Geliştiren Anne-Baba – Doğan Cüceloğlu
Yazan: Özge Ovalı Karakaya
Doğan Cüceloğlu, Geliştiren Anne-Baba isimli kitabında ebeveynlerin kucaklarında tuttukları çocuklarının her zaman bir potansiyele sahip olduğunu sık sık hatırlatıyor. Peki, gelişmeye açık olan bu çocuklar potansiyellerini nasıl açığa çıkaracaklar? Ebeveynler çocuklarına nasıl “insan annelik” ve “insan babalık” yapacak.
Ülke: Türkiye
Türü: Kişisel Gelişim
Okur Yaşı: Genel Yetişkin Okur Kitlesi
Hedef Kitle: Anne-babalar ve çocuk gelişimi üzerine okuma yapmayı sevenler.
Sayfa Sayısı: 188 sayfa
İmla: ☺️
İnceleme
Geliştiren Anne-Baba, kendilerini çeşitli nedenlerden dolayı geliştiremeyen ve bu durumdan rahatsız olan anne-babalar için biçilmiş bir kaftan. Ebeveyn yapılarının değiştiği günümüzde Doğan Cüceloğlu, kitabında boşanmış ailelerle ilgili minik bir açıklama yapıyor. Geleneksel aileler için verdiği önerilerin yanında boşanmış ailelere de öneriler verirse kitabın kapsamının çok fazla genişleyeceğini öne sürerek hedef kitlesini sadece evli anne babayla sınırlı tutuyor.
Ebeveynlerin dünyasında konumunuz nerede?
İki çocuk annesiyim. Bugüne kadar ebeveynlikle ilgili birçok kitap okudum. Okuduğum kitaplar zaman zaman beni tatmin etti. Çocuklar büyüdükçe onların yerine getirmeleri gereken yeni gelişim görevleriyle birlikte bilgilerim eskidi. Yeni bakış açısı sağlayacak ebeveyn kitabı arayışlarımda karşıma Doğan Cüceloğlu’nunGeliştiren Anne-Baba isimli kitabı çıktı. Bu kitap beklentilerimi karşıladı mı? Hem evet hem hayır. Eğer yeni anne olacaksam/olduysam evet ama ebeveynlikte biraz yol aldıysam, ebeveynlikle ilgili çok fazla kitap okuduysam kitap bu konuda zayıf kalıyor. Bana bir şey katmadı dersem Doğan Cüceloğlu’na haksızlık etmiş olurum. Kesin olan bir şey vardı, o da çocukların her zaman bir potansiyeli olduğuyla ilgili farkındalığımı taze tutmasıydı.
Çocuğun tanığı kim?
Doğan Cüceloğlu, “tanık” kısmına dikkat çekici bir şekilde değiniyor. Bebek doğar doğmaz onun en güçlü tanıkları annesi ve babası. Bebeğin sağlıklı ruh gelişimi için bu tanıklığa ihtiyacı var. Ta ki ruhunun tanıklığını kendi yapana kadar. Anne ve babanın tanık olması; bebeğin bu dünyada var olduğunun, anne ve babasının onu çok sevdiğinin bir onayıdır. Her anne-baba tanık olabilir mi? Eğer tanık olmayı başarıyorsa bunu nasıl yapmalı? Çocuğun baş tanıkları tanıklıklarını yerine getirmiyorsa/getiremiyorsa çocukta ne gibi eksiklikler ortaya çıkar? Bu cevapların hepsi Geliştiren Anne-Baba’da var.
Utandırılan çocuklar…
Doğan Cüceloğlu, çocukların utandırılarak eğitilmesine karşı. Geliştiren Anne-Baba kitabından yazarın şu sözlerine yer vermekte fayda var:
“‘Güç’ten başka hiçbir değer tanımayan korku kültüründe çocuk terbiyesi utandırma ve dayağa dayanır.”(s.13)
Utandırılan çocuk, yeni yaşantılar elde edemiyor. Çocuğun bulunduğu toplum onu cesaretlendirmiyor, keşfetmesine yardımcı olmuyor. Fiilen daha demokratik yönetimin olduğu toplumlarda ise eğitimde çocuğu utandırmanın yeri yok. Bu toplumlar, çocuğun davranışının eğitilmesinden ziyade kendisini eğitir. Korku kültürüyle ilgili daha kapsamlı okuma yapmak isteyenler, Doğan Cüceloğlu’nun Remzi Kitabevi’nden çıkan Korku Kültürü (Niçin “Mış” Gibi Yaşıyoruz?) isimli kitabını okuyabilirler. Kitabın arka kısmında Geliştiren Anne-Baba’yla bağlantılı olarak okuyabileceğimiz yine yazarın başka kitapları da yer alıyor. Bu kitaplar hakkında kısa bilgiler Doğan Cüceloğlu’nun kaleminden olduğu için tadından yenmiyor.
