekler, Türkmenler, Azerbaycan Türkleri, Ahıska Türkleri, Karaçay-Balkarlar, Gagavuzlar ve diğerleri Sovyet ordusunda Nazi Almanyası’na karşı ön safta savaştılar. Önce Alman esir kamplarında insanlık dışı muameleye maruz kaldılar ve yüz binlercesi hayatlarını kaybetti. Geriye kalanların bir kısmı ise hayatlarını ve Sovyet işgalindeki ülkelerini kurtarma umuduyla Alman ordularına katılıp cephelerde öldüler. Savaşın sonunda hayatta kalanlar yine esir kamplarına sürüklendiler. 1945-1950 arasında Avrupa’da ve Türkiye’de esirler ve mülteciler meselesi hep gündemde kaldı. Türklerin bir kısmı İngiltere’nin ve ABD’nin duyarsızlığı yüzünden Sovyetler Birliği’ne iade edilip ya ölüme ya da Sibirya’da çalışma kamplarına gönderildiler. Bu esirlerden az bir kısmı Batı’ya geçerek Soğuk Savaş döneminde Sovyet işgali altındaki ülkelerinin kurtuluşu için çalıştı. Avrupa’nın değişik ülkelerindeki mülteci kamplarına savrulmuş binlerce Türk de Türkiye’ye gelebilmek için yoğun çaba sarf etti.

Prof. Dr. Ali Satan’ın II. Dünya Savaşı’nda Türkler adını verdiği, hem Türk hem de dünya kamuoyu tarafından göz ardı edilen II. Dünya Savaşı mağduru Türklerin gerçek hikâyelerini anlatan bu çalışma, yıllar süren araştırma, gözlem ve tespitlerin mahsulü. Avrupa mülteci kamplarından gazeteci Ziyad Ebüzziya’ya yazılmış mektuplar ilk defa gün yüzüne çıkıyor, dönem basını ve sayısız arşiv belgesi ile konu her yönden destekleniyor. Ayrıca, bütün bu olayların tanığı Ziyad Ebüzziya, Cabbar Ertürk, Baymirza Hayit, Fuat Emircan, Reha Oğuz Türkkan, Bekir Doğan gibi isimlerin şahitlikleri ve tecrübeleri, dünya tarihinin en karanlık sayfalarından birini cesurca gözler önüne seriyor.

Ali Satan Kimdir?

Prof. Dr. Ali Satan, 1990 yılında Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Tarih Bölümü’nden mezun oldu. Aynı üniversitede 1994 yılında yüksek lisansını, 2001 yılında ise doktorasını tamamladı. İki yıl boyunca İngiltere’de arşiv çalışmaları yürüttü ve 2012 yılında doçent unvanını aldı.

Hâlen Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde öğretim üyesi olarak görev yapan Satan, özellikle Cumhuriyet’e geçiş dönemi ve Cumhuriyet tarihi üzerine yoğunlaşmaktadır. Türk ve İngiliz Belgelerinde Halifeliğin Kaldırılışı, Son Halife Abdülmecid Efendi, İstanbul’un Son Yüz Yılı, 100 Soruda Birinci Dünya Savaşı ve 100 Soruda Çanakkale Muharebeleri gibi önemli eserlerin yazarıdır.

Bunların yanı sıra birçok ortak çalışmaya katkıda bulunmuş, TRT için belgesel metinleri kaleme almış ve çeşitli tarih programlarının hazırlanmasında görev almıştır.

Kaynak: Timaş Yayın Grubu

Yeni çıkan kitap tanıtımlarını incelemek için tıklayın.