Bookinton

Şiir yazmak öğretilmez der edebiyatçılar, eğitmenler. Şiir yazmak gönül ve çaba işi olsa da yeteneğimizi geliştirmek için pratikte yol gösterecek eserlere başvurmakta fayda var. Rehber kitaplardan yola çıkarak siz de gayet şiir yapabilirsiniz…

İlknur Akgül Ardıç

Bir tanımı şiiri, insanı gündelik yaşantısından koparan, içinde bir his, duygu uyandıran güzel söz söyleme sanatı olarak tarif ediyor. Aristoteles de tüm yazılı sanatların, edebiyatın esin kaynağı olan Poetika adlı eserine sanatın tanımını yaparak başlıyor ve tüm sanatların birer taklit olduğu kabulüyle şiir sanatının da bir taklit olduğunu söylüyor. Aristoteles’e göre şiir sanatını ortaya çıkaran iki doğal neden bulunuyor:

Taklit etme ve taklitten hoşlanma insanın doğasında var. Bunun nedeni insanın öğrenmeden aldığı haz. İnsan taklit edilen nesnenin bilgisini öğrenme isteği ya da taklit edenin yeteneğini kavrama arzusu nedeniyle taklitten haz alıyor.

Harmoni ve ritim içgüdüsü de insanın varoluşsal özellikleri. Yaşamın her bölümünde var olan harmoni ve ritim insanın yaratılarında ve dolayısıyla anlatılarında da kendine yer buluyor.

şiir yazmak - şiir nasıl yapılır kitabı

“Hiçbir kaideyi insan şair olsun, şiir yazsın diye vermiyorum. Böyle bir kaide kesinlikle yoktur. Şair denen kişi tam olarak kendi poetik kaidelerini ortaya koyan kişidir.” Vladimir Mayakovski

Şiir Nasıl Yapılır? sorusunun cevabını Mayakovski, aynı adlı kitabında nasıl yazılamaz sorusunu cevaplayarak anlatıyor. Mayakovski’ye göre şiirsel çalışmaya başlamanın yalnızca birkaç kaidesi var. Ve bu kaideler de bilinen gelenekler. Tıpkı satrançta olduğu gibi. İlk hamleler hep aynı. Ama ünlü şaire göre takip eden hamlelerde şiir yazan, yeni oyunlar icat etmeye başlamalı!

Önceki hamleye ait en dahice hamle bile bir sonrakinde tekrarlanmaz. Rakibi mat etmek yalnızca beklenmedik bir hamleyle olur. Şiirdeki beklenmedik kafiyeler gibi…” diyen Mayakovski şiirsel çalışmanın başlangıcı için gerekli verileri şöyle sıralıyor: 

Birincisi, toplumda sadece şiirsel yapıtlardaki fikirlerde çözümü bulunan sorunlar olması. Sosyal beklenti. 

İkincisi, başlı başına bir meselede sınıfınız ya da temsil ettiğiniz grubun kesin bilgisi, daha doğrusu arzularının sezgisi, hedefin tutturulması.

Üçüncüsü, malzeme, sözcükler. Dağarcığınızın, kafatasınızın deposunun gerekli veciz, nadir, icat, yeni, üretilmiş, çeşitli ve farklı sözcüklerle sürekli ikmal edilmesi.

Dördüncüsü, “yazı aletleri, yağmur altında yazmak için şemsiye” gibi atölyenin donanımı ve üretim aletleri.  

Beşincisi, sözcükleri işlemenin beceri ve yöntem teknikleri, ancak ve ancak yıllarca her gün çalışılarak kazanılan sınırsız bireysellik: kafiye, vezinler, ünsüz akışması, imge, tarzın kazanılması, heyecan, bitiş, başlık, taslak ve dahası…        

şiir yazmak - veysel çolak görsel

Veysel Çolak anlatıyor; “Şiir Nedir ve Nasıl Yazılır?”

Yazar Veysel Çolak, “Şiir Nedir ve Nasıl Yazılır?” kitabında tamamlayıcı ipuçları sunuyor bize. Fethi Demir, Veysel Çolak’tan Didaktik Bir Poetika Denemesi incelemesinde Çolak’ın şiire dair şifrelerini özetliyor:

“Çolak’a göre şiirin oluşumu; yoğunlaşma, bellek, inan, ritim ve esin olarak nitelendirilebilecek öğelere dayanıyor. Bu öğelerin ilki yoğunlaşma… Çünkü Veysel Çolak, şiir yazabilmek için yaratıcı yeteneğe sahip olmak kadar şiire yoğunlaşmanın, şiir üzerine derin düşünebilmenin de önemli olduğuna inanıyor. Şiirin başlangıç noktasına tekabül eden bu yoğunlaşma süreci, şairin ilk dizeyi bulma anı ki şair bu yoğunlaşma anında, dünyanın dışına çıkmalı ama bir iplikle de olsa dünyaya bağlı kalmalı.