Okuduklarımızı unutmuyoruz çünkü…
Doğan Cüceloğlu, bilimsel verilerin ışığında Türk toplumuna uyarlayarak yazdığı Geliştiren Anne-Baba’da okurlarına âdeta öğretmenlik yapıyor. Beş bölümden oluşan kitabında birinci bölümde bahsettiği bir konu sadece o bölümde kalmıyor. Diğer bölümlerde de okurun unutmaması için yaşamdan verdiği başka örneklerle hatırlatıyor ve pekiştiriyor. İki cevaplı soru egzersizleri, konuyu özetleyen spotlar, tablolar okuduklarımızı hatırda tutmaya büyük ölçüde yardımcı olur. Kullandığı kaynaklara okuma akışını bölmemek için dipnotta değil, kitabın arkasındaki kaynakça bölümünde yer veriyor.
Kitabın son baskısı hakkında
Geliştiren Anne-Baba’nın ilk baskısı 2016 yılında Remzi Kitabevi’nden çıktı. 2021 yılında Kronik Kitap’tan kırk ikinci baskısıyla okurlarıyla buluştu. Son baskısında yazarın eşi Yıldız Hacıevliyagil Cüceloğlu’nun sunuşu kitaba eşlik ediyor ve kitap güncelliğini koruyor. Doğan Cüceloğlu, 16 Şubat 2021’de vefat etmesine rağmen tekrar tekrar basılan yol gösterici kitapları sayesinde okurlarıyla buluşmaya devam ediyor.
***
Aile toplantılarının önemine de vurgu yaptığı Geliştiren Anne-Baba’da bir ailenin zenginliği nasıl ölçülür sorusunun cevabını Doğan Cüceloğlu’nun son sözü olarak buraya bırakıyorum:
“Bana göre, anne ve babanın ilişkisinde bilinçli tanıklık yaptığı aile zengindir; tanıklık bilincin gelişmediği anne ve babanın ailesi ise fakirdir.”(s. 118)
Doğan Cüceloğlu Kimdir?[1]
On bir çocuklu bir ailenin, on birinci çocuğu olarak Silifke’de dünyaya geldi. On yaşındayken annesini kaybeden Cüceloğlu, ortaokulu Silifke’de bitirdikten sonra, subay ağabeylerinin desteğiyle, önce Ankara Atatürk Lisesinde ve ardından Kırklareli Lisesinde lise öğrenimini tamamladı. Ankara Atatürk Lisesindeki edebiyat öğretmeni Cahit Okurer’in teşvikiyle mühendislikten vazgeçip bilime yöneldi ve psikoloji okumaya karar verdi. İstanbul Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden mezun olduktan sonra ABD’de, Illinois Üniversitesinde Bilişsel Psikoloji (algılama, düşünme, iletişim) alanında doktorasını yaptı. Türkiye’ye döndükten sonra İstanbul, Hacettepe ve Boğaziçi Üniversitelerinde öğretim üyeliği görevlerinde bulunan Cüceloğlu, Fulbright Bursu’yla Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesinde ziyaretçi öğretim görevlisi olarak bir yıl boyunca çalışmalarda bulundu. Daha sonra 1980-1996 arasında Kaliforniya Eyalet Üniversitesi, Fullerton’da görev yapan Cüceloğlu’nun Türkçe ve İngilizce dillerinde kırkı aşkın bilimsel makalesi yayımlandı.1996-2021 arasında Türkiye’de üniversite öğrencilerine, öğretmenlere, anne babalara ve yöneticilere yönelik çok sayıda seminer, konferans ve atölye çalışmaları yaptı. Hayatı boyunca eserlerini Türkçe olarak yayımlamaya özen gösteren Cüceloğlu, Türk insanının düşünce, duygu ve davranışlarını bilimsel psikoloji kavramları içinde inceleyen kitaplar kaleme aldı. 16 Şubat 2021’de, 83 yaşında yaşama veda etti.
[1] Cüceloğlu, Doğan(2021). Geliştiren Anne-Baba. İstanbul: Kronik Kitap, 42.Baskı.
Diğer kitap incelemelerini okumak için tıklayın.
Fatma Doğru –
Rahmetli Doğan Hoca’ nın okuru, dinleyicisi, izleyeni oldum. Çalıştığım kurumda seminer öğrencisi oldum. Hepsi de çok etkileyiciydi. Kitapları ufuk açıcıydı.Geniş kitleler onu çok sevdi,ona saygı duydu. Aile kavramı, insanın çocukluğu onun meselesiydi.Kitaptan yapılan alıntı çok isabetli olmuş. Kitap okuruna çok doğru bir şekilde sunulmuş, tebrikler. Özellikle ilk bölümde kitabın hangi okur profiline seslendiği in belirtilmesi yönlendirici olmuş.