Türkiye ile ilgili en sevdiğim şeylerden biri çocuklara armağan edilmiş bir bayramımızın olması sanırım. Adıyla müsemma bir “Kurtuluş” Savaşı ve daimi yoksullukla geçen senelerin ardından, üstelik henüz tam anlamıyla refaha kavuşmamışken, atılan en büyük demokratik adımı, meclisin açılışını bir çocuk bayramına dönüştürmek; hem de bu bayramı tüm dünya çocuklarına ithaf etmek bu memleketin çocuklarının gördüğü en büyük şefkat ve sevgi hareketi olsa gerek. Geçtiğimiz hafta kutladığımız 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı vesilesiyle Bookinton olarak bu özel dosyayı hazırladık. Karşınızda 10 ülkeden en sevilen çocuk kitapları.

Çiğdem Yalman Kopan

Yeni bir ülkeye gittiğimde en yakındaki kütüphaneye veya kitapçıya girip çocuk kitapları raflarını didik didik etmeyi seviyorum. Böylece o toplumu oluşturan en küçük yapı taşını, o ülkenin çocuklarını tanıma fırsatım oluyor. Buradaki çocukların ne tür hikâyelerle büyüdükleri, yetişkinlerin onlara nasıl kitaplar hazırladıklarından yola çıkarak bir fikir inşa etmeye başlıyorum.

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, gözümüzü çocuklara -tüm çocuklara- çevirmek için harika bir sebep. Bu bahaneyle Bookinton editörleri olarak dünyanın dört bir yanından aynı amaç için bir araya geldik, komşularımıza, iş arkadaşlarımıza ve tarayıcılarımıza sorduk: dünyanın dört bir yanında, ülkelerin en sevilen çocuk kitapları hangileri?

İngiltere

Turumuza başlı başına bir çocuk kitapları cenneti olan İngiltere’yle başlıyoruz. Birbirinden harika hikâyeleri yazıp, resimleyip tüm dünyaya yaymak yetmez gibi; filmler, müzeler, oyun parkları, ülke çapında özel gün kutlamalarıyla insana âdeta o hikâyelerin içinde yaşıyormuş hissi veren İngiltere, çocuklarına pek çoğunu kilometrelerce ötedeki bizlerin bile yakından tanıdığı karakterlerin maceralarını anlatıyor. Bookinton’da birçok çocuk kitabı incelemesine imza atan Aslı Sabuncu, İngiltere’den bildiriyor:

Mesela, Ayı Paddington (Paddington Bear). İlk olarak 1958 yılında A Bear Called Paddington adıyla karşımıza çıkan kırmızı şapkalı bu sevimli ayının maceraları 30 dilde yayımlandı ve tüm dünyada 30 milyondan fazla satış yaptı! Yazar Michael Bond, kitabı bir noel arifesinde Londra’daki Paddington tren istasyonunda yer alan küçük bir dükkânda gördüğü oyuncak ayıdan ilham alarak yazmış. Zaten hikâyemiz de Brown ailesinin Londra’daki Paddington tren istasyonunda kafasında eski bir şapka, elinde hırpalanmış bir valiz ve ceketinde “Lütfen bu ayıya iyi bakın. Teşekkürler.” yazan bir not olan bir ayı bulmaları ile başlıyor.

Paddington’ın maceraları ilerleyen yıllarda 15 kitaplık popüler bir seri hâline geldi. Ayı Paddington’ın İngiliz kültürüne nasıl işlediğini, İngiliz halkı Kraliçe II. Elizabeth hayata gözlerini yumduğunda Buckingham Sarayı’nın bahçesini Ayı Paddington figürleriyle doldurduğunda yeniden anladım. Bir dipnot da sinemaseverlere: Ayı Paddington’un maceralarına 2014 ve 2017 yıllarında sinemaya uyarlanan filmlerini izleyerek de dahil olabilirsiniz.

