Yerdeniz Büyücüsü – Ursula K. Le Guin
Ülkemizde Metis Yayınları’ndan çıkan Yerdeniz Büyücüsü, ilk yayımlandığı tarihten bu yana her yaştan insanı yazarına büyük bir hayranlık ve sevgiyle bağladı. Bu epik fantezi, Ursula K. Le Guin’in benzersiz ruhunun dünyaya hediyesidir.
Orjinal Adı: A Wizard of Earthsea
Ülke: ABD
Türü: Fanstastik Kurgu
Okur Yaşı: 13 yaş ve üzeri okurlar
Hedef Kitle: Fantastik edebiyatı sevenler
Sayfa Sayısı: 183 sayfa
Çevirmen: Çiğdem İpek Erkal
Çeviri: ☺️
İmla: ☺️
Ebat: 13 x 19 cm
İnceleme
Batıda Ejderhalar Diyarı, doğuda Astowell, güneyde Büyük Sığlıklar ve kuzeyde Hogen Ülkesi’yle çevrili adalar diyarına Yerdeniz denir. İrili ufaklı sayısız adadan oluşan Yerdeniz’in kuzeydoğusunda soğuk rüzgârlara açık Gont adası vardır. Gont’un hızla akan nehirlerini, zirvelerini, ormanlarının derinliklerini insanlarla bir arada olmaya tercih eden çocuk Çevik Atmaca burada yaşar. Adanın yüksek çayırlarında çevresi yırtıcı kuşlarla çevrili olarak dolaşır çünkü hayvanları kadim lisandaki isimleriyle çağırmasını bilir. Bu hikâye, büyücüleriyle ünlü Gont’un bu en genç, en haylaz ve en yetenekli büyücüsü Çevik Atmaca’nın büyüyüp Yerdeniz’in en güçlü büyücüsü ve ejderhaların efendisi Ged’e dönüşmesinin öyküsüdür.
Ged, büyü gücünü küçük yaşlarda keşfeder. Gücü ona paye verir, gururlandırır. En iyi olmak ister, en iyidir de. Onu özel kılan bu güç, yaşamı boyunca sınavı olacaktır oysa. Ged, gücünü kullanmayı öğrenecektir ama önce gücü onu kullanır; hırs, kibir ve kıskançlığın, öfke ve korkunun hüküm sürdüğü aşamalardan geçer. Erdemden yoksun gücün yıkıcılığına şahit olur. Bilgeliğe ulaşmak zorundadır yoksa hem kendisi hem çevresi zarar görecektir.
Böylece, Yerdeniz’in uçyörelerinde, buz tutmuş çalılarla kaplı donmuş topraklarında, sise bürünmüş soğuk denizlerinde Ged’in büyüme yolculuğu başlar. Hiçbir insanın ayak basmadığı ıssızlıklara, derinliklere, karanlıklara girer ve okuyucuyu da kendisiyle birlikte sürükler. Oradasınızdır: Yerdeniz’de. Ged’i kanıyla, canıyla ve tüm korkusuyla hissedersiniz. Bu güçlü büyücünün, “gölge”yle olan mücadelesine anbean tanık olursunuz.
Gölge
Yerdeniz serisinin ilk kitabı Yerdeniz Büyücüsü, insanın büyüme yolculuğunu edebî ve şiirsel bir dille anlatırken fanteziyi dekor olarak kullanan felsefi bir eser ve gölgemizle ilgili müthiş bir alegoridir. “Gölge,” insan psişesinin bastırılmış, karanlık yönlerinin simgesi; Ged’in mücadelesi ise üstesinden gelinmesi en zorlu mücadele olan insanın kendisiyle yüzleşmesinin hikâyesidir.
Ursula Le Guin için fantastik yazım bir araçtan başka bir şey değildir. O, insan olmanın anlamı üzerine, bilgelik üzerine yazar. Eserlerinde görülen Carl G. Jung’un etkisi, Yerdeniz Büyücüsü’nde “gölge”yle öne çıkar. Bu “gölge” Jung psikolojisindeki Gölge Arketipi’dir.
Le Guin’in tüm eserlerinde olduğu gibi Yerdeniz Büyücüsü’nde de Tao felsefesinin izleri belirgindir. “Yin ve Yang”ın sembolize ettiği “Denge” önemlidir ve korunması gerekir. Öyle ki en kudretli büyücüler gerekmedikçe büyü yapmaz ve yaşamın akışına müdahale etmezler çünkü onlar kozmosun büyük dengesini korumakla görevlidirler.
Gelenek dışı
Batı kültüründe görülen iyi ve kötü arasındaki geleneksel savaş, Yerdeniz’de yerini kahramanların kendi içlerindeki savaşa bırakır. İyilik ve kötülük, ışık ve aydınlık birbirleriyle yer değiştirirken kahramanlar iyi ve kötü arasındaki dengeyi bulmaya çalışırlar.
Yerdeniz Büyücüsü, Batı’nın gelenekselleşmiş kahramanlık hikâyelerine Ged’in koyu esmer teniyle de meydan okur. Yerdeniz kahramanlarının çoğu beyaz tenli değildir, buna karşın anti kahramanların çoğu beyazdır. Le Guin böylelikle, ırklara atfedilen rolleri de sorgulamamıza neden olur.
