Coğrafya Kaderdir – İbni Haldun | Mesud Topal
Destek Yayınları Felsefe Serisi, elliden fazla kitapla felsefeye nasıl ve nereden giriş yapacağını bilemeyen okurlara yol gösteriyor. Bugün bizim markajımızda olan kitap ise serinin öne çıkanlarından İbni Haldun’ un Coğrafya Kaderdir kitabı. Peki coğrafya gerçekten kader midir?
Türü: Felsefe, Tarih, Biyografi
Okur Yaşı: Genel Yetişkin Okur Kitlesi
Hedef Kitle: Ünlü düşünür ve fikir insanlarını kısaca tanımak isteyenler.
Sayfa Sayısı: 120 sayfa
İmla: ☺️
Ebat: 11 x 18 cm
İnceleme
Destek Yayınları Felsefe Serisi’nin elli ikinci kitabı İbni Haldun – Coğrafya Kaderdir, Mesud Topal tarafından yayıma hazırlanmış. Seri hakkında kısaca bilgi vermek gerekirse şunları söyleyebiliriz: Felsefe serisi, felsefeye ilgisi henüz başlangıç seviyesinde olan okurlar için ünlü düşünür, filozof ve fikir insanlarının hayatları ve söylemleri hakkında kısa ve öz bilgiler edinebileceğimiz bir seri. Seride Farabi’den Thales’e, Zerdüşt’ten Che Guevera’ya, Diyojen’e ve hatta Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk’e kadar birçok fikir insanının öğreti ve düşüncelerinin yer aldığı kitaplar bulunuyor.
İbni Haldun kimdir?
14. yüzyılın en büyük düşünür ve tarihçilerinden İbni Haldun, 27 Mayıs 1332’de Tunus’da dünyaya gelmiş. Soylu bir aileden geldiği ve iyi eğitim aldığı için henüz yirmi yaşındayken bile zamanının alimleri ile aynı ortamlarda fikir alışverişinde bulunmuş. 1362 senesinde İspanya’da devlet görevinde yer almış fakat buradaki siyasi ortamdan bunalıp Kuzey Afrika’ya geri dönmüş. Bu kez orada başvezirlik görevi üstlenmiş. Burada da uzun süre durmamış ve çeşitli kabileleri, farklı bölgeleri gezmiş. Fakat görüyoruz ki İbni Haldun her ne kadar başarılı bir siyasi karakter olsa da ilim onun için daima ilk sırada olmuş. İç çatışmalar ve karışıklıklar ilmî çalışmalarını engellediği için siyaseti bir kenara bırakarak Kuzey Afrika’daki İbni Selame Kalesi’ne yerleşmiş ve dünyaca bilinen o büyük eseri, yedi ciltlik El-İber’i burada tamamlamış. Biz onu aslında bu eserin ön sözü olan Mukaddime cildi ile tanıyoruz -ki zaten mukaddime de kelime olarak “ön söz, “metinden önceki yazı” anlamında-. Eserini tamamladıktan sonra yine çeşitli ülkeleri gezmiş ve dersler vermiş. Eserinin ünü de böylece giderek artmış. Modern tarihin, sosyoloji ve iktisadın öncülerinden kabul edilen İbni Haldun, 1406 yılında Kahire’de hayata gözlerini yummuş.
İlme dayalı bir tarih felsefesi
İbni Haldun tarihe bakışta ve tarih öğretiminde safsatalardan, teolojiden, rivayetlerden uzak bir yöntem izlediği ve onun tarihçiliği, araştırmaya, gerçeklere dayalı olduğu için “tarih ilmini inşa eden” olarak kabul edilen bir ilim insanı. Cemil Meriç’e göre ise o göklere yükselen bir kartal.
