Bookinton
Wattpad

Yayıncılık dünyası yeni bir fenomenle tanıştı: Wattpad. Gençler yaşıtlarının yazdığı kitapları okumayı tercih ediyor. Peki ama neden? Wattpad kitapları gençleri nasıl etkiliyor? Bu kitapları yayınevlerinin basmasının olumlu ve olumsuz yanları neler? Yazar ve Klinik Psikolog Reyhan Algül ve bir Wattpad kitapları editörü sorularımızı yanıtladı. 

Mürsel Çavuş

Bookinton Kitap Platformu olarak bu kez Wattpad kitaplarını masaya yatırmak istedik. Gençler okuma alışkanlığı edinsin, sonra nasılsa nitelikli okumaya geçer diye düşünenler de var, içeriği sakıncalı bulan da. Yayıncılar içinse Wattpad kitapları hacimli bir gelir kaynağı yaratıyor. Peki o tarafta işler nasıl yürüyor? Çocuk kitaplarında olduğu gibi gençlik kitaplarında da bir içerik denetimi gerekli mi? Gerekliyse müdahale ne kadar olmalı gibi sorular kafamızı kurcaladı. Biz de Klinik Psikolog ve Yazar Reyhan Algül’e ile bir Wattpad kitapları editörüne bunları sorduk. Wattpad kitapları editörümüzün sorularımızı rahatça yanıtlayabilmesi için de ismini gizli tuttuk. Dosyamızın ikinci bölümünde ise yayınevlerinin Wattpad kitaplarına nasıl yaklaştığını aktaracağız. 

Wattpad Kitapları Gençleri Nasıl Etkiliyor? 

wattpad

Reyhan Hanım Wattpad kitapları Google’da çok aranıyor. Gençler yaşıtlarının yazdığı kitapları okumayı tercih ediyor. Bu sizce neden bir ihtiyaca dönüştü? 

Artık iletişim, vakit geçirme, öğrenme, eğlenme, üretme gibi birçok şeyi, internet üzerinden sosyal medya ve platformlar aracılığıyla sağlıyoruz. Eğitimin ve işlerin bile çevrim içi hâle geldiği bir dünyada, okuma alışkanlığının da çevrim içine evrilmesi şaşırtıcı değil. Wattpad birçok genç için bir kendini ifade etme aracı olarak iş görebilir. Bunun yanı sıra yazmak isteyenleri de teşvik edici bir yanı olduğunu söyleyebiliriz. Okumayı özendirme açısında da teşvik edici olabilir. Bunlar olumlu özellikleri fakat denetlenmediği için son derece zararlı hâle gelebiliyor. Bu tür platformlar tüm yenilikler gibi toplumumuza hızlıca girdikleri için bunları doğru şekilde kullanma kültürümüz yok. Önce toplumda ve gençler arasında bu kültürü ve doğru kullanma algısını oluşturmak gerekiyor. 

Yazarların da zeitgeist’ı yani zamanın ruhunu iyi okuyabilmeleri önemli. Bugünün gençlerinin ilgi alanları ne, neleri okumak istiyorlar ve dikkat süreleri ne kadar, bunlar gençlere yönelik eserler yaratırken mutlaka göz önünde tutulması gereken şeyler. Türkiye’de gençlik edebiyatı gelişen ama yavaş gelişen bir alan. Önerilen okuma listelerinin çoğu gençler tarafından sıkıcı bulunuyor.  

Wattpad kitaplarındaki içeriklerin zorbalık, cinsellik, sağlıksız ilişkiler üzerine yoğunlaştığı söyleniyor. Bu yönüyle Wattpad kitapları için endişelenmeli miyiz? Yoksa bir yerden okumaya başlasınlar, sonrasında okuma alışkanlığı kazanınca iyi ve kötüyü kendileri ayırt edebilir mi? 

Yazmanın iyileştirici, değiştirici, dönüştürücü etkisini hepimiz biliyoruz ama bu nerede narsistik kusmaya, nerede pornografiye dönüşüyor bunun da farkına varmak lazım. Bu platformlarda çarpıtılmış cinsellik, kendine ve başkasına zarar vermeyi teşvik edici davranışlar, şiddet eğilimine övgü, çarpık ilişkileri içeren ve normalleştirmeye çalışan birçok hikâye var. Hatta en çok okunanlar da bunlar oluyor. Bir kısmının basıldığını ya da sinemaya aktarıldığını da görüyoruz. O zaman bu tür içerikler üretmek teşvik edici hâle geliyor. 

Bu özellikle 10-18 yaş grubunda yanlış rol modellerin benimsenmesine ve gerçeklik algısının tahribine yol açabilir. Ayrıca gençlerin burada fazla vakit geçirmeleri okulda öğrenme sorunlarına, dikkat eksikliğine, takıntılı düşüncelere, ilişki kurmada yetersizliğe, izolasyon gibi durumlara da neden olabilir. Mutlaka gençlerin kendilerini sağlıklı ifade edebilmeleri için olanakların yaratılması ve arttırılması üzerinde önemle durulmalı. 