Beyazperdeye aktarılan bir başka İngiliz çocuk kitabı karakteriyle devam edelim, Tavşan Peter (Peter the Rabbit). Aynı zamanda doğa bilimci olan ünlü yazar/çizer Beatrix Potter’ın Tavşan Peter’ın Maceraları (The Tale Of Peter Rabbit) kitabı ilk baskısını 1901 yılında yaptı. Bu hikâyeler, Potter’ın arkadaşının oğlunun kızıl hastalığından iyileşme sürecinde onu eğlendirmek için yazdığı mektuplara dayanıyor. Muzır ve itaatsiz genç bir tavşanın Bay Mc Gregor’un bahçesindeki meyve sebzeleri aşırmasıyla başlayan hikâye, sanırım o dönemde hasta bir çocuk için en cesaret verici şeylerden biri olmuştur. Bence bu ilhamı hâlâ devam ediyor.

Sihrini hep koruyan bir başka çocuk kitabı karakteri ise Ayı Winnie (Winnie the Pooh). Türkiye’de bu ayıyı kitabından önce çizgi filmiyle tanıdık. Mizah ve oyun yazarı Alan Alexander Milne’nin, oğlu Christopher için yazdığı Winnie the Pooh ilk olarak 1926 yılında karşımıza çıkıyor. Christopher Robin isimli çocuğun 100 Hektar Ormanı’nda yaşayan Ayı Winnie, Domuz Piglet, Kaplan Tigger, Bahçıvan Tavşan, Eşek Eeyore’la maceralarını anlatan hikâyelere zaman zaman Baykuş ile Küçük Kanguru Roo ve annesi de eşlik ediyor. Kitabın ardından 1966 yılından itibaren Winnie the Pooh’un maceralarının beyazperdeye de aktarıldığını görüyoruz. 90’ların çocuklarına sesleniyorum, akşam haberlerinden önce izlediğimiz tüm o çizgi filmler her şeyden önce birer kitaptı. 🙂

İngiltere’deki çocuk kitapları anlat anlat bitmez, ama bazıları var ki bu yazıda bahsetmeden geçemeyiz. Mesela David McKee’nin Elmer’ı, Camilla Reid ve Axel Scheffer’in – bizim Tavşancan ile Faresu olarak bildiğimiz – Pip And Posy’si, yine Axel Scheffer ve Julia Donaldson’ın ortak karakteri The Gruffalo – ki onu da Yayazula olarak biliyoruz -, Ronald Dahl’ın Matilda’sı, Francesca Simon’un Felaket Henry’si (Horrid Henry) ve daha niceleri… Çocuklar yıllar boyu bu karakterlerin maceralarını dinleyerek büyüdü, İngiltere’deki kitapçıların vitrinlerinde bu kitapları hâlâ görebiliyor olmak bu öykülerin evrenselliğini ve zamansızlığını kanıtlıyor.  

Hollanda

Hollanda, zengin çocuk kitabı portföyü, DEV boyutta rengârenk kitapları ve eğlenceli, öğretici, ilham veren hikâyeleri ile Avrupa’nın bir başka çocuk kitapları merkezi. Burada yaygın kütüphane seçenekleri ve her meydanın olmazsa olmazı kitap dükkânlarıyla bulunduğunuz yerden fazla uzaklaşmadan güncel, güzel, kaliteli kitaplara ulaşma şansınız var. Yeni üretimler tam gaz devam ederken bazı çocuk kitapları ise nesiller boyu okunmaya, okullarda okutulmaya devam ediyor. 

Oğluma bir kıyak geçip onun favorisi ile başlayayım: Dikkie Dik. Turuncu, afacan bir kedi olan Dikkie Dik, ilk olarak 1978’de Susam Sokağı’nın Hollanda versiyonunda ortaya çıkmış. Piet Hendriks, Rudy Kuhn gibi isimler tarafından çocuklara okunan bu şaşkın kedinin hikâyeleri çok geçmeden kitap hâline gelerek raflarda yerini almış. İlk kitabın yayınlamdığı 1991’den bu yana Dikkie Dik, bahçede, evde, çatıda veya parklarda dolaşıp kısa ve komik hâlleriyle her zaman kendine bir macera yaratmayı başarıyor. Bazen arkadaşları da ona eşlik ediyor.

