Türkiye’de kitap üretimi 2022’de yedi yıl önceki seviyelerine geriledi. Peki 2022 yılının en çok bandrol alan kitapları hangileri oldu? Kitap satış sitelerinde çok satanlar listelerine hangi kitaplar girdi? Bu kez yayıncılık sektörünü bandrol verileri ve “çok satanlar” listeleri üzerinden okuduk. İşte 2022 yılında en çok satan kitaplar…
Yasemin Kaya
Yayımcı Meslek Birlikleri Federasyonu (YAYFED) internet sayfasında aylık frekansta bandrol verilerini paylaşıyor. Veriler 2010 yılına kadar takip edilebiliyor. Toplam bandrol sayısı toplam kitap üretimine karşılık geliyor. Bu yazıda elimizdeki mevcut veri üzerinden yayıncılık sektöründe kitap üretiminin nasıl seyrettiği ve üretilen kitap türlerinde nasıl gelişmeler yaşandığı sorularına yanıt aradım.
Son 13 yıllık dönemde dalgalı bir seyir izleyen kitap üretimi, 2022 yılında bir önceki yıla göre yüzde 13,3 azalarak 380,3 milyona geriledi. Küresel salgının etkisiyle hem ham madde fiyatlarındaki artış hem de ham madde tedarikinde yaşanan sıkıntılar sektörün kitap üretimini olumsuz etkiledi. Bu gelişmeler kitap fiyatlarında yüksek oranlı artışlara neden olarak kitap talebini baskıladı.
2022 yılında Milli Eğitim Bakanlığının yardımcı eğitim kitaplarını ücretsiz dağıtmasının eğitim ve yardımcı kaynak yayıncılığı yapan yayıncılar açısından haksız rekabet yarattığı da söyleniyor. Sonuç olarak 2022 yılında 380 milyon civarındaki toplam kitap üretiminin 2015 yılındaki 384 milyonluk seviyeye doğru gerilemesi sektördeki geriye gidişi net bir şekilde gösteriyor.
Kitap türlerine göre en çok satan kitaplar hangileri?
Sektördeki kitap üretiminin kategorik dağılımında da yıllar içerisinde bazı değişimler yaşandı. Aşağıdaki grafikte görebileceğiniz gibi eğitim kitapları hâlâ sektörde en büyük paya sahip. Bununla birlikte Milli Eğitim Bakanlığının yardımcı kitap basımı nedeniyle bu kategorideki kitap üretimi 2022 yılında ilk kez geriledi. Bakanlık tarafından dağıtılan kitaplarda bandrol zorunluluğunun olmaması bu alanda yayımlanan toplam kitap sayısının tam olarak ölçülmesini de engelliyor. Bu gelişmelere bağlı olarak eğitim kitaplarının payı 2022 yılında yüzde % 50’nin altına geriledi.
Yetişkin kurgu dışı kitapların toplam kitap üretimi içerisindeki payı yüzde 20 civarında. Kurgu dışı kitapların üretiminde 2021 yılında görülen duraklama 2022 yılında yüzde 18,3’lük bir azalışa döndü. Çocuk gençlik kitapları kitap üretiminde istikrarlı yüzde 10 civarında paya sahip ancak bu kategorinin de büyümesinde dalgalı bir seyir gözleniyor. Pandeminin ilk yılı çocuk gençlik kitaplarında belirgin büyüme 2021’de yerini küçülmeye bıraktı. Güzel haber 2022’de söz konusu kitapların üretiminin yeniden artışa geçmesi oldu.
Sektördeki her türlü dini yayın ile yetişkinlere yönelik kurgu kitapları yüzde 9 civarında paya sahip. Dini kitapların üretiminin 2020’de yaşadığı belirgin küçülmenin ardından 2021 ve özellikle de 2022’de yaşadığı %18 civarında artış dikkat çekici.
Yetişkinlere yönelik kurgu kitaplar, 2021’e kadar genel olarak istikrarlı bir büyüme içindeydi. Bu yıl %3,6’lık üretim gerilemesi yaşayan kurgu kitapları 2022’de yüzde 10 büyüme ile yeniden sıçrama gösterdi.
Akademik kitaplarla ithal kitapların her birinin yüzde 1,5 civarında payı var. Akademik kitaplar dengeli büyüme kaydeden bir tür olmakla birlikte 2022’de ciddi bir küçülme yaşadı. İthal kitaplarda ise tersine son yıllarda yaşanan küçülme 2022’de yerini belirgin büyümeye bıraktı.
Sektörde üretilen kitapların kategorik dağılımında 5 yılda yaşanan değişiklikler aşağıdaki şekilde karşılaştırmalı veriliyor. Eğitim kitaplarının payındaki azalışa karşın çocuk ve gençlik kitaplarıyla yetişkin kurgu kitaplarının paylarında artış dikkat çekiyor. Her türlü dini yayını kapsayan inanç kitaplarının toplam kitap üretimi içerisindeki payı 2018 sonrasında tedrici bir azalma içerisinde.