Gençleri dinlemek ve anlamak gerekiyor, cümlesi ne kadar klasik gibi görünse de, tartışılmaz bir gerçek. Eleştirel düşünebilme becerisini kazandırmazsak bu gençler ne okurlarsa onu gerçek olarak algılayacaklar. Sorun okuyup okumamalarının ötesinde, muhakemelerinin nasıl geliştirilmesi gerektiği ve bu konuda da ailelerin, okulların ve eğitim politikalarının neler yapacağıdır. 

“Yasaklamayı değil yönetebilmeyi öğrenmeliyiz. Ebeveynlerin bir an önce gençlerin kullandığı sosyal medya mecraları ve uygulamalarla tanışmaları ve içten bir ilgiyle bunları anlamaya çalışmaları gerekiyor. Çocuğunuzla beraber bu mecralarda ne olup bittiğine beraberce bakmak bunlar üzerine tartışmak, konuşmak doğru bir tutum olacaktır.” 

Çocuk kitaplarında çocuk psikolojisinin etkilenmemesi için yayıncılar olarak ciddi bir denetim öngörülüyor. Bazı yayınevleri pedagogların kitapları okumasını istiyor. Öğretmenler de kitapları denetleyip uygun bulduklarını çocuklara okutuyor. Sizce gençlik kitaplarında da bu denetim olmalı mı? 

Ergenlik hassas ve kırılgan bir dönemdir. Ergenlerle çalışan psikologlar ve psikiyatristlerle iş birliği yapmak hatta yine bu yaş gruplarıyla çalışan eğitimcilerden de fikir almak çok kıymetli. Bunların yanında, gençlere de söz hakkı tanınmalı; neler okumak istiyorlar, neler ilgilerini çekiyor, bunlara yazarların ve yayınevlerinin kulak vermesi lazım. Okul müfredatlarına gençlere yönelik ilgi çekici içeriklerin girmesi ve gençleri yazmaları için teşvik etmek gerekiyor. 

Aileler Wattpad kitapları okuyan gençleri nasıl yönlendirmeli?

Yasaklamayı değil yönetebilmeyi öğrenmeliyiz. Ebeveynlerin bir an önce gençlerin kullandığı sosyal medya mecraları ve uygulamalarla tanışmaları ve içten bir ilgiyle bunları anlamaya çalışmaları gerekiyor. Çocuğunuzla beraber bu mecralarda ne olup bittiğine beraberce bakmak bunlar üzerine tartışmak, konuşmak doğru bir tutum olacaktır. 

Yüzleşemediğiniz şeyden iyileşemezsiniz, ebeveynlerin de bu tür durumlarla, kendi korkularıyla yüzleşmeleri önemli. Ciddi denetim mekanizmalarının gelmesi ve platform uygulayıcılarının da bu konuda sorumluluk alması şart. 

Bir de herkes yazmak istiyor ama kimse okumak istemiyor. Hâlbuki okumazsanız iyi de yazamazsınız. Yazı üretenlerin de, tüketim kültürü üzerinden bir kimlik inşası yerine gerçekten edebiyata yönelmeleri ve bu alan için üretme bilincini kazanmaları lazım. 

Siz gençlerin hangi kitapları okumasını önerirsiniz? 

Klasiklerin olmazsa olmaz olduklarını düşünüyorum. Bunlar göz korkutucu geliyorsa sadeleştirilmiş veya kısaltılmış metinler tercih edilebilir. 

– Büyük Umutlar (Charles Dickens)
– Martı (Robert Bach)
– Küçük Prens (Antoine de Saint-Exupéry) 
– Satranç (Stephan Zweig)
– Hayvan Çiftliği (George Orwell)
– Ben Malala (Malala Yousafzai)
– İnsan Ne ile Yaşar? (Lev Tolstoy)
– Harry Potter serisi (J. K. Rowling) 
– Seksen Günde Devrialem (Jules Verne)
– Martıya Uçmayı Öğreten Kedi (Luis Sepulveda)
– Haritada Kaybolmak (Vladimir Tumanov) 
– Sherlock Holmes (Sir Arthur Conan Doyle)  

***

Wattpad Kitapları Editörler Tarafından Nasıl Çalışılıyor? 

wattpad

Wattpad kitapları yayıncılar için ne ifade ediyor? Bir editör Wattpad kitaplarında hangi değişikliklere gidiyor? Wattpad platformunda okunmasındansa editör eli değmiş kitabın okunması gençler için daha mı iyi? Bu soruları Wattpad kitabı çalışan bir editöre sorduk.