Bir diğer eskimeyen hikâye serisi ise Hans Christian Andersen Ödüllü (2004) Max Velthuijs’in Kikker’ı. İlk kitap Andersen Press tarafından 1989 yılında basılmış, 20 dile çevrilmiş. Benimle yaşıt olan bu kitaplar raflarda hâlâ yerlerini koruyor ve kesinlikle benden çok daha iyi durumdalar. Sevimli kurbağa Kikker (Felemenkçede kurbağa anlamına gelir), kısa zamanda popülerleşince hikâyelerinin ve kitapların da devamı gelmiş. Max Velthuijs’in 2005’te hayatını kaybetmeden önce yarım bıraktığı eskizlerinden yola çıkılarak tamamlanan “Kikker in de wind” kitabı 2006’da yayımlanan son Kikker macerası olmuş. Elbette kitaplar, aynı hikâyeler ve farklı formatlarla basılmaya ve çocuklar tarafından kucaklanmaya devam ediyor.

Hepinizin yakından tanıdığı bir başka karakter Nintje ile devam edelim. Türkiye’de onu Miffy adıyla tanıyoruz. Nintje adı “küçük tavşan” anlamına gelen “Konijntje”den geliyor. Bu küçük tavşanın bol renkli, az kelimeli hikâyeleri Dick Bruna tarafından ilk olarak 1955’te kaleme alınmış. Günümüzde hâlen okullarda, kitapçılarda, kütüphanelerde onlarca farklı versiyonda Nintje kitabına rastlamak mümkün. Utrecht’e yolunuz düşerse müzesine de uğramayı ihmal etmeyin derim.

Hollanda’da her şey okul öncesi çocuk kitapları değil elbette, sayabileceğim onlarca çocuk kitabı ve karakterlerini bir kenara çekip bu bölümü Jip en Janneke ile sonlandırayım. Annie M. G. Schmidt tarafından Het Parool’ün gürültülü editörler odasında dakikalar içinde kaleme alınan hikâyenin çizimleri Fiep Westendrop ‘a ait. Kapı komşusu olan Jip ve Janneke’nin “evden pek uzaklaşmayan” maceralarında onlara köpek Takkie ve kedi Siepie eşlik ediyor. Schmidt’in kendi oğlu ve yan komşusunun kızı ile olan ilişkilerinden yola çıkarak yazdığı hikâyeler 1957’ye kadar devam etmiş. Yine de günümüzde hâlâ okunuyor ve hatta farklı dillere çevirisi yapılıyor. Can Yayınları’nın  bu kitaplardan ikisini birkaç ay önce Jip ve Janneke adıyla Türkçe olarak yayımladığını biliyorsunuz değil mi? 🙂

Almanya

“Alman çocuk edebiyatı denince aklımıza hemen Bremen Mızıkacıları, Rapunzel, Hansel ve Gretel gibi daha pek çok hikâyenin yazarı Grimm Kardeşler geliyor,” dedi ve devam etti Gonca Gül Kurtulmuş. “Ama ben başka bir kitaptan bahsedeceğim.”

Sonra da bize bir Alman klasiği olan Max und Moritz kitabını anlatmaya başladı:

Max ve Moritz adında iki çocuğun afacanlıklarını anlatan bu kitap, şair Wilhelm Busch tarafından 1865 yılında kaleme alınmış. Max ve Moritz yaramazlıkta birbirleriyle yarışan iki küçük çocuk. Yaşadıkları muhitte yetişkinlere kötü şakalar yapmaya bayılıyorlar, mahallenin terzisinden fırıncısına kasabına kadar onların elinden çekmeyen yok. Her maceranın sonunda yaramazlık yapan çocuklara bir kıssadan hisse çıkıyor. Kafiyeli dizelerle dolu bu komik maceralar Türkçe dahil olmak üzere bir çok dile çevrilmiş ve bugün bile hâlâ hem çocukların hem büyüklerin severek ve eğlenerek okuduğu masallar arasında yer alıyor.

