Uyanış – Kate Chopin
Netflix’te gösterime girdiği andan itibaren hakkında çok konuşulan gizem dolu dizi 1899’un bir bölümünde ekrana yansıyan Uyanış kitabı, dikkatleri yeniden üzerine çekti. Kitabın diziye konu olmasının nedeni, ilk baskısının 1899 yılında yapılması. Türkçeye ise ilk defa 1990 yılında Adam Yayınları tarafından kazandırıldı. Bu yazıda, Kate Chopin’in kaleme aldığı Uyanış kitabının Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları baskısının incelemesini bulacaksınız.
Orjinal Adı: The Awakening
Ülke: ABD
Türü: Roman
Okur Yaşı: Genel Yetişkin Okur Kitlesi
Hedef Kitle: Klasik eserlerden zevk alanlar.
Sayfa Sayısı: 200 sayfa
Çevirmen: Burcu Şahinli
Çeviri: ☺️
İmla: ☺️
Ebat: 12,5 x 20,5 cm
İnceleme
Geçen gün oğlumun katıldığı U14 Amatör Futbol Ligi maçında, hakemin kadın olması rakip takımın erkek velilerinin hiç hoşuna gitmedi. Aldığı kararları beğenmediler, kenardan sürekli sözlü baskı yaptılar çünkü futbol erkek işiydi ve elinin hamuruyla kadınlar bu alanlara giremezdi.
Yüzyıllardır toplumlarda kadın ve erkeklere biçilmiş, yazılı olmayan görevler olduğunu biliyoruz. Cinsiyete göre atanan bu görevleri yerine getirmediğimizde ise çevremiz tarafından kınanıyor ve eleştiriliyoruz.
“Bir evin başındaki bir kadının ve annenin, günlerini ailesinin rahatını artırmaya çalışmak yerine zamanını atölyede geçirmesinden daha delice bir şey olamaz.” (s. 93)
Kadınlar ne ister?
Uyanış kelimesi uyku halinden kurtulma, bilinci yerinde olmayan kişinin bilincinin yerine gelmesi anlamına geliyor. Bu kitapta ana karakterimiz Edna Pontellier’nin evliliğini, kadınlığını, görevlerini onunla birlikte sorgularken, uyanışına da tanık oluyoruz. Edna, üzerine giysi gibi giydirilen yapay benlikten kurtularak, kendini bulmaya başlıyor.
Edna’nın çevresindeki kadınlar iyi bir anne, iyi bir eş, iyi bir ev hanımı olma çabası içindeler. Çocuklarına âşık, eşlerini taparcasına seven bu kadınlar, aynı zamanda hayatlarının anlamını kaybetmişler.
Toplumda kadın kendisini seven, evinin ve çocuklarının ihtiyaçlarını karşılayan bir erkekle evlenmiş ise şanslı olarak değerlendiriliyor çünkü pek çok kadın evde kocasının sahip olduğu bir eşya gibi görülüyor.
Edna’nın Uyanışı
Yüzme korkusunu yendiği gece Edna’nın değişiminin başladığına tanık oluyoruz. Deniz, uçsuz bucaksızlığıyla bir başına olma heyecanı yaşatıyor ona ve o gece, kocası Mr. Pontellier’nin direktiflerine uymayarak isyan bayrağını çekiyor. Kocasının hazırladığı günlük programını aksatmaya başlıyor, canı nerede olmak isterse oraya gidiyor. Edna’daki bu değişim kocasının doktora giderek eşinin hastalandığını söylemesine sebep oluyor. Kendisine çizilen sınırların dışına çıkan ve kendi için de bir şeyler yapmaya başlayan Edna’nın akli dengesini yitirmeye başladığını düşünüyor. Nitekim Mr. Pontellier’i asıl korkutan eşinin hasta olması değil, uğrayabileceği ekonomik kayıplar. Böylece dışarıdan bakıldığında mükemmel görünen, mutsuz olması için hiçbir sebep bulunmayan bu evliliğin iç yüzü ortaya dökülüyor.