Yerdeniz Büyücüsü, sadece gençler için yazılmış fantastik bir kurgu değil, aynı zamanda sağlam bir psikolojik ve felsefî temel üzerine inşa edilmiş edebî bir eserdir. Margaret Atwood Yerdeniz Büyücüsü‘nü fantastik edebiyatın önemli kaynaklarından biri olarak gösterir. 1968 yılında yayımlanan kitap ilk başta ergenler için tasarlanmış bir öyküden yola çıkmış olsa da hem ABD’de hem de İngiltere’de yaş sınırı olmayan bir şaheser olarak tanımlanmıştır. George Slusser gibi pek çok edebiyat eleştirmeni Yerdeniz serisinin çocuk edebiyatı olarak belirtilmesini saçmalık olarak görür. Bugün, Yerdeniz öykülerinin her yaştan insana hitap ettiği, edebiyat çevrelerince kabul edilmiştir.
Atuan’dan, en uzak sahile doğru
Yerdeniz serisinin ikinci kitabı olan Atuan Mezarları 1971’de ve üçüncü kitap En uzak Sahil 1973’te yayımlandı. Her iki kitap da Ged’in yolculuğunun devamı niteliğinde. Yerdeniz Büyücüsü’nde çocukluğuna ve ilk gençliğine tanık olduğumuz Ged, Atuan Mezarları’nda gençlik dönemindedir.
Atuan Mezarları, gelenekler tarafından “yutulmuş” bir kız çocuğu olan Tenar’ın, Ged’in yardımıyla kör inançlarını aşıp kendisi olmayı öğrenmesinin hikâyesidir. Teması cinsellik olan kitap çözülmeyi bekleyen cinsel simgelerle doludur.
En Uzak Sahil’de olgunluk döneminde olan Ged, Ejderhaların Efendisi ve tüm Yerdeniz’in Baş Büyücüsü’dür artık. Bu kez tema, insanlığın en büyük çaresizliği olan ölümdür. Bilinmeyene doğru cesaretle yürümek, yaşamın bitimsiz döngüsüne saygı duyup güvenmek ve ona teslim olabilmek, bilgeliğe giden yolda aşılması gereken son engeldir. Aksi hâlde sadece yıkım vardır.
Tehanu ve diğerleri
Ursula Le Guin 19 yıl sonra Yerdeniz‘e geri dönmüş ve 1992’de serinin son kitabı olarak Tehanu‘yu yayımlamıştır.
Ged, yaşlanmış ve Gont’a geri dönmüştür:
“Ve belki orada şimdiye kadar öğrenmediğim şeyleri; eylemsizliğin, sanatsızlığın ve güçsüzlüğün bana öğreteceklerini öğrenirim sonunda,” diyecek kadar bilgedir artık. Tenar’la yıllar sonra ilk kez karşılaşırlar.
Bu defa ejderhalara yakından bakar ve onların, kadınların can veren içsel ateşleriyle aynı olduklarını görürüz. Ejderhalar güzeldir, ehlileştirmesini bilenler için. Tehanu, sevginin ve kadının gücünün simgesidir. Övgüler alan kitap, serinin yetişkin edebiyatı içinde açıkça tanınmasını sağladı.
2000 yılından sonra son iki Yerdeniz kitabı olan Öteki Rüzgâr ve Yerdeniz Öyküleri yayımlandı. Bu kitaplar ise Ged’e ve Tenar’a değil, Yerdeniz’in diğer kahramanlarına ait bağımsız öykülerden oluşuyor.
Yerdeniz Büyücüsü, olayların ve karakterlerin sahiciliğini hissetmemize izin veren sade ve gerçekçi dili ve kurgusuyla, sıra dışı inanılmaz olaylardan oluşan bilindik fantezi yazımdan çok uzaktadır. Fantezidir ama alışıldık anlamda değil; yazarın yarattığı karakterler de evren de son derece gerçekçidir. Örneğin, fizik kuralları geçerlidir, insanlar süpürgeleriyle uçmazlar. Bir büyücünün dahi yapabileceklerinin sınırı vardır. Gerçekle fantezi arasındaki sınır bulanıktır.
Yerdeniz Büyücüsü, hepimizin içindeki büyücüye yazılmıştır ve belki bu yüzden bu denli sevilmiştir. Gücümüze sahip çıkmayı, değişip dönüşmeyi bilinçdışı da olsa isteriz çünkü. Ged, Jung’un diliyle “Kahramanın Yolculuğu”na çıkan ve onu tamamlayan kahramanımızdır. Yerdeniz Büyücüsü’nü okuduysanız, kişisel gelişimi ve öze yolculuk gibi konuları ele alan kitapları okumaya ihtiyaç duymamanız mümkündür.
Ursula K. Le Guin hakkında daha fazla bilgi almak için buraya tıklayarak ayın yazarı bölümümüz için hazırladığım dosyayı da okuyabilirsiniz.
Diğer kitap incelemelerini okumak için tıklayın.
ASLI SABUNCU –
Ursula K. Le Guin ile maceram henüz çocuk kitapları seviyesinde. Bu güzel incelemeniz ile birlikte sanırım zincirlerimi kırıp yazdığı diğer kitapları da okuyacağım.