Alman çocuk kitapları demişken Der Kleinen Rabe Socke ‘den bahsetmeden geçmek istemem. Bir ayağında kırmızı üstüne beyaz çizgili bir çorap giyen bu sevimli karga ilk defa 1996’da yayımlanan bir çocuk kitabında ortaya çıkmış: “Alles meins!”. Anne Rudolph’un çizdiği ve öyküsünü Nele Moost’un yazdığı bu kitaptan sonra Der Kleinen Rabe Socke’nin kahramanı olduğu yüze yakın hikâye, boyama ve aktivite kitapları basılmış. 20 dilde çevirisi yapılan bu sevimli karakterin 2012, 2015 ve 2019’da  Alman sinemalarında gösterime giren 3 adet de filmi var.

İsveç

Benim de çorbada tuzum olsun diyerek İsveç’teki kitapları araştırmaya koyulan İmre Polat sözlerine şöyle başlıyor:

Çocuk kitapları tüm dünyada olduğu gibi, köklü bir çocuk edebiyatı geleneği olan İsveç’te de önemli ve saygın bir konumda yer alıyor. Gelin hep beraber İsveç’te doğup büyüyen, bazıları ülkemizde de çok sevilen popüler çocuk kitaplarını ve karakterlerini keşfedelim.

Yer çekimine meydan okuyan kızıl örgü saçları, çilleri, ayağına taktığı fırçalarla kayarak evi temizlemek gibi “değişik” huyları olan; sorgulayan, hazırcevap ve kesinlikle “aykırı” bir kız çocuğunun hikâyesiyle başlayalım. Pippi Långstrump, yalnız İsveç’te değil tüm dünyada fantastik çocuk kitapları arasında en sevilen klasiklerden biri. Astrid’in kızı Karin’e hasta yatağında anlattığı hikâyeler bir gün düşüp ayak bileğini kırdığında dinlenirken zaman geçirmek için kâğıda dökülmüş. İlk defa 1945 yılında, 2. Dünya Savaşı’nın ortasında yayımlanan Pippi Långstrump’ı, 1946 ve 1948 yıllarında iki yeni kitap daha takip etmiş. 100 dile çevirisi yapılan bu hikâyeler zaman zaman tiyatro oyunu, televizyon dizisi, film ve çizgi film olarak seyirci karşısına çıkmış. En son 2022’de müzikal olarak Stockholm’de seyircisiyle buluşmuş. Peki Pippi’yi biz nereden tanıyoruz? Kitabın ilk Türkçe çevirisi 1979 yılında yapılmış. 1980’lerde TRT’de dizi film olarak bile yayımlanmış. Bugüne kadar pek çok farklı yayınevi tarafından çevirileri yayımlanan Pippi Uzunçorap (ve maceraları) en son 2021 yılında 3 kitaplık bir seri hâlinde Pegasus Yayınları tarafından basıldı.

Dilimize çevrilen bir başka İsveç menşeili kitap ise Selma Lagerlöf’ün Nils ve Uçan Kaz’ı. Nobel alan ilk kadın yazarın bu kitabı etkileyici bir değişim ve dostluk hikâyesini konu alıyor. Nils hayvanlara eziyet eden ve insanlarla da arası pek iyi olmayan bir çocuk. Bir gün bir masal cücesi tarafından cezalandırılıp küçülüyor ve kendini bulma macerası başlıyor. İlk olarak 1906 yılında basılan kitap onlarca dile çevrildi ve tüm dünyada çok satanlar listesinde yer aldı. Nils ve Uçan Kaz hikâyesi 1980-1981 yılları arasında Japonya’da bir çizgi dizi olarak yayınlandı. Hatta 1982 yılında Japon yönetmen Hisayuki Toriumi tarafından sinema filmi çekildi, sinemalarda gösterilmedi ama 1985 yılında video olarak piyasaya sürüldü. Nils ve Uçan Kaz, Türkçeye ilk defa Carpe Diem Yayınları tarafından çevrildi. Ardından Beyaz Balina, 1001 Çiçek gibi farklı yayınevleri tarafından da yayımlandı.