Şekil: Kitap Türlerine Göre Dağılım
2022’de en çok bandrol alınan kitaplar hangileri?
T.C. Kültür Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü verilerinde 2022’de en çok bandrol alınan kitaplar verisi olmadığı için bunu T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER)’den talep ettim. T.C. Kültür Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nden gelen cevaba göre ise en çok satan kitaplar şöyle sıralanıyor:
Tablo: 2022’de En Çok Bandrol Alan Kitaplar
Tabloya göre 2022 yılında en çok bandrol alan kitap Hakikat Kitabevi tarafından çıkarılan Namaz Kitabı. Kitap satış sitelerinde satışı görülmeyen kitabı yayınevinin internet sayfasından almak mümkün. En çok bandrol alınan 50 kitabın 25 tanesi inanç kategorisinden, 13 tanesi eğitim kitabı, kalan 12 tanesi ise kültür, kurgu ve çocuk kitapları kategorisinde yer alıyor. İlk 50’deki kategorik dağılım yıllık toplam kitap üretimindeki görünümü yansıtmıyor. En dikkat çekici farklılık yıllık kitap üretiminde yüzde 9 civarında paya sahip inanç kitaplarının en çok basılan 50 kitabın yarısını oluşturması.
Şimdi milyonların aklında aynı soru, en çok basılan kitapları öğrendik, peki en çok satan kitaplar hangisi? Karşınızda 2022’nin en çok podyum gören kitapları…
En çok basılanlar, en çok satanlar mı?
Türkiye’de 2022 yılında en çok basılan kitaplar hakkında elimizdeki resmî bilgiyi verdikten sonra farklı kitap satış sitelerinde 2022 yılının en çok satan kitaplarını aramaya koyulduk. Takip ettiğiniz gibi Bookinton, Türkiye’nin en çok ziyaret edilen online kitap satışı sitelerinden derlediği çok satanlar seçkisini her Cuma sizlerle paylaşıyor. Bu listenin bir benzerini ulaşabildiğimiz veriler üzerinden 2022 yılının en çok satılan kitapları için oluşturdum. Buradaki amacım en çok basılan kitaplarla kitap satış sitelerindeki kitap satışları arasındaki uyum düzeyine bakmak.
Aşağıdaki tabloda kitap satış sitelerine ait sütunlarda mavi ile işaretlediğim kitaplar yukarıda verdiğimiz “En Çok Bandrol Alan 50 Kitap” arasında yer alan kitaplar. Aynı sütunlarda koyu ile
yazılanlar ise en çok bandrol alınan 20 kitap arasında olanlar. Hem mavi ile boyanan hem koyu yazılan üç kitap; Gece Yarısı Kütüphanesi, Bir Aşk Masalı ve Kaplanın Sırtında ise 2022’nin en çok podyum gören kitapları. Yani bu üç kitap hem en çok bandrol alan hem de en çok satılan 20 kitap arasında.
Kitap satış sitelerinde hep okunan (longseller) kitapların önemli yer tutmasını nasıl yorumlamalıyız? Okuyucunun kitap alırken hep okunan kitaplara mutlaka yer vermek istemesi mi yoksa kitap fiyatlarının alım gücünü zorladığı bir dönemde “bir kitap alacaksam bari klasik bir kitap okuyayım” gibi bir düşünce mi hâkim? Yoksa Twain’in “herkesin övdüğü ama kimsenin okumadığı kitaplar” dediği klasikler kitaplıkların olmazsa olmazı olarak mı alınıyor? Siz ne dersiniz? Yorumlara bekliyorum.
Tablo: Kitap Satış Sitelerine Göre 2022’de En Çok Satan Kitaplar
Kaynaklar:
- Yayımcı Meslek Birlikleri Federasyonu Bandrol Dağılımı,
- Hepsiburada Çok Satanlar, (En çok satan ilk 10 kitap ve kişisel gelişim, araştırma-tarih ve çocuk kitaplarında en çok satan 5 kitap listesinde verilen kitaplardan oluşturulmuştur.)
- Amazon Çok Satanlar, (Yılın en çok satan 500 kitabı listesinden 24 Mart tarihinde çekilen veridir.)
- Kitapyurdu Çok Satanlar, (Son 365 gün içerisindeki en çok satın alınan kitaplar listesinden 24 Mart’ta çekilen veridir.)
- Remzi Kitabevi Çok Satanlar, 15 kitap yer alıyor.)
- İstanbul Kitapçısı’ndan e-posta yoluyla veri sağlandı, kendilerine teşekkür ederim.
- Kidega’dan e-posta yoluyla veri sağlandı, kendilerine teşekkür ederim.
Diğer dosyaları okumak için tıklayın.
Öznur Özgüner
İnanç kitaplarının üretiminin çok olup satışa bu durumun yansımamasını, inanç kitaplarının dernek, cemaat gibi dini grupların bu kitapları dağıtmasına bağlıyorum ben. Bizzat yaşamış olduğum için açıklıkla söyleyebilirim bunu.