“Batılıların, İbni Haldun için Doğu’nun Machiavelli’si demesine Cemil Meriç ‘İltifat değil, iftira’ demektedir. Çünkü İbni Haldun’un çalışmalarından etkilenen ünlü Batılılardan biri de Niccolo Machiavelli’dir. Yani İbni Haldun takip eden değil, aslında takip edilendir. Bu yüzdendir Meriç için İbni Haldun ender bulunan yıldızlardan biridir.”
Coğrafya Kaderdir’de İbni Haldun’un sadece tarihçi olmadığını coğrafya, din, siyaset, ekonomi, sanat gibi konulara da değindiğini ve El-İber adlı eserinde bu konularla ilgili görüşlerini de yazdığını görüyoruz. Mesud Topal bir anlamda, El-İber’in, özellikle de Mukaddime cildinin bir özetini çıkarmış diyebiliriz.
Coğrafya kader midir?
Sosyal medyada ünlü kişilere atfedilen, bazen söyleyeni doğru olan bazen de olmayan türlü türlü aforizmalarla karşılaşıyoruz. “Coğrafya Kaderdir” sözü de onlardan biri. Küçük bir Google araştırması yaptığımızda bu cümlenin İbni Haldun’a ait olmadığını söyleyen bir sürü paylaşım görebiliriz. Hatta Fransızlar bu sözün Napolyon’a ait olduğundan neredeyse eminler. İbni Haldun hayatının herhangi bir döneminde bu cümleyi kurdu mu bilmiyoruz ama yazdıklarından çıkardığımız sonuca göre evet, dolaylı yoldan da olsa coğrafyanın kader olduğunu düşünmüş, anlatmış. “Yaşadığı yerin havası, insan sağlığına etki eder,” ve “Siyasi mekanizmanın düzgünlüğü ya da bozukluğu da insan hayatının her şeyini etkiler,” diyen İbni Haldun eserinde bu meseleyi derinlemesine ele almış; yerküreyi güneyden kuzeye yedi iklim bölgesine ayırmış ve buradaki yaşam koşullarını incelemiş.
İçinde bulunduğumuz coğrafyayı ve yaşam koşullarını düşündüğümüzde sanıyorum hepimiz İbni Haldun’a hak veriyoruz. Mesud Topal da kitapta tam olarak öyle yapmış. Sadece coğrafya meselesinde değil Mukaddime’den alıntıladığı birçok görüşe kendi yorumlarını da katarak biz okurlara sunmuş.
İbni Haldun’dan:
- Devletin asli görevleri toplumu korumak kadar onların bütün ihtiyaçlarını karşılamak ve hayatlarını idame ettirebilmeleri için gerekli koşulları inşa etmektir. Devlet, yönetimini ele aldığı insanlara eşit davranmak zorundadır. Kendisine yakın olanları kayırmamalı ve haksızlığa yol açacak davranışlar içerisinde olmamalıdır. Devlet kendi halkına karşı değil, halkını tehdit eden düşmanlara karşı savaşmalıdır.
- Adaletsizlik, medeniyeti çökertir.
- İnsanı açlık değil, alıştığı tokluk öldürür.
- İnsan, kendisine uygun haberleri kabul eder, bir fikre, mezhebe taraftarlık ederse yalanı gerçek zannetmeye başlar.
Coğrafya Kaderdir, İbni Haldun’u tanımak isteyenler için bir giriş kitabı. Onun hangi konular üzerinde çalışmalar yaptığını ve kitabında nelere değindiğini bu eserle öğrenebiliyoruz. Kapsamlı araştırmalar yapmak, İbni Haldun’u daha yakından tanımak isteyenler elbette bu kitaptaki noktalardan yola çıkabilirler.
Diğer kitap incelemelerini okumak için tıklayın.
ASLI SABUNCU –
Sosyal medyada bu cümleyi sıklıkla görüyordum son yıllarda. Coğrafya kaderdir. Kitap olduğunu bilmiyordum. Sadece felsefi konulardan yazılsaydı okumaya tereddüt edebilirdim ama tarih ve büyük düşünürler hakkında bilgiler içermesi cezbedici.