Bir başka İsveç klasiği ise Asa Lind’in Kumkurdu Serisi’dir. Deniz kenasında küçük bir evde yaşayan Zackarina’nın Kumkurdu ile olan müthiş dostluğunu anlatan bu kitaplar hayata dair karmaşık konuları çocukların dünyasına uyarlamış. Üç kitaptan oluşan Kumkurdu serisi ilk kitabın yayımlandığı 2002 yılından beri raflarda ve çocukların gönlünde yerini koruyor.

Son bir İsveç çocuk kitabı serisinden bahsederek finali yapalım: Lasse-Majas detektivbyrå Türkçe adıyla Lasse Maya Dedektiflik Bürosu, Martin Windmark’ın yarattığı iki çocuğun birlikte gizemli olayları çözmesini anlatan hikâyeler serisidir. Türkiye’de 2012 yılında Pegasus Yayınları tarafından Türkçeleştirilen Canavar Avcıları serisinin de aynı yazarın elinden çıktığını biliyor muydunuz?

Fransa

Bookinton editörlerinden Dilek Aygün, Fransa menşeili en popüler çocuk kitabını şöyle anlatıyor:

Adını ezbere bildiğimiz, cümlelerinden her daim ilham aldığımız Küçük Prens’ten bahsetmemek olmaz. Fransız yazar, pilot Antoine Saint- Exupéry’nin tüm dünyada hem çocukların hem de büyüklerin kalbini çalan kitabı Küçük Prens; 6 Nisan 1943’te Fransızca ve İngilizce olarak yayımlandığı ilk günden itibaren 300’den fazla farklı dilde ve lehçelerle toplam 500 civarı resmi çevirisiyle İncil’den sonra en çok tercüme edilen ikinci kitap oldu. 12 kez sinema uyarlaması yapıldı, opera ve tiyatro gösterimleri oldu, adına müze açıldı (Bir müze de Ankara’da, merak edenler buyursun), sergiler yapıldı. 80 yılda dünya çapında dini kitaplar haricinde en çok satan üçüncü kitap oldu. 

Fransa, Euro’ya geçmeden önce 50 Fransız frangı üstünde yazar portresi ile Küçük Prens’in fotoğrafı kitaptan bir alıntıyla birlikte basılıydı. 2003 yılında Ay’ın 45 Eugenia göktaşına Küçük Prens adı verildi. Ülkemizde de 2015 yılında telifinin serbest kalmasıyla 204 yayınevi tarafından basıldı. Ayrıca Cemal Süreya, Tomris Uyar gibi önemli edebiyatçıların çevirileriyle yayımlanan nüshaları da mevcut. Bu dünyaya bir Küçük Prens geldi ve nesiller boyu varlığını korumaya, ilham vermeye devam edecek.

Yunanistan

Bu dosyayı planlarken en merak ettiğim ülkelerden biri Yunanistan’dı. Beklenti içinde Utku Özer’e koştum ve böylece komşudaki kitapları da dosyamıza dahil etmiş olduk. Sizi Utku’nun anlatımıyla baş başa bırakayım:

Yunanistan’da çocuk edebiyatı denince ilk akla gelen isim, ülkenin ilk çocuk kitapları yazarı kabul edilen Pinelopi Delta. Eserlerinin tamamını 20. yüzyılın ilk yarısında yazmış olmasına rağmen kitapları bugün bile ilgiyle okunan Delta’nın yarattığı karakterleden en ünlüsü ve en sevileni ise ilk kez 1932 yılında yayımlanan Çılgın Antonis (Ο Τρελαντώνης) kitabının kahramanı Antonis. İskenderiye’de yaşayan dört kardeşten biri olan sekiz yaşındaki Antonis, yaz tatilini geçirmek üzere kardeşleriyle birlikte amcalarının Pire’deki evine gelir. Çok yaramaz bir çocuk olan Antonis, anne ve babasının yokluğunu fırsat bilerek her gün çeşitli yaramazlıklarla yaparak evi alt üst eder ve bu yüzden Çılgın Antonis adını alır. Antonis karakterinin en ilgi çekici özelliği Pinelopi Delta’nın kardeşi Antonis Benakis’e dayanması. Sanat koleksiyoneri Antonis Benakis bugün Atina’nın en ünlü müzeleri arasında yer alan Benaki Müzesi’nin kurucusu. Delta’nın kendisi ve diğer kardeşleri de kitabın diğer karakterleri. Tiyatroya’ya da uyarlanan ve yakın zamana kadar gösterileri devam eden Çılgın Antonis yetişkinlerin dünyasına çocuk gözüyle bir bakış olarak tanımlanıyor. Bugün Yunanistan’da herkesin okuduğu ve çocuklukluklarından bir parça olarak gördükleri kitabın yüz yıla yaklaşan başarısı belki de bundan kaynaklanıyor.

Yunanistan’ın bir diğer ünlü çocuk kitapları yazarı, kitapları yine farklı nesillerce okunan Alki Zeis. Zeis’in en ünlü eseri ilk kez 1963 yılında yayımlanan Vitrindeki Kaplan (Το καπλάνι της βιτρίνας). 2023 yılı, kitabın yayımlanışının 60. yıl dönümü olmasının yanı sıra Alki Zeis’in de 100. doğum günü ve bu nedenle Yunanistan Kültür ve Spor Bakanlığı tarafından Alki Zeis yılı ilan edildi. Vitrindeki Kaplan’ın kahramanları 1930’lu yıllarda bir Ege adasında yaşayan iki kız kardeş Melyave Mirto ile camlı bir vitrinde kilitli duran kaplan. Kardeşlerin en sevdiği şey kuzenleri Niko’nun anlattığı ve başrolünde kitaba adını veren kaplanın olduğu hikâyeler. İnsanlık, demokrasi ve özgürlük hakkında zamansız ve evrensel bir hikâye olarak tanımlanan kitabın arka planında ise o dönemde ülke yaşananlar ve bunların sıradan insanlar üzerindeki etkisi var. Yunanistan’da çocuklar kadar büyüklerin de severek okuduğu Vitrindeki Kaplan 1990 yılında on bölümlük bir televizyon dizisine ve yakın zamana kadar gösterileri devam eden tiyatro oyunlarına uyarlandı. Kitap, aralarında Türkçenin de bulunduğu (Vitrindeki Kaplan, Boyut, 1989; Karşı Kıyıdan Gelen Kaplan, Arion, 2007) 22 dile çevridi ve uluslararası ödüller kazandı.