Günümüzde gençlerin kitap okuma alışkanlıklarının olmadığından bahsedilse de kendilerine uygun gördükleri mecralarda oldukça fazla zaman geçirmekteler. 2006 yılında kurulan sosyal okuma ve yazma platformu olan Wattpad özellikle genç yetişkin dediğimiz ergen grubunda oldukça popüler olmakla birlikte birçok yayınevinin de yakından takip ettiği bir sosyal ağ. Zira genç nüfusun Türkiye’nin toplam nüfusunun yüzde 15,6’sına denk geldiği bir toplumda gençlere yönelik pek de edebî değeri olmayan kitapların basılması yayınevlerine maddi açıdan oldukça kazanç sağlıyor. Hatta bazıları sadece Wattpad Kitapları diye anılan kitaplar üzerinden yıllık bütçelerini düzenliyor. Bu nedenle özellikle 2015 yılından beri yayınevi sahiplerinin yeni yazarlar keşfetmek için yakından takip ettiği platformdaki yaşları 15-25 arasında değişen yetenekli acemi yazarların sayısı günbegün artıyor. 

Bazılarının gerçekten yaratıcılığı ve kalemi iyi olsa da gelecekte iyi birer yazar olup kalıcı olup olamayacaklarını hep birlikte göreceğiz. Mutlaka her sektörde olduğu gibi burada da aralarından sıyrılıp sinema filmine uyarlanabilecek kadar güzel yazabilen yazarların olduğunu -özellikle de fantastik ve bilim kurgu olarak- söylemeden geçmemek gerek. Bazen gençleri destekleyip yaratıcılıklarını geliştirmek için denilse de bazen teknolojik ve kültürel anlamda günceli yakalayıp değişimlere ayak uydurmak zorundayız denilse de gün sonunda gençler üzerinden para kazanıp kazan-kazan mantığıyla kitaplaştırıp satmanın ardında maalesef maddi kaygılar yatıyor. 

Wattpad kitaplarının gençler arasında yaygınlaşıp sevilmesinin en önemli nedenleri ise şöyle:
✓ Kullanılan dilin kendi konuşma dillerine uygun olması, 
✓ Mizahi ve romantik konuların her gün o ya da bu şekilde çevrelerinde maruz kaldıkları konulardan oluşması,  
✓Dijital olduğundan istedikleri her yerde okuyabilmelerine olanak sağlaması, 
✓ Metne dâhil olup bazen yazarla iletişime geçerek istedikleri gibi hikâyeyi yönlendirip karakterleri yaşatıp hayatlarına son verilmesine karar vermeleri, 
✓ Yazarların kendi yaş gruplarından olmasından dolayı sosyal medyadan direkt iletişime geçebilmeleri.

Wattpad denilen platformda yazım kuralları ya da konu içerikleri hakkında herhangi bir denetleyici olmadığından her türlü konuya ilişkin hikâye yayımlanabiliyor. Okuyucu kitlesi de özellikle 13-18 yaş grubu aralığındaki genç kızlardan oluşan platformda yayımlanan metinlerde belli bir yaş kısıtlamasının olmaması, +18 cinsel içeriklerin fazlaca yer alması, kadına şiddet, taciz, tecavüz, küçük yaşta aşk, uyuşturucu kullanımı, ensest ilişkiler, eşcinsellik, argo kullanımı gibi gençleri etkileyebilecek türden metinlerin olması açısından ebeveynler tarafından Wattpad’e karşı olumsuz bir bakış var. 

Yayınevlerinin kitaplaştırmak istedikleri metinler üzerinde titizlikle çalışan editörler tarafından düzeltildikten sonra yayımlanmasının olumlu bir yönü bulunuyor. Editörlerin edebî olarak metinlere çok fazla katkısı olmamakla birlikte özellikle editoryal süreçte bazı yayınevlerinde metinler üzerinde sıkı çalışmalar yapılıyor. Bahsettiğim konularda basım aşamasına geçilmeden yazarın da onayı alınarak kısaltmalar, çıkarmalar sağlanıyor ya da yazardan talep gelse bile bu tarz metinler kötü örnek teşkil etmemesi açısından kitaplaştırılmıyor. Bu yüzden gençlerin bu içerikleri Wattpad platformu üzerinden değil Wattpad kitabı olarak okuması tercih edilebilir. En azından yazım kuralları açısından denetimden geçirilip yazım dili iyileştiriliyor ve birazcık da sansürleniyor. Orada okuduğu metinle birebir aynısını bulamayan bazı genç okurlar hoşnutsuzluğunu sosyal medyada bildirmiş olsa da bu kadar genç nüfusun arasında onlar elenebiliyor ve yazarlar hayran kitlesi kazanmaya devam edebiliyor. Bir de kitapla birlikte poster, hediye ve çeşitli özel tanıtım toplantılarıyla da desteklenirse hem alan mutlu oluyor hem satan hem de yazan. ?

Diğer dosyaları okumak için tıklayın.

Bir Yorum Bırakın

Epostanız gözükmeyecek.