Çolak’ın şiir oluşumunda olmazsa olmaz öğeler arasında gösterdiği bir diğer unsur bellek. Çolak’a göre bellek de bir şiiri oluşturabilmek için yoğunlaşma kadar önemli. Bu bağlamda yazar, bir şairin ilk öğrendiklerinden itibaren önemli olan her şeyi biriktirmesine ve bu birikimini yeri geldiğinde anımsayabilmesine dikkat çekiyor. Çolak’a göre belleği güçlü şairler, ölümü yaşamadan ölüm temalı, hiç korkmadıkları hâlde korku temalı şiirler yazabilirler.” 

Sözcük, dize, ritim: Şiir

Veysel Çolak, şiiri oluşturan bir diğer önemli unsur olarak ritmi öne çıkarıyor. Türk şiirinde bilinçsizce oluşturulan klişe uyakların ritim konusunun yeterince önemsenmemesinin bir sonucu olduğuna değinen Çolak, “Oysa ritim, diyalektik bir olgu olarak değişimin, dönüşümün olduğu her yerde vardır” diyor. 

Şiirin içeriği kadar yapısal ve teknik boyutlarını da önemseyen yazara göre, çizginin resimdeki, melodinin müzikteki yeri ne ise yapının da şiirdeki yeri, belirleyici önemi aynı! Çünkü Çolak, şiir, sözcük, dize, ritim üçlüsünün oluşturduğu yapıdan başka bir şey olamazı savunuyor. 

Aslında özetle, çoğumuzun yapmaya çalıştığımız karalamalar ya da ustalık yolunda ilerlemek şiirin büyüsünde. Kulağa küpe, Salâh Birsel’in deyişi “şiir maydanoz değildir” olmalı belki de.

Şiir yazmakta ne anlatacağım ve nasıl anlatacağım iki önemli soru. İşin nasılıysa sizinle, yani özgünlüğünüzle ilgili. 

Bu yüzden yazılmışları okumak, onları anlamak özgünlüğe giden yolda rehberiniz olabilir. 

Şiir yazmak isteyenlere okuma tavsiyelerimizi geniş tuttuk. Yorumlarınızı bu yazının altında görmeye can atıyoruz.

Kitaplığımız size yolcu olsun… 

Ahmet Haşim/Bütün Şiirleri, Ahmet Telli/Sulara mı Yazıldı? Aristo/Poetika, Attila İlhan/Böyle Bir Sevmek, Bâki Asiltürk/Türk Şiirinde 1980 Kuşağı-Hilesiz Terazi (Şiir Yazıları), Berna Moran/Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, Bertolt Brecht/Me-Ti, Bozkur Güvenç/Kültürün ABC’si, Cevat Çapan/Yürekteki Ok, Ece Ayhan/Şiirimiz Mor Külhanidir Abiler, Edip Cansever/Şiiri Şiirle Ölçmek-Toplu Şiirleri, Fatih Erdoğan/Fili Yuttu Bir Yılan, Ferit Edgü/Do Sesi, Yazmak Eylemi, Gülten Akın/ Şiir Üzerine Notlar, Hallacı Mansur/En-eI Hak, Hasan Ali Yücel/Şiir Sanatı, Horatius/Ars Poetica (Şiir Sanatı), İlhan Berk/Şiir Her Yerdedir, Johann Wolfgang von Goethe/Yaşamımdan Şiir ve Hakikat, Fatih Köksal/Ya Kebikeç, Mayakovski/Şiir Nasıl Yapılır, Mehmet Kaplan/Şiir Tahlilleri 1-2, Nazım Hikmet/Taranta Babu’ya Mektuplar, Oktay Salâh Birsel/Şiirin İlkeleri, Sezai Karakoç/Piyesler, Terry Eagleton/Marksizm ve Edebiyat Eleştirisi/, Veysel Çolak/Şiir Nedir ve Nasıl Yazılır?, Voznasenski/Oza, William Shakespeare/Kral Lear, Zekai Özger/Sakalsız Bir Oğlanın Tragedyası.

Diğer dosya konularını incelemek için tıklayın.

Bir Yorum Bırakın

Epostanız gözükmeyecek.