Macaristan

Dilek Aygün, Fransa’nın ardından Macaristan’dan da bildirmeye devam ediyor…

Ferenc Molnar’ın 1906 yılında yayımlanan Pal Sokağı Çocukları dünya genelinde bugüne kadar yazılmış en ünlü birkaç Macar romanı arasında. Ernö Nemecsek’in adı da Dünya çocuk edebiyatının en önemli kahramanları arasına girerek ölümsüzleşti. Hikâye 20. yüzyıl başında başkent Budapeşte’nin yoksul semtlerinden Jozsefvaros’da yaşayan Nemecsek, Boka, Kolnay, Barabas, Feri Ats ve diğer çocukların oyun oynadıkları Arsa’yı, Kızıl Gömlekliler isimli zengin çocuklardan koruma savaşını anlatıyor. Aynı zamanda çocukların dostluk, cesaret, güven, disiplin, azim gibi değerlere verdikleri öneme de hayran bırakıyor. Bu yoksul Pal Sokağı Çocukları’nın başkanı Boka’dır ve grubun en küçük üyesi Nemecsek haricinde her bir üyenin rütbesi vardır. Bu rütbeler arası hiyerarşi çok nettir. Kızıl Gömlekliler (Pasztor kardeşler)’in bilyelerine zorla el koymasıyla aralarında başlayan savaş, oynayacak bir alanı olmayan zengin çocukların Arsa’ya da göz dikmesiyle devam eder. Ernö Nemecsek’in okurken derin izler bırakan kahramanlığı, bize sevdikleri için göze alınabilecek fedakârlığın boyutunu gösterir. 

Kitap, en ünlüsü 1969’da Macar yönetmen Zoltan Fabri’nin çektiği olmak üzere birçok kez filme de uyarlanmış, Academy ödüllerinde yabancı dilde en iyi film için aday gösterilmişti. Pal Sokağı Çocukları bugün dahi içlerinde İngiltere ve İtalya’nın da bulunduğu birçok ülkede okullarda zorunlu olarak okutuluyor. 

Bu romanı bir de bu bilgiler ışığında yeniden okuyasınız geldi mi sizin de?

Japonya

Yabancı bir ülkede karşınıza çıkabilecek en harika insan türlerinden biri de sizin gibi “yabancı” olan ve aynı zamanda “çocuk kitapları”yla ilgilenen bir komşudur. Birbirimizle anadilimizde bile konuşmazken çocuk kitapları, aynı heyecanı paylaştığımız birkaç konudan biri oluyor. İşte bu yüzden, bu dosyadan sevgili komşum Hiroko’ya bahsettiğimde kısa süre içinde Japonya’daki popüler çocuk kitaplarını bana sıralayıverdi.

İlk kitabı 1963’te yayımlanan Guri and Gura serisiyle başlayalım. Bu seri, ikiz antropomorfik tarla fareleri Guri ve Gura’nın hikâyelerini anlatıyor. Rieko Nakagawa’nın yazıp Yuriko Yamawaki’nin resimlediği hikâyeler öğretmekten çok eğlendirmeyi hedeflediğinden aşılması gereken ahlaki ikilemler içermiyor. 1967’de İngilizce çevirisi yapılan 14 kitaplık seri, 2014 itibarıyla dünya genelinde 24,9 milyon rakamına ulaşmış. Kim bilir şimdiye kaç olmuştur! Bir başka nesiller boyu sevilen resimli kitap serisi ise Koguma-chan resimli kitap serisi. 4 harika insanın girişimiyle başlayan bu seri “Japon çocukların Japon yazarlarla tanıştıkları kitaplar olma” fikri ile ortaya çıkmış. Serideki her bir hikâye, biri çizimlerden, biri kurgudan, biri hikâyeden ve biri de tüm bunların yayına hazırlanmasından sorumlu dört kişinin tamamından geçer not alana kadar yayınlanmıyormuş. Bugüne kadar toplamda 10 milyon adet basılan bu serinin hikâyesini ve arkasındaki 4 muhteşem ismi öğrenmek için tıklayın. Dört kişi bir araya gelip bir çocuk kitabı serisi hazırlamak, hayali bile güzel, değil mi?

Bir diğer Japonya menşeili kitaba geçelim, dünya çapında ün kazanmış, ödüllü, komik bir yazar/çizerle tanışın: Shinsuke Yoshitake. The Boring Book, Why Do I Feel Like This?, Can I Build Another Me? isimli kitaplarında günlük hayatın ince detaylarını ironi ile anlatan Japon illustratör ve yazar, dünya çapında İtalya’dan Amerika’ya pek çok ülkede prestijli ödüllerin sahibi olmuş. Linke tıklayın ve kitapların ne kadar eğlenceli olduğunu kendi gözlerinizle görün. Ben şimdiden birkaçını alışveriş listeme ekledim bile! Bonus olarak bir de İngilizce röportaj ekliyorum. Japonya çocuk edebiyatına dair öğrenecek çok şey var!