“Gelenek ve ön yargı seviyesinin üstünde uçmak isteyen kuşun kanatları güçlü olmalıdır.” (s. 136)
Edna’nın kendini bulmasına sebep olan şeyin aşk olduğunu görüyoruz. Robert’ın onu bırakarak Meksika’ya gidişi, duygularını fark etmesini ve evliliğini sürdürdüğü evde yaşamak istemediğini anlamasını sağlıyor. Evliliğini bitirip aşkına koşmuyor, aşkın ona verdiği güç ve cesaret ile nerede, nasıl yaşamak istediğini sorgulamaya başlıyor. Daha küçük bir eve taşınıyor. Durgun ve çekingen Edna’nın yerine hayat dolu, cesur bir kadın geliyor âdeta.
Edna’nın bu dönüşüme bakarak mutluluğun kadına dayatılan saraylarda, köşklerde değil; kendi kimliği ile var olabildiği yerde olduğunu söyleyebiliriz. Bize sahip olduğunu düşünen insanların arasındayken değil; ait olduğumuzu hissettiğimiz, kendimiz olabildiğimiz bir yerde yuvadan bahsedebiliriz ancak…
“Sosyal statü bakımından alçaldığı, buna karşılık ruhsal bakımdan yükseldiği duygusu vardı içinde.” (s. 158)
Kadın olmak
Uyanış kitabı Amerika’da ilk yayımlandığı dönemde büyük tepki alıyor. Aynı zamanda kadının özgürleşmesi ve toplumda birey olabilmesi için verilen mücadelenin ilk adımlarına öncülük ediyor. Kadınlar için üzücü olan ise 1899 yılında yayımlanan bu kitapta yazılanların hâlâ gündemimizde olması. Ne acı ki dünyanın bazı yerlerinde kadınların eğitim haklarının elinden alındığına, dahası dayatılan kurallara göre giyinmedikleri için öldürüldüklerine tanık oluyoruz -kime ve neye göre yanlış olduğunu anlamadan…
Biliyoruz ki farkındalıklar isyanı doğuruyor, böylece toplumda kadının uyanışı başlıyor. Kadının toplumda birçok yerde var olması o toplumun daha da gelişmesini sağlıyor. Girdiği alana farklı bir bakış açısı getiriyor.
Başarılı çevirisi ile okuyucuyu içine alan kitabın bitiş sahnesi, gözler önünde canlanan film sahnesi gibi etkileyiciydi benim için.
Bu eseri siz de okudunuz mu? Bizimle yorumlarda paylaşmayı unutmayın!
Kate Chopin kimdir?
1850’de ABD’nin St. Louis kentinde dünyaya geldi. 1870 yılında Oscar Chopin ile evlenerek Louisiana’ya yerleşti. Kocasının ölümünden sonra Creole ve Cajun halkları üzerine yazmaya başladı. İlk romanı At Fault 1890 yılında yayımlanan yazar, asıl olarak öyküleriyle üne kavuştu. Desiree’nin Bebeği ve Madam Celestin’in Boşanması antolojilerde sıklıkla yer alan öykülerinden. Kendi döneminin feminist edebiyattaki öncülerinden kabul edilen Kate Chopin 1904 yılında vefat etti.
Diğer kitap incelemelerini okumak için tıklayın.
Özge Ovalı Karakaya –
Ben bu kitabı daha önce okumuştum ama konusunu unutmuşum.İncelemeniz sayesinde bu güzel kitabı her sayfasına kadar hatırladım.Emeğinize sağlık:)
Webmaster –
Değerli yorumununuz ve katkınızla mutlu olduk. Teşekkür ederiz.
“Ben bu kitabı daha önce okumuştum ama konusunu unutmuşum.İncelemeniz sayesinde bu güzel kitabı her sayfasına kadar hatırladım.Emeğinize sağlık:)”