İran

Çocuklar için yazılmış en eski hikâyeler, olduğu hâliyle günümüze taşınsa nasıl olurdu? İşte İranlı bir yazar belki de bunun önüne geçmek için eski çocuk masallarını “çocuk diline” uyarlayarak yeniden yazdı. 1960 yılında Mehdi Azar Yazdi’nin kaleminden çıkan قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب (Good Stories for Good Children) serisi 1967’de UNESCO Ödülü’nü ve 1970’de Royal Book of the Year Ödülü’nü kazandı. İyi Çocuklar için İyi Hikâyeler olarak Türkçeleştirebileceğimiz bu seri İspanyolca, Ermenice, Çince ve Rusça dillerine çevrildi. Mehdi Azar Yazdi’nin ölüm günü Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Günü olarak anılıyor, tüm İranlı çocuklar bu kitapları hâlâ severek okuyor.

Brezilya

İran’dan dünyanın bir başka köşesine son bir kez kanat çırpalım. Geldik, Brezilya’ya. 1920 – 1940 yılları arasında Brezilyalı yazar Monteiro Lobato 23 romanlık bir fantastik seri yazdı: Sítio do Picapau Amarelo (Sarı Ağaçkakan Çiftliği olarak Türkçeleştirebiliriz) Bu seri Brezilya çocuk edebiyatının “Narnia Günlükleri” olarak biliniyor.  Bir oğlan, bir kız ve onların konuşan oyuncaklarının fantastik maceralarını anlatan seride kahramanlarımız Var Olmayan Ülke, Mitolojik Antik Yunan Kentleri, Sular Altındaki Temiz Sular Krallığı gibi başka dünyaları keşfe çıkıyorlar. Monteiro Lobato Tarzan, Alice Harikalar Diyarında ve Pollyanna gibi pek çok romanın Portekizceye tercüme edilmesini sağlamış olsa da Sítio do Picapau Amarelo hiçbir zaman İngilizceye çevrilmemiş. (Portekizce öğrenip bu serinin hakkını veriyor muyuz? Ne diyorsunuz?)

Brezilyalı bir çocuk çizgi roman serisi ile devam ediyoruz: Turma da Mônica (Monica ve Arkadaşları olarak Türkçeleştirebiliriz). Mauricio de Sousa tarafından bir gazetenin karikatür köşesinde yan karakter olarak yaratılan Monica, 1970 yılında Turma da Mônica ismiyle ilk defa çizgi roman hâlinde basıldı. Hayâli Limon Ağacı Sokağı’nda (Rua do Limoeiro) Monica ve arkadaşlarının etrafında gelişen olayları konu alan seri, Sousa’nın çocukluk yıllarından ilham alıyor. Bir başka çizgi roman serisi ise O Menino Maluquinho. Brezilyalı yazar ve karikatürist Ziraldo tarafından yaratılan O Menino Maluquinho uzun yıllar Brezilya’da bir çocuk edebiyatı klasiği olan ve 1980li yıllarda yayımlanan aynı isimli çocuk kitabına dayanıyor. 10 yaşında neşeli ve pozitif bir çocuk olan Maluquinho bir tek saplı tencereyi şapka gibi kafasına takarak arkadaşlarıyla maceralara atılıyor.

Dünyadaki Çocuklar Ne Okuyor? dosyamıza dahil olan kitaplardan hangilerini okudunuz? Bu ülkelere ait popüler başka kitaplar biliyor musunuz? Ya da bildiğiniz, merak ettiğiniz başka ülkeler de var mı? Yorumlarda bizimle paylaşın, yeni dosyalarda buluşalım. 

Diğer dosyaları okumak için